ខ កំណែទុក្ខដោយអនុលោមតាមគំនោលអរិយសច្ចៈ ឬ សច្ចៈ
ថ្ងៃសុក្រ ទី30.ឧសភា 2014.ម៉ោង 14:48
គំនិតដែលនាំបង្កើតមនោសញ្ចេតនាអផ្សុក ធុញទ្រាន់ ព្រោះមើលឃើញអ្វីៗទាំងអស់ សុទ្ធតែជាទុក្ខលំបាកនោះ គំនិតបែបនេះប្រាកដ ជាមានមែន មនុស្សខ្លះឃើញលោកជាទុក្ខ ជាលំបាកគ្រប់ពេលវេលា សឹងត្រូវតាមគំនោលនៃអរិយសច្ចៈ ក្នុងចំណុចទុក្ខហើយ តែគ្មានគំនិតអនុវត្ដន៍ កំណែនៃអរិយសច្ចៈក្នុងចំណុច មគ្គឡើយ បានត្រឹមតែដេក គងថ្ងាសរអ៊ូរទាំត្មះតិះដៀលលោក រហូតដល់អទិទេពសាង លោកថា បង្កើតលោកមកសំរាប់តែធ្វើអោយមនុស្សកើតទុក្ខកើតព្រួយ គំនិតនេះបានខុសស្រឡះ នឹងគំនិតពុទ្ធសាសនារបស់យើង ព្រោះពុទ្ធសាសនា ដែលបង្កើតឡើងដោយព្រះសម្មាសម្ពុទ្ធនោះ ព្រះអង្គបានអោយចំលើយថា ពិភពលោកមួយអន្លើ និង វត្ថុទាំងឡាយ ដែលកើតជាមួយ នឹង ពិភពលោករួមទាំងមនុស្សសត្វផង ទោះជាកើតឡើងដោយខ្លួនឯងក្ដី កើតដោយមានអ្នកបង្កើតក្ដី រឿងនេះវាហួសទៅហើយ គិតទៅខឹង ទៅជេរទៅក៏គ្មានប្រយោជន៍អ្វីដែរ របស់ដែលគេត្រូវគិត ត្រូវនិយាយនោះ គឺការអនុវត្ដការងារភ្លាមៗ ដើម្បីគាស់រំលើងទុក្ខ បណ្ដុះដំណាំសុខនេះវិញទេ៘
អផ្សុកក្នុងពេលនឹកដល់សេចក្ដីស្លាប់
មនុស្សខ្លះ មានចិត្ដច្រាសច្រាល ឆ្កោរក្រមាល់អស់កាលជានិច្ច មិនថានឹកដល់អ្វីជារឿងអ្វីឡើយ អោយតែជារឿងរបស់ពិភពលោក កាលណាដុំគំនិតរស់គេបានប៉ះទង្គិច នឹងដុំពិភពលោកមួយអន្លើ នឹង របស់ទាំងឡាយ ដែលមានជំនាប់កំណើត ជាមួយនឹងពិភពលោក គំនិតអស់សង្ឃឹមនិង គំនិតសុញ ហាក់ដូចជាស្រែកអំពាវនាវអោយគេឈប់ ធ្វើសកម្មភាពទាំងអស់ដែលខ្លួនគេធ្លាប់មាន។ ជាមួយគ្នា នេះទៀត គំនិតកំសោយ គំនិតគ្មានអាល័យរស់ និង គំនិតគ្មានសង្ឃឹម វាបានខ្សឹបប្រាប់ថា មិនកើតទេ! មិនស្រួលទេ! ឈប់ធ្វើអ្វីៗទៅ មិនយូរប៉ុន្មានទេ សេចក្ដីស្លាប់ នឹង មកដល់ហើយ ព្រោះអ្វីៗ ទាំងអស់ រួមទាំងជីវិតរបស់មនុស្សផង វាមានដំណាក់ចុងក្រោយ គឺរលាយ សូន្យ និង ស្លាប់ដូចគ្នា។ នៅខាងក្រោយសូន្យ ក្រោយស្លាប់មានតែភាពទទេ ភាពវាលធេងល្ហល្ហេវ ដូចនេះ គំនិតក្ដី ទង្វើក្ដី ពំនោលក្ដី របស់មនុស្សទាំងឡាយ វាត្រឹមតែជាធាតុធម្មតា មិនមែនសត្វ មិនមែនជីវិត មិនមែនជាគ្មានសូន្យនៅក្នុងទីបំផុតទេ។ តើយើងខំនាំគ្នាបង្កើត គំនិត ទង្វើពំនោលគ្រប់បែបយ៉ាងហ្នឹងធ្វើអ្វី? គំនិតទល់ច្រក និង គំនិតសុញនេះវាមិនត្រឹមតែជិះជាន់វិញ្ញាណអោយធ្លាក់ចុះក្នុងអន្លង់ទុក្ខធំៗ ទាំងឡាយ មាន កើត ចាស់ ឈឺ ស្លាប់ ៘ កាន់តែញឹកឡើង ច្រើនឡើងប៉ុននឹងទេ។ បន្ថែមមកលើនេះទៀត គឺវាច្រានវិញ្ញាណមនុស្ស អោយធ្លាក់ក្នុងអន្លងទិដ្ឋិ (គំនិតយល់ខុស) លុះលែងដឹង លែងយល់ លែងធ្វើ នូវទង្វើរំដោះទុក្ខតាមក្បួនអរិយសច្ចទាំងអស់ ដែលប្រកាស អោយអនុវត្ដន៍ដោយព្រះសម្មាសម្ពុទ្ធ។ តែគេឃើញពួកនេះ នៅមានសកម្មភាពបន់ស្រន់ សុំជំនួយអំពីពួកទេព សុំសេចក្ដីអនុគ្រោះ ភាព ប្រោសប្រាណ អំពីព្រះអរិយមេត្ដេយ្យ (ព្រះសីអារ្យមេត្រី) អោយព្រះអង្គប្រញាប់មកត្រាស់ស្រោចស្រង់មនុស្ស ក្នុងក្របខ័ណ្ឌនៃសេចក្ដីអង្វរករ ជាមួយ នឹង ពាក្យឧទានគ្រប់ពេលវេលាថា «ពុទ្ធោអើយ! ឆាប់ៗឡើងព្រះគុណម្ចាស់ថ្លៃខ្ញុំ»។
សំនួរដេញដោល
ដូចបាននិយាយមកហើយ ករណីយ៍ពុទ្ធសាសនិក គឺត្រូវដុះខាត់អោយគំនិតរបស់ខ្លួនមានពន្លឺ ត្រូវខំកាច់បំបាក់មនោសញ្ចេតនារបស់ជន ដែលមានគំនិតច្រលំ ដឹកនាំអោយសង្គមមានទុក្ខ ត្រូវកុំគាំទ្រហេតុដែលនាំអោយមានទុក្ខ ត្រូវខំរកផ្លូវ ឬ មធ្យោបាយ ឬ ប្រមូលសតិបញ្ញាទាំងអស់ មកធ្វើការបកស្រាយ ន័យរបស់អរិយសច្ច អោយខ្លួនមានភាពជាក់លាក់ច្បាស់លាស់ ដើម្បីអោយចំលើយដល់មនុស្សមានចំងល់ ក្នុងអរិយសច្ចដូចតទៅនេះ៖
- អ្វីជាហេតុទាក់ទាញចិត្ដយើងអោយអផ្សុក? (ក្នុងចំណុចនេះសូមអោយរាវរកចំលើយដែលនឹកឃើញថានៅជិតអរិយសច្ចៈ រឺជុំវិញ អរិយសច្ច)
- គំនិតដូចនេះ កើតពីអាយុប៉ុន្មាន? (បើមិនប្រាកដជាក់លាក់ដោយឆ្នាំក៏អោយបានជារយៈប្រមាណ)
- គំនិតដូចនេះ កើតឡើងម្ដងៗគឺកើតហើយបាត់ទៅ រឺកើតជាប់ៗគ្នា រឺយូរៗទើបកើតម្ដងមួយគ្រា?
- បើរយៈកាលដែលគំនិតនេះកើតឡើងហើយរលាយបាត់ទៅវិញមានមែនតើធ្លាប់បានសង្កេតខ្លះរឺទេថា រាល់ពេលដែលវាកើតឡើង វាកើតឡើងឯងៗ រឺមានអ្វី ទាក់ទងគ្នា នឹង សង្គ្រាមដំណឹងមរណភាពរបស់មនុស្សខ្លះ រឺពាក្យពេចន៍ទង្គិចគ្នាដែលបានលឺពីបុគ្គលផ្សេងៗ រឺទៅស្ងៀមៗព្រងើយៗ នឹកឃើញខ្លួនឯង។
- បើគំនិតបែបនេះកើតឡើង វាមានអំណាចលើចិត្ដយើង ដោយប្រការទាំងពួងគឺបង្កបង្កើតអោយមានដំណុកដំណាន់សំអុះសំអាប់ ដោយគ្មានផ្លូវធ្វើកំណែបានរឺនៅមានផ្លូវកំណែបានខ្លះដែរ?
- គំនិតដែលធ្វើអោយខ្លួនអែងកើតទុក្ខដូចនេះ តើចាត់ជាគំនិតល្ងង់រឺគំនិតចេះ?(សូមព្យាយាមគិតមុនអោយបានល្អិតល្អន់ម៉ត់ចត់ ទើបអោយចំលើយនេះបានល្អ)
- បើជាគំនិតល្ងង់ តើយើងសុខចិត្ដអោយគំនិតល្ងង់នេះនៅរហូតទៅ? រឺរកផ្លូវធ្វើកំណែដើម្បីកំចាត់ចោលនូវគំនិតល្ងង់នេះ?
- បើជាគំនិតចេះ តើយើងត្រូវបានប្រយោជន៍អ្វីពីគំនិតនេះខ្លះ? ប្រសិនបើ គ្មានប្រយោជន៍ដល់យើងរហូតទៅ តើយើងត្រូវរក្សាទុក នូវគំនិតគ្មានអោយប្រយោជន៍នេះតទៅទៀតរឺទេ?
- គំនិតបែបនេះ មានចំណែកទាក់ទងមកពីពេញចិត្ដរស់នៅម្នាក់អែង មិនចូលចិត្ដរស់នៅជាមួយជនដទៃ រហូតដល់មិនស្រលាញ់ការ សមាគម ជាមួយនឹងអង្គការនានាមែនរឺទេ? បើមែន តើយើងត្រូវធ្វើកំណែខ្លួន ចូលកាន់ការសមាគម ការស្ដាប់ទេសន៍ ការរួមធ្វើ សន្និសិទ ការស្ដាប់បាឋកថា ការទេសចរ ការហាលអាកាស ការសំរាកព្រលឹងក្នុងរមណីយដ្នាននានា៘ ដើម្បីអោយធម្មជាតិ ទាំងឡាយ ជួយកំចាត់ហេតុ និង វត្ថុជុំវិញរបស់យើង ដែលគំនិតយើងយល់ថា អាក្រក់ រឺ ទំនាស់ នឹង មនោសញ្ចេតនារបស់យើង នៅក្នុងក្របខ័ណ្ឌនៃការរបាយអារម្មណ៍ នៃការបន្ធូបរិយាកាស នៃការរំលាយដុំគំនិតជូរចត់ ដែលធ្វើអោយវិញ្ញាណ បានក្លាយភាព ជាមានរបួសស្លាកស្នាមដោយស្វាយប្រវត្ដិដែលយើងខ្លួនអែងគ្មានដឹងសោះបានដែររឺទេ?
- កាលណាបើគំនិតតានតឹងឆេះឆួលក្ដួលក្ដៅកើតឡើងក្នុងទ្រូង រឺក្នុងខួរក្បាលយើងយ៉ាងនេះហើយ តើជម្ងឺតក់ម៉ក់ របស់ចិត្ដ និង ជម្ងឺចុកចាប់របស់រូបកាយយើង វាអាចកើតមានបានដែររឺទេ?
កាលបើយើងបានតាំងសំនួរ ជាមូលដ្ឋានដូចនេះហើយ គំនិតរបស់យើង នឹង អាចអោយចំលើយមួយម្ដងៗ នៅក្នុងក្របខ័ណ្ឌនៃបញ្ញា របស់ខ្លួន ដូចនេះដូចនោះខ្លះជាមិនខាន។ ចំលើយនេះ យើងត្រូវធ្វើសំនេរទុកក្នុងសៀវភៅមួយ ដើម្បីធ្វើវិភាគទានដល់វិញ្ញាណរបស់យើង ក្នុងពេលដែលភ្លេចច្រលំកាល។
ហេតុផលនៃកង្វែងពំនោល
ដើម្បីរកទ្វារចេញចាកទុក្ខ យើងត្រូវប្រមូលសតិបញ្ញា ដែលម្នាក់ធ្លាប់មានតាមផ្លូវគំនិតក្ដី សំដាប់ក្ដី ចំរើនក្ដី យើងផ្ដុំកំលាំងគ្នា ជួយរកមធ្យោបាយតស៊ូជាមួយ នឹង គំនិតប្រឆាំងដែលធ្វើអោយយើងកើតទុក្ខ កើតកំដៅរឿយៗ។ ដើម្បីបានសំរេចតាមគំនិតនេះ ជាដំបូងយើងត្រូវសមយោបល់ សមពុំនោលគ្នា គឺធ្វើយ៉ាងណា អោយកង្វែងរបស់យើង បានដល់នូវភាពស្របគ្នាសិន។ ព្រោះអ្វី? ព្រោះថា ក្នុងចំណោមគ្នាយើង ដែលកំពុងព្យាយាមតស៊ូ ដើម្បីគាស់រំលើងនូវហេតុនៃទុក្ខ (សមុទយៈ) ក៏កំពុងខ្វែងពំនោល ខ្វែងយោបល់គ្នា ក្នុងចំណុចខ្លះៗ ដោយអាស្រ័យគំនិត បញ្ញាដែលខ្លួនយើងម្នាក់ៗ មានពុំទាន់ស្មើគ្នា។ ដូចនេះការរុករក ឬ ការរុលអោយដល់ទិសដៅ សំរាប់មនុស្សមានកំលាំងមិនស្មើគ្នា ខ្ញុំគ្មានឃើញផ្លូវណាដទៃ ក្រៅពីជួយយិតយោងគ្នាបន្ដិចម្នាក់ ដូចមនុស្សទូទៅក្នុងពិភពលោក គេធ្លាប់បានធ្វើមកហើយ។ ប្រសិនបើអ្នកសិក្សាមានគំនិតឃើញដូចខ្ញុំដែរ សូមមេត្ដាត្រិះរិះពិចារណាជាមួយគ្នាដូចនេះ៖
សេចក្ដីស្លាប់មិនមែនជាភាពសោះសូនទេ ព្រោះចាប់ផ្ដើមតាំងពីមានមនុស្សនៅលើពិភពលោកយើងមក រយៈពេលដែលកន្លងទៅ មិនដឹងជាមានប៉ុន្មានលានឆ្នាំទេ។ អ្នកប្រាជ្ញខាងភូមិសាស្រ្ដ និង បូរាណសាស្រ្ដខ្លះ គ្រាន់តែបានធ្វើសេចក្ដី ប៉ាន់ស្មានថា ពិភពលោកមាន អាយុប្រមាណជាងពីរពាន់លានឆ្នាំមកហើយ។ មនុស្សកើតមានចំនួនប៉ុន្មាន មនុស្សស្លាប់មានចំនួនប៉ុននោះ ជាប់គ្នារឿយៗមក គ្មានឃើញ មនុស្សណាម្នាក់បានគេចផុតពីសេចក្ដីស្លាប់បាន ប្រសិនបើយើងធ្វើលេខ រកចំនួនមនុស្សដែលស្លាប់ទៅហើយអោយដឹងថាមានចំនួន ប៉ុន្មានខ្ទង់ ជើងលខលទ្ធផលគឺគ្មានខ្ទង់លេខ គ្មានចំនួនដែលអាចត្រាបានថា ប៉ុននេះប៉ុននោះឡើយ។
តែមនុស្សនៅតែកើត មានពូជពន្ធុំជាប់គ្នា ហូរហែមក មនុស្សខ្លះមិនត្រឹមតែកើត មិនត្រឹមតែមានផៅសន្ដានជាប់គ្នាមកប៉ុននោះទេ បន្ថែមលើនេះទៀត គឺមានមនុស្សរលឹកជាតិបានថា ខ្លួនធ្លាប់កើតក្នុងជាតិមុនមានឈ្មោះដូចនេះ មានប្រពន្ធកូនប៉ុននេះ ប៉ុននោះ មានឈ្មោះយ៉ាងនេះយ៉ាងនោះ នៅស្រុកនេះស្រុកនោះ៘ ហេតុការណ៍ទាំងអស់នេះ រឿងខ្លះត្រូវបានគេធ្វើសំនួរ សាមីខ្លួនមានលក្ខណៈជាវិទ្យាសាស្រ្ដ ឬ ជាគំនោលនៃវិទ្យាសាស្រ្ដ ជាមួយគ្នានេះគេបានយកចំលើយទាំងអស់ ដែលសាមីខ្លួនបានធ្វើអំណោយ មានសរសេរជាសៀវភៅ ក៏មានមនុស្សអ្នកស្រាវជ្រាវរឿងនេះ ជាច្រើនរយបានរួមគំនិតគ្នា ថតរូបបញ្ជាក់លក្ខឋាន សឹងមានលក្ខណៈគួរអោយជឿបាន គួរអោយប្រកាន់យកទុក ជាកម្មវត្ថុ សំរាប់ត្រិះរិះពិចារណាក៏មានច្រើន។ គម្ពីរព្រះពុទ្ធសាសនាខ្លះក៏មាននិយាយទាក់ទងដល់រឿងមនុស្សរលឹកជាតិបាន។ នៅក្នុងប្រទេសភាគខាងលិច (អឺរុប) និងប្រទេសភាគខាងកើត (អាហ្ស៊ី) ក៏មានតួរយ៉ាងបញ្ជាក់អំពីមនុស្សរលឹកជាតិបាន មានចំនួនមិនតិចឡើយ។
សេចក្ដីស្លាប់ ប្រសិនបើគិតក្នុងវិស័យមួយផ្សេងទៀត ក៏មិនគួរយើងនាំគ្នាខ្លាច លុះត្រាមានកង្វល់កង្វាយ ច្រើនពេកទេ។ ដូចនេះ ព្រោះអ្វី? ព្រោះត្រឹមតែជាក្បួនតំរារបស់ធម្មជាតិ ឬ វត្ថុដែលធ្វើអំណោយ ឬ ធ្វើវិភាគទានកំទេចរបស់ចាស់ ដែលប្រើមិនកើតចោល ដើម្បីបើកឱកាស ឬប្រគល់កន្លែងអោយរបស់ថ្មី ដែលត្រូវមកជំនួសប៉ុណ្ណោះ ប្រសិនបើយើងសាកល្បងនឹកមើលថា បើពិភពលោកនេះគ្មានសេចក្ដីស្លាប់ គឺមនុស្ស ដែលកើតមកក្នុងសម័យរាប់លានឆ្នាំមកហើយ រស់នៅទាំងអស់! បើមានក៏បានត្រឹមតែដេកគរជើងគ្នាតែប៉ុណ្ណោះ តើយើងរស់កើតទេ? មិនកើតទេ។ និយាយខ្លឺៗ គ្មានស្លាប់គ្មានកើត ល្អចប់រឿងគ្មានបញ្ហាចោទ។ មានតែកើតគ្មានស្លាប់ ពិភពលោកយើងនឹងពេញ ណែនណាន់តាន់តាប់គ្មានដីធ្វើផ្ទះនៅ គ្មានដីធ្វើរបរចិញ្ចឹមជីវិត គ្មានល្អ គ្មានចប់រឿង បញ្ហាតាមចោទជាប់មួយហើយមួយទៀត ដោយគ្មានរួច ហើយចោទទៀតគ្មានទីបំផុត។
សេចក្ដីស្លាប់ គឺជាទង្វើទំលាក់ចោលរបស់ដែលប្រើលែងកើត ដាក់ចូលរបស់ដែលប្រើកើតជំនួស មិនខុសគ្នា នឹង ចំណោលអាហារចាស់ ហើយចំណូលអាហារថ្មីជំនួសដែលយើងកំពុងធ្វើគ្រប់គ្នាសព្វថ្ងៃ ហើយដែលពាក្យធម្មតាថា «ស៊ីជុះ» គឺបើយើងស៊ីរាល់ថ្ងៃ យើងក៏ត្រូវជុះ រាល់ថ្ងៃដែរ។ នេះគឺជាក្បួនទង្វើធម្មជាតិ ដែលធ្វើអោយពិភពលោក ឋិតនៅក្នុងភាពល្មម មិនគួរយើងនាំគ្នាតក់ស្លុតភិតភ័យពេកទេ ព្រោះយើងក៏មានដំណើរប្រព្រឹត្ដទៅតាមក្បួនធម្មជាតិដូចតែគ្នា។
ចំពោះពុទ្ធសាសនា រិតតែបង្រៀនមិនអោយយើង គិតដល់សេចក្ដីស្លាប់ ប្រកបដោយភាពតក់ស្លុត តែអោយមានសេចក្ដីក្លាហាន ប្រកបដោយសេចក្ដីព្យាយាមយ៉ាងមោះមុត នៅក្នុងក្របខ័័ណ្ឌនៃការងារ គឺខំកំចាត់បង់ទង្វើអាក្រក់ អោយកាន់តែអស់ទៅ ខំសាងសន្សំទង្វើល្អ អោយកាន់តែកើតច្រើនទៀត។ កុំរស់នៅអួតពិភពលោកដោយ យោបំ ដោយ តំងូ ជាមួយគ្នានេះទៀត កុំស្លាប់ទៅទទេៗ ដោយគ្មានបានធ្វើប្រយោជន៍អ្វីដល់ខ្លួនឯង និង ពិភពលោក។
រួមសេចក្ដីថា កាលណាយើងមានបញ្ញាគ្រប់គ្រាន់ ហើយយើងអាចធ្វើកំណែទុក្ខបាន យើងមើលឃើញផ្លូវរំលត់ទុក្ខនេះឯង គឺដំណោះស្រាយនៃបញ្ហាជីវិត តាមគំនិតនៃអរិយសច្ចៈធម៌ដែលប្រកាសដោយព្រះសម្មាសម្ពុទ្ធបរមគ្រូ។