ពណ៌នាផ្សេងៗ
ការផ្សាយរបស់មណ្ឌលវប្បធម៌ខ្មែរនៅស្វីស
ថ្ងៃសៅរ៍ ទី3.មិថុនា 2017.ម៉ោង 6:33
ការចុះចូលជាមួយរាជរដ្ឋាភិបាលសម្ដេច ន. សីហនុ
នៅថ្ងៃទី៩វិច្ឆិកា ១៩៥៣ រាជរដ្ឋាភិបាលរបស់ព្រះបាទសម្ដេចនរោត្តម សីហនុ បានប្រកាសអែករាជ្យពេញបរិបូណ៌នៃប្រទេសកម្ពុជា ពីរបបអាណាព្យាបាលបារាំង។ ប៉ុន្តែអ្នកតស៊ូដោយអាវុធនៅក្នុងព្រៃមួយចំនួនធំ មិនទាន់បានចុះចូល និងធ្វើសមាហរណកម្មកងកំលាំងរបស់ខ្លួននៅឡើយ។ ពីព្រោះថា មកដល់ឆ្នាំ១៩៥៣, មានក្រុមខ្មែរអិស្សរៈតែពីរក្រុមប៉ុណ្ណោះ ដែលបានចុះចូលមុនពេលរាជរដ្ឋាភិបាលបានប្រកាសអំពី “រឿងអែករាជភាពពេញបរិបូណ៌របស់កម្ពុជា ពីមហាប្រទេសបារាំង ជាអាណាព្យាបាល អស់ជាង៩០ឆ្នាំមកហើយនោះ។ ពោលគឺក្រុមទី១ របស់ដាប ឈួនមួយផ្នែក, ក្រុមទី២របស់ ពុត ឆាយ និងស៊ាប (1) និងក្រុមទី៣របស់អ៊ូច និលពេជ្រ (2)និងអ៊ុំ (3)។ ចំណែកក្រុមធំៗ ដទៃទៀតមិនបានចុះចូលឡើយ គឺក្រុមរបស់ទ្រង់ចន្ទរង្សី, របស់សាវ៉ាងវង្ស, ក្រុមនៅក្រោមបញ្ជាផ្ទាល់របស់សឺង ង៉ុកថាញ់ មានកៅ តក់, ហុង ឈុន, ដួង ចាន់ សារ៉ាត់ និងក្រុមមុដត្ថាហារបស់ សឺង ង៉ុកមិញ, ទូ សាមុត, សៀវ ហេង។
នៅក្នុងខែមករាឆ្នាំ១៩៥៤ ប្រទេសមហាអំណាចបួនបានប្រកាសអំពាវនាវ អោយគេបើកធ្វើសន្និសិទបញ្ឈប់សង្គ្រាមនៅអិណ្ឌូចិន។ កង្វល់ដ៏ធំរបស់រាជរដ្ឋាភិបាលសម្ដេចសីហនុ គឺមានអ្នកបន្តការប្រយុទ្ធជាច្រើនក្រុមនៅក្នុងប្រទេសកម្ពុជា ហើយក្នុងចំនោមនោះ ក្រុមរបស់សឺង ង៉ុកមិញមានកំលាំងខ្លាំងជាងគេ ដោយសារមានការអន្តរាគមន៍ ជំនួយពីវៀតមិញ គឺ វៀតណាមខាងជើង ទាំងយោធានិងនយោបាយ។ ម៉្លោះហើយ វិធីដ៏ល្អរបស់រាជរដ្ឋាភិបាលគឺ បើកការចរចាអូសទាញក្រុម ទាំងនេះអោយធ្វើសមាហរណកម្មជាមួយរាជរដ្ឋាភិបាល និងកងខេមរភូមិន្ទ។
លោក ប៊ូ ហ៊ង ជារាជបេសកជនតំណាងខាងរាជរដ្ឋាភិបាល ដែលបានទទួលកេតនភ័ណ្ឌអែករាជ្យពីប្រទេសបារាំង បានជួបចរចាជាមួយសាវ៉ាងវង្ស និងទ្រង់ចន្ទរង្សី ដើម្បីបង្រួបបង្រួមជាមួយកងខេមរភូមិន្ទ ដោយសន្យាទទួលស្គាល់កងកំលាំង នៃក្រុមនីមួយៗ ត្រឹមតែឋានៈជា កងវរសេនាតូចប៉ុណ្ណោះ។ តាមពិតពេលនោះ កងទ័ពទ្រង់មានរាប់ម៉ឺននាក់ (4) រាជរដ្ឋាភិបាលព្រមទទួលស្គាល់ និងបញ្ចូលទៅក្នុងជួរកងទ័ពជាតិត្រឹមតែចំនួន ១០០០នាក់ប៉ុណ្ណោះ ហើយចំនួននេះ សមនឹងទទួលបានឋានៈជា “កងវរសេនាធំ”។ ព្រះបាទសម្ដេច ន.សីហនុ បានសន្យាទទួលស្គាល់ផ្តល់ឋានៈដល់ទ្រង់ចន្ទរង្សី ជាវរសេនីយត្រី (ស័ក្តិ៤) និងអនុសេនិយអែក(ស័ក្តិ៣) ដល់មេទ័ពរងពីររូបទៀត។ ទុកជាយ៉ាងនេះក៏ដោយ ទ្រង់ចន្ទរង្សីបានទទួលយល់ព្រមតាមកិច្ចសន្យានោះដែរ។
នៅថ្ងៃប្រារព្ធពិធីទទួលស្គាល់នូវការចុះចូលជាផ្លូវការ នាបន្ទាយយោធារបស់ទ្រង់ក្នុងស្រុកច្បរមន ខេត្តកំពង់ស្ពឺក្នុង ខែកុម្ភ ឆ្នាំ១៩៥៤ រាជរដ្ឋាភិបាលបានចែកសំលៀកបំពាក់អែកសណ្ឋាននៃកងយោធពលខេមរភូមិន្ទ ១សំរាប់ម្នាក់ ដល់យុទ្ធជនបានគ្រប់១០០០នាក់ តែការបញ្ចូលឈ្មោះជាផ្លូវការនៅក្នុងក្របខ័ណ្ឌកងទ័ពជាតិបានត្រឹមតែចំនួន៣០០នាក់ប៉ុណ្ណោះ។ នៅសល់៧០០នាក់ទៀត សម្ដេច ន.សីហនុបានសន្យាថា នឹងបញ្ចូលអោយអស់ក្នុងរវាង៧ខែបន្តបន្ទាប់មក។
ដូចបានសន្យានៅពេលចរចាគ្នាលើកដំបូងមែន ទ្រង់ចន្ទរង្សីបានទទួលឋានៈវរសេនិយត្រី (ពាក់ស័ក្ដិ៤), លោកហម ខាន់ និងចាន់ តោត្រេស បានទទួលឋានៈជាអនុសេនិយអែក (ពាក់ស័ក្តិ៣), លោកសុកសេង រឿងមុនី បានទទួលឋានៈជាអនុសេនិយទោ (ពាក់ស័ក្តិ២) និងលោកនី វ៉ាន់ធី ទទួលឋានៈអនុសេនិយត្រី (ពាក់ស័ក្តិ១)។ កងអែកភាពនេះបានទទួលឈ្មោះ ជា “កងវរសេនាតូចស្វ័យភាពចលនាលេខ៣” (3e Bataillon Autonome Mobile) (5) ជាលេខបន្ទាប់ពីកងអែកភាពរបស់សាវ៉ាងវង្ស ដែលបានចុះចូលនៅថ្ងៃជាមួយគ្នានោះ។ ចំណែកសឺង ង៉ុកថាញ់ ខ្លួនអែង កាលពីខែកុម្ភ ឆ្នាំ១៩៥៤ នោះដែរ ធ្លាប់បានបញ្ជូនលោកអៀ-ស៊ីចូវ អោយមកចរចាជាមួយរាជរដ្ឋាភិបាល ដើម្បីសុំចុះចូលរួមរស់ក្នុងសង្គមជាតិវិញ តែមិនដឹងជាហេតុអ្វីទើបគ្មានលទ្ធផល (6)។
ក្រោយពីនោះមក លោកកៅ តក់ (7)ក៏បាននាំកូនចៅខ្លួនមកចុះចូលជាមួយរាជរដ្ឋាភិបាល ប៉ុន្តែគាត់មិនបានទាមទារតំណែងអ្វីមួយនៅក្នុងរាជការឡើយ។ ជាបន្តបន្ទាប់អ្នកតស៊ូដទៃជាច្រើនទៀត ដែលដើរតាមសឺង ង៉ុកថាញ់ បាននាំគ្នាមកចុះចូលជាមួយសង្គមជាតិវិញដែរ ដោយសារអិទ្ធិពលនៃសន្និសិទហ្សឺណែវឆ្នាំ១៩៥៤។ ម៉្លោះហើយ មនុស្សនៅក្នុងក្រុមរបស់ សឺង ង៉ុកថាញ់ មានគ្នាកាន់តែហោចទៅៗ នៅអំលុងសម័យសង្គមរាស្ត្រនិយម ចាប់ពីឆ្នាំ១៩៥៥។ រីអែកងកំលាំងសមាហរណកម្មរបស់ទ្រង់ចន្ទរង្សីវិញ ដោយសារយុទ្ធជនមានក្របខ័ណ្ឌចំនួនជិត១ភាគ៣នៃចំនួនយុទ្ធជនទាំងអស់ ដូច្នេះរៀងរាល់ ខែយុទ្ធជនដែលមានប្រាក់បៀវត្សត្រូវតែបរិច្ចាគ ដោយរំលែកប្រាក់ខែរបស់ខ្លួនចំនួន២ភាគ៣យកទៅឧបត្ថម្ភអ្នកគ្មានប្រាក់ខែ។
រាជរដ្ឋាភិបាលពេលនោះ មិនបានគោរពកិច្ចសន្យារបស់ខ្លួន ៧ខែបានកន្លងផុតទៅ ជិត១ឆ្នាំហើយ នៅតែមិនបានគិតគូរបញ្ចូលក្របខណ្ឌអ្នកនៅសល់ ព្រមទាំងមិនបានផ្តល់សំលៀកបំពាក់និងភស្តុតាងអោយបានគ្រប់គ្រាន់ទៀតផង។ ពីព្រោះថា រាជរដ្ឋាភិបាលបានសំរេចបំណងហើយ បាននាំខ្លួនមេខ្មែរអិស្សរៈនរោត្តម ចន្ទរង្សី និងអ្នកដទៃទៀត (ដាប ឈួន, ពុត ឆាយ, សាវ៉ាងវង្ស) ដែលស្នេហាជាតិពិតប្រាកដ (Sic) ទៅបង្ហាញអន្តរជាតិក្នុង អោកាសសន្និសិទហ្សឺណែវរួចហើយ ៗរាជរដ្ឋាភិបាលក៏ទទួលនូវលទ្ធផលប្រកបដោយជោគជ័យ។ ម៉្លោះហើយ សេចក្តីត្រូវការសំរាប់ប្រើប្រាស់ នឹងទាញយកផលប្រយោជន៍ពីក្រុមនេះ កាន់តែមានតំលៃទាប។ ម៉្យាងទៀតកងទ័ពរាជរដ្ឋាភិបាលនៅពេលនោះមានចំនួនមិនជាច្រើនប៉ុន្មានឡើយ បើសរុបទូទាំងប្រទេសមានប្រហែល២០.០០០នាក់។ ដូច្នេះមេដឹកនាំកំពូល អាចមិនទាន់ទុកចិត្តចំពោះអិរិយាបថ នាពេលអនាគតរបស់ក្រុមនេះ ប្រសិនបើពួកគេក្លាយជាកងកំលាំងស្របច្បាប់ ជាពិសេសមេបញ្ជាការរបស់គេ ជាអ្នកអង្គម្ចាស់មួយអង្គដែរ។ បើអញ្ចឹង ការទុកដាក់ក្រុមនេះនៅក្បែរខ្លួនអាចជាការមិនសូវធានាសុវត្ថិភាពអំណាច។
ដោយមានការអាក់អន់ចិត្ត ត្បិតតែរាជរដ្ឋាភិបាលមិនធ្វើតាមសន្យា ទ្រង់ចន្ទរង្សី បានកើតគំនិតរៀបចំធ្វើរដ្ឋប្រហារផ្តួលរំលំរបបរាជានិយម ដើម្បីបង្កើតរបបសាធារណរដ្ឋ។ កាលនោះមានមន្ត្រីជាន់ខ្ពស់មួយចំនួនដូចជា យ៉ែម សំបូរ (រដ្ឋមន្ត្រីក្រសួងសេដ្ឋកិច្ច), សេង ទិប (មេប៉ូលិស), ប៉ុក សំអាន (មេបញ្ជាការកងរថក្រោះ) បានចូលរួមគំនិត និង មានការគាំទ្រជាពាក្យសំដីពីទូតអាមេរិក ដែលបានសន្យាថា ជួយសម្ភារសឹក។ ដើម្បីរង់ចាំអាមេរិកទំលាក់សម្ភារសឹកជំនួយតាមឆ័ត្រយោង ក្នុងពេលឆាប់ៗនោះ ទ្រង់បានអោយលោកនី វ៉ាន់ធីកាន់កិច្ចការធ្វើព្រលានយន្តហោះសំងាត់ និង ឃ្លាំងផ្ទុកសម្ភារសឹកនៅអាងារសេះ ក្បែរភ្នំព្រះដែលស្ថិតនៅក្នុងព្រៃជ្រៅសព្វថ្ងៃ ក្នុងភូមិសាស្ត្រស្រុកច្បារមន ខាងជើងខេត្តកំពង់ស្ពឺ ដែលទីនោះជាអតីត ទីតាំងឃ្លាំងដាក់ជ័យភណ្ឌរបស់ទ្រង់ស្រាប់។
គ្រោងការណ៍ក្បត់ត្រូវបែកការណ៍៍ ដោយសារលេខាធិការម្នាក់របស់ទ្រង់ចន្ទរង្សីឈ្មោះ ហ៊ុល សារ៉ែន (8)ដែលជាអ្នកកាន់អែកសារសំងាត់។ ជននេះបានខឹងសម្បារនឹងទ្រង់ចន្ទរង្សី ដែលបានទះកំភ្លៀងគាត់ ព្រោះតែធ្វើការខុស។ ជាការសងសឹក គាត់បាននាំដំណឹងគ្រោងការណ៍ក្បត់នាពេលនោះទៅទូលសម្ដេចសីហនុ ទើបព្រះអង្គរៀបចំផែនការបង្ក្រាបបានយ៉ាងទាន់ពេលវេលា និងមានប្រសិទ្ធិភាពអិតខ្ចោះ។ ម៉្យាងទៀតដោយសារកិច្ចការក្បត់នេះ មិនទាន់រៀបចំរួចជាស្ថាពរ ព្រោះខ្វះសម្ភារសឹកដែលបានអាមេរិកសន្យាថា “ជួយអុបត្ថម្ភ”។
ដំបូងសម្ដេចន. សីហនុបានបំបែកកំលាំងនាយទាហានចេញពីបន្ទាយ បញ្ជាអោយទ្រង់ចន្ទរង្សីទៅបំពេញបេសកកម្ម នៅស្រុកបារាំង, ដំណាលគ្នានោះឃាត់ខ្លួននាយទាហានរងទាំងពីរនាក់, ហម ខាន់ និងចាន់តោត្រេស។ មុនពេលទ្រង់ចេ ញដំណើរបានសង្ស័យថា គំរោងការក្បត់របស់ខ្លួនត្រូវបែកការ ទើបប្រគល់តួនាទីមេបញ្ជាការបន្តោះអាសន្នទៅលោក សុក សេង រឿងមុនី និងផ្តាំផ្ញើអោយតដៃកុំដាក់អាវុធអោយសោះ បើទ័ពខេមរភូមិន្ទមកចាប់។ ទោះជាយ៉ាងណា កូនចៅមិនបានធ្វើតាមបន្តាំទ្រង់ឡើយ ព្រោះទ័ពខេមរភូមិន្ទបានចាប់មេបញ្ជាការរងទាំង២នាក់ យកទៅគំរាម កូនចៅខ្លួនអោយដាក់អាវុធ។ ម៉្លោះហើយគ្រោងការក្បត់ត្រូវបរាជ័យជាស្ថាពរ ដោយនាយទាហាននិងកូនទាហានត្រូវចាប់ខ្លួនបានទាំងអស់ ហើយចាប់ទាំងកងវរសេនាតូចស្វ័យភាពចលនាលេខ២ របស់សាវ៉ាងវង្សផងដែរ។
អ្នកគ្មានការពាក់ព័ន្ធជាច្រើនរូបបានរួចខ្លួន ដូចជាក្រុមសាវ៉ាងវង្ស និងលោកចាន់តោត្រេស តែក៏មានមនុស្សសមគំនិត ជាច្រើននាក់ទៀតបានរួចខ្លួនដែរ ព្រោះថាប្រហែលជាតុលាការសឹកខ្វះភស្តុតាងជាក់ស្តែងស្តីពីការរួមគំនិតគ្នា ដើម្បីចោទប្រកាន់។ ទ្រង់ចន្ទរង្សីក៏រួចពីទោសធ្ងន់ធ្ងរ ដោយគ្រាន់តែបានឃុំខ្លួនមួយរយ និងត្រូវបកស័ក្តិអោយធ្វើជាប្រជារាស្ត្រសាមញ្ញវិញ ហើយ “កងវរសេនាតូចស្វ័យភាពចលនាលេខ៣” របស់ទ្រង់ត្រូវរដ្ឋាភិបាលរំលាយចោលដែរ។
រហូតដល់របបសាធារណរដ្ឋខ្មែរ ទើបលោកលន់-នល់ប្រើប្រាស់ទ្រង់អោយវិលមករកអាជីពជាអ្នកក្លាហានម្តងទៀត។ ពេលនោះ ទ្រង់ក្លាយជាមេបញ្ជាការកងពលតូចលេខ១៣ ទ័ពចង ក ដោយកន្សែងយ័ន្តពណ៌ខៀវ ដៃអាវប៉ាក់រូបក្បាលខ្លាហារមាត់ ជាតំណាងសិទ្ធិការឆ្នាំខាល សត្វខ្លា ដែលជាឆ្នាំកំណើតរបស់ទ្រង់។ ទ្រង់ត្រូវកងទ័ពខ្មែរក្រហមបញ្ចប់ជីវិតនៅដើមខែ ឧសភាឆ្នាំ១៩៧៥ នៅពេលកំពុងព្យាយាមវាយបើកផ្លូវរត់ចេញពីមូលដ្ឋានចុងក្រោយ គឺមូលដ្ឋានរថក្រោះដក់កញ្ជរ នៅត្រែងត្រយឹង ខាងលិចផ្លូវបត់ចូលអតីតក្រុងគីរីរម្យ តាមផ្លូវជាតិលេខ៤ ក្នុងគោលបំណងរត់ទៅស្រុកសៀម (9)។
ចប់បរិបូរ
- (1) : នៅពេលចុះចូលជាមួយរាជរដ្ឋាភិបាលនាឆ្នាំ១៩៥៣ សម្ដេច ន.សីហនុ ទ្រង់សព្វព្រះទ័យនឹងគាត់ បានបំពាក់ស័ក្តិបី (អនុសេនិយអែក) ហើយពេលនោះអ្នកស្រុកតែងតែឃើញគាត់ជិះម៉ូតូហាឡីធំ នាំមុខព្រះទីនាំងព្រះអង្គ រឺ ក្បួនដង្ហែព្រះរាជដំណើរ។ ប៉ុន្តែ លោកស័ក្តិបី ស៊ាប នៅតែមិនចូលចិត្តគ្រងអែកសណ្ឋានជាមួយនឹងស័ក្តិនោះឡើយ។ គាត់តែងតែដោះអែកសណ្ឋាននោះមូរដាក់លើបង្អែកម៉ូតូជានិច្ច។ គាត់នៅតែមិនអាចសំរបសំរួលបានជាមួយជីវភាព “អ្នកជា” ប្រកបដោយកិត្តិយស មិនយូរប៉ុន្មានគាត់បានពង្រត់តួអែកល្ខោនម្នាក់របស់ឃុនតាត និងកូនក្រមុំរបស់លោកសក្តិប្រាំខ្លូត ប៊ុត រួចរត់ចូលព្រៃវិញ។ រាជរដ្ឋាភិបាលបានបើកប្រតិបត្តិការសឹកយ៉ាងគគ្រឹកគគ្រេងដេញតាមចាប់ស៊ាប តែនៅតែមិនអាចចាប់គាត់បានឡើយ។ ស៊ាបបានវាយប្រហារប៉ុស្តិ៍ប៉ូលិសជាហូហែតាមមុខព្រួញដែលគាត់ត្រូវឆ្លងកាត់ ដើម្បីយកសម្ភារសឹក និងប្រមូលកំលាំងកទ័ពតបតជាមួយកងយោធពលខេមរភូមិន្ទវិញ។ ចុងក្រោយគាត់បានដកថយ ចូលទៅសុំសិទ្ធិជ្រកកោននៅស្រុកសៀម ហើយរាជការសៀមបានអនុញ្ញាតអោយគាត់សំងំលាក់ខ្លួនពួនអាត្មា នៅក្នុងខេត្តត្រាតរហូតអស់ជីវិតនៅទីនោះ ដោយសារជំងឺគ្រុនចាញ់។
- (2) : ចុះចូលជាមួយរាជរដ្ឋាភិបាលនៅស្រុកព្រះនេត្រព្រះ។
- (3) : មិនមែនលោក អ៊ុំ ដែលជាប្រធានកងរយ រឺ កងវរសេនាតូច ដែលបង្កើតឡើងដំបូងនៅខេត្តបាត់ដំបងនោះទេ។ ឈ្មោះ អ៊ុំ នេះ គាត់មិនសូវបានគិតគូរពីការប្រយុទ្ធដើម្បីអែករាជ្យជាតិឡើយ តែគាត់ចូលចិត្តរកស៊ីជួញដូរអាភៀន ដែលមានខ្សែរយៈមកពីស្រុកលាវ រហូតដល់ពេលគាត់ចុះចូលជាមួយរាជរដ្ឋាភិបាលនៅឆ្នាំ១៩៥៣។ បន្ទាប់មក គាត់បានទទួលឋានន្តរស័ក្តិជាអនុសេនិយអែកដែលគេតែងហៅគាត់ថា ស័ក្តិបីអ៊ុំ។
- (4) : ទ័ពរាប់ម៉ឺននាក់ ភាគច្រើនជាទាហាន “សៀរី” មិនមានអាវុធគ្រប់ដៃឡើយ ព្រោះថានៅសម័យនោះ មិនសូវសំបូរអាវុធទំនើប ដែលអាចអោយគេទិញដូរយកមកប្រើបាន។
- (5) : បើតាមរូបមន្តក្បួនទ័ពរបស់បារាំង មួយកងវរសេនាតូច ត្រូវមានយុទ្ធជនជាង៣០០នាក់ តែបើតាមអាមេរិកត្រូវមាន ៥២០នាក់។ ប្រហែលដោយហេតុនេះហើយ បានជាសម្ដេចន.សីហនុ មិនព្រមបញ្ចូលយុទ្ធជន ៧០០នាក់ទៀតទៅ ក្នុងអង្គភាពនេះ។
- (6) : Cf., Chan Dara, op. cit., p. 82
- (7) : ក្រោយពីគាត់បានចុះចូលធ្វើប្រជាជនសាមញ្ញហីយ មានសេចក្តីនឹករលឹកដល់មិត្តភក្តិរួមអាវុធ ហើយធ្វើដំណើរមកសួរសុខទុក្ខគ្នានៅភ្នំពេញ ជាពិសេសមកលេងទ្រង់ចន្ទរង្សី។ ក្នុងដំណើរត្រលប់ទៅវិញ គាត់ត្រូវលោកឈួន-ម្ជុលពេជ្រ ដែលពេលនោះជាស្តេចត្រាញ់ត្រួតអាណាខេត្តភាគខាងជើង ប្រើអោយកូនចៅដៃដល់ទៅស្ទាក់ផ្លូវចាប់គាត់សំលាប់ចោល នៅម្តុំភូមិព្លាំង-ព្រៃជ្រូក។ នោះច្បាស់ជា ការអនុវត្តន៍អំពើំសងសឹកលើគំនុំគំគួនអ្វី១ របស់ឈួន កាលពីនៅក្នុងព្រៃជាមួយគ្នា។
- (8) : ជាអតីតគ្រូបង្រៀននៅខេត្តក្រចេះ។ ពេលសុំចុះចូលធ្វើខ្មែរអិស្សរៈនៅច្បារមន លោកនី វ៉ាន់ធីណែនាំអោយទៅទ្រង់ចន្ទរង្សី ពីព្រោះគាត់ជាអ្នកចេះដឹងម្នាក់។ ចាប់ពីពេលនោះមក គាត់ធ្វើជាលេខាធិការរបស់ទ្រង់ នៅការិយាល័យសេនាធិការកណ្ដាលរហូត។ នៅពេលក្រោយមក បាននិរទេសខ្លួនទៅដល់អាមេរិក ហើយដូរឈ្មោះថា ហ៊ុលនិល។ បន្ទាប់មកទៀតបានក្លាយជាដន្លងរបស់ស្តេចក្រុមឃុននរោត្តម-ចក្រពង្ស។ សព្វថ្ងៃដំណឹងថា ស្លាប់បាត់ហើយ។
- (9) : លោកនី-វ៉ាន់ធីថា រឿងនេះគាត់ដឹងពីអតីតយុទ្ធជនខ្មែរក្រហមម្នាក់របស់តាម៉ុក ដែលកំពុងរស់នៅអន្លង់វែង, ពេលជួបធ្វើការជាមួយគ្នានៅអូរស្មាច់កាលពីឆ្នាំ២០០១។ បុរសនោះបាននិយាយអះអាងថា គឺរូបគាត់ផ្ទាល់ជាអ្នកបាញ់សំលាប់ ទ្រង់នៅពេលហៅទ្រង់ចុះចេញពីរថក្រោះអឹម១១៣ ដាច់ច្រវាក់មួយគ្រឿង ដែលក្រុមគាត់បានស្ទាក់បាញ់នៅម្តុំកំពង់សិលា។ ពេលនោះទ្រង់និយាយថា “ខ្ញុំត្រូវជាពុកមាសម្ដេចសីហនុ”។ គាត់ជឿសំដីរបស់ទ្រង់ពេលនោះ តែគាត់មិនស្តាប់ហើយក៏បាញ់សំលាប់ចោលដោយគ្មានរារែកចិត្តឡើយ។ ព្រោះគិតថា ទ្រង់ជាសត្រូវធំម្នាក់របស់បដិវត្តន៍៍ ហើយត្រូវចាប់ខ្លួនបាននៅលើសមរភូមិ ដូច្នេះគេតោងតែត្រូវសំលាប់ភ្លាមយ៉ាងនេះអែង។