អក្សរសិល្ប៍ខ្មែរ
គុកនយោបាយ
ប៊ុណ្ណចន្ទ ម៉ុល
៧-ដំណើរទៅកោះត្រឡាច
ថ្ងៃសុក្រ ទី31.មករា 2014.ម៉ោង 22:47
ដល់ថ្ងៃតុលាការសឹកកាត់ទោស
មុនកាត់ទោសច្រើនថ្ងៃ តុលាសឹកបានហៅទៅសួរម្ដងព្រមជាមួយនិងមិត្ដភក្ដិឯទៀត។ នៅពេលនោះហើយទើបខ្ញុំបានជួប នឹងលោកប៉ាច ឈឺនជាលើកទឺ២។ តពីនោះមក១៥ថ្ងៃទើបគេហៅសួរម្ដងទៀតជាចុងក្រោយបង្អស់។ លុះត្រលប់មកវិញ គេបញ្ជូនទៅក្នុងបន្ទប់មួយផ្សេង ក៏បានជួបនឹងលោកគ្រូអាចារ្យប៉ាង ខាត់ ដែលបានសួរសុខទុក្ខខ្ញុំរួចលោកប្រាប់ថា អ្នកណាដែលបាននៅបន្ទប់នេះ Sall 15 គឺជាអ្នកទោសធ្ងន់បំផុត ត្រូវទទួលទោសពី៥ឆ្នាំទៅរហូតសំលាប់ចោល ឬទៅកោះត្រឡាច មួយជីវិត ឬបើមិនជាប់ពិរុទ្ធទេ នឹងបានរួចខ្លួនក្នុងពេលឆាប់ៗដោយឥតកាត់ក្ដីទេ។ នៅបន្ទប់នេះបានតែមួយថ្ងៃគេនាំទៅបន្ទប់ខ្ញុំដដែល់វិញ បានជាខ្ញុំនឹកឃើញប្រហែលជាគេយកទៅអោយនៅបន្ទប់ជាមួយលោកអាចារ្យប៉ាង ខាត់ ដោយភ័ន្ដច្រលំទេដឹង? លុះដល់គេហៅលើកក្រោយទៅកាត់សេចក្ដីខ្ញុំនឹកឃើថា គេយកទៅដាក់នៅបន្ទប់ជាមួយលោកគ្រូអាចារ្យប៉ាងខាត់ រឿងនេះមកពីរកទោសយើងមិនទាន់អស់ដែលគេហៅទៅវិញដោយមានរឿងថ្មីថែមទៀត។ គេបញ្ជូនទៅសាល១៥(Salle 15) គេទុកជាមានទោសធ្ងន់បំផុតហើយតទៅគេត្រូវបញ្ជូនទៅកោះត្រឡាច។ ចំណែកលោកគ្រូអាចារ្យប៉ាងខាត់ ពេលក្រោយមកលោកត្រូវរួចខ្លួនដោយតុលាការឥតកាត់ទោសដូចខ្ញុំឡើយ។
មុនកាត់ក្ដីមានមេធាវីបារាំងម្នាក់ បានទៅជួបខ្ញុំនៅឯតុលាការសឹកប្រាប់ខ្ញុំថា ឳពុកខ្ញុំជួលគេអោយជួយការពាររឿងខ្ញុំ នាំអោយខ្ញុំមានសង្ឃឹមថា មុខជាបានរួចខ្លួនមិនខាន។ លុះចូលទៅអង្គុយចាំក្នុងសាលកាត់ទោសបានបន្ដិចលឺស្នូរកណ្ដឹងរោរិ៍ រ៉ាវរួចក៏ឃើញទាហាបារាំង២២នាក់ ដើរស្រចូលមកឈរជាពីជួរប្រកបដោយកាំភ្លើង ព្រមទាំងចំពុះទុងដោតចុងស្រាប់។ លុះកណ្ដឹងរោរិ៍លើកទី២ ទាហានទាំងនោះក៏គំនាប់អាវុធព្រិបស្មើគ្នា ក្រោមស្នូរបញ្ជារនៃនាយទាហានរួចឃើញសេនានាយទាហាន៤-៥នាក់ ចេញមកពីន្ទប់ គឺសក្ដិ២មួយនាក់ សក្ដិ៣ពីរនាក់ សក្ដិ៥ម្នាក់ហើយមានសក្ដិ៣ម្នាក់ទៀតជាអ្នកចោទតំណាងរាជការ (Procureur de la République) បើខ្មែរយើងពីដើមហៅថា «ព្រះរាជអាជ្ញា»។ លុះដល់លោកតុលាការបានអង្គុយ តាមកន្លែងរៀងខ្លួនហើយ ទើបនាយទាហានបញ្ជាអោយដាក់អាវុធចុះ ហើយមកឈរត្រៀមគ្នាពីក្រោយពួកមនុស្សជាប់ចោទ។
ក្នុងពេលនោះក្រោយដែលក្រលាបញ្ជីបានសូត្រលិខិតចោទគ្រប់គ្នាហើយ ទើបសក្ដិ៥ចាងហ្វាងគេហៅឈ្មោះសួរម្នាក់ម្ខងៗ តាមខចោទ។ លុះសួរចប់ហើយ ទើបសក្ដិ៣តំណាងរាជការគេចោទទំងន់ទោសគ្រប់គ្នា។ ក្រោយនោះត្រូវវេនមេធាវីការពារ ដើម្បីសំរាលទោស។ រួចទើបសក្ដិ៥ចាងហ្វាងហៅឈ្មោះយើងសួរគ្រប់គ្នាក្រែងមានយោបល់អ្វីតវ៉ាថែមផ្សេងទៀត។ លុះយើងរាល់គ្នាឆ្លើយថាឥតអ្វីតវ៉ាទៀតទេ ទើបគេក្រោកឡើងព្រឹបទង្គិចតុក្ដាំៗហើយនាំគ្នាចូលទៅក្នុង ដើម្បីពិភាក្សាទោសដែលត្រូវកាត់ចំពោះអ្នកជាប់ចោទម្នាក់ៗ។ ឯពួកទាហាននៅតែចាំគំនាប់គ្រប់ពេលដែលគេចូលទៅក្នុង និងពេលចេញមកវិញ ។ ចំណែកមេធាវីមានសិទ្ធិគ្រាន់តែទៅស្ដាប់គេពិភាក្សាឥតមានសំលេងអ្វីតវ៉ាទេក្នុងពេលពិភាក្សានោះ។
លុះចេញពីពិភាក្សាមកវិញ ទាហានឈរគំនាប់ត្រង់ជើងម្ដងទៀត ទើបគេហៅឈ្មោះប្រាប់ទោសគ្រប់គ្នាម្នាក់ម្ដងៗ។ ក្នុងពេលប្រាប់ទោសមានអ្នកប្រែភាសាខ្មែរម្នាក់ស្រែកប្រាប់ថាចាំស្ដាប់សំរេចរបស់តុលាការ! គេហៅឈ្មោះប៉ាច ឈឺនមុនគេ លោកឆ្លើយបាទ! អ្នកឯងត្រូវទោសប្រហារជីវិតបង់! រួចហែម ចៀវ បាទ! អ្នកឯងត្រូវទោសប្រហារជីវិតបង់! នួន ឌួងអ្នកឯងត្រូវទោសប្រហារជីវិតបង់ តមក ប៊ុណ្ណចន្ទ ម៉ុល បាទ! អ្នកឯងត្រូវទោសគុក៥ឆ្នាំ និង១៥ឆ្នាំនីរទេសមិននៅក្នុងស្រុក!។ រួចហៅតៗទាល់តែគ្រប់គ្នា....។
មិត្ដជាទីស្នេហា! កាលដែលបានលឺថាគុក៥ ឆ្នាំ នីរទេស១៥ឆ្នាំ ខ្ញុំក៏ស្លុតចិត្ដរន្ធត់ស្មារតី ដូចជាគេយកដុំទឹកកក១ដុំធំទំងន់៥០គីឡូក្រាមដាក់លើក្បាល ហើយធាតុត្រជាក់នៃទឹកកកនោះក៏ធ្លាក់ស្រឺតៗតាំងពីក្បាលចុះមកក្រោម ត្រជាក់សព្វសាច់ ស្រាលខ្លួនស្ទើរនឹងខ្យល់ចាប់មួយរំពេចដោយតាំងពីកើតមកដល់ធំប៉ុណ្ណោះមិនដែលមានទោសអ្វីសោះ សូម្បីតែទោសមួយម៉ោងក៏គ្មានដែរ ស្រាប់តែត្រូវធ្ងន់តែម្ខង។ ខ្ញុំនឹកឃើញថារាសីខ្ញុំចុះអស់រលីងដល់ថ្នាក់ក្រោមបំផុតហើយ។
ចំណែកលោកប៉ាច ឈឺន លោកគ្រូអាចារ្យហែម ចៀវ លោកនួន ឌួង ក្រោយដែលបានប្រកាសទោសរួចហើយ គេបានប្រាប់អ្នកទាំង ៣នាក់នេះដែលត្រូវទោសប្រហារជីវិត គេនឹងបញ្ជូនសំណុំរឿងទៅលោកហ្សេណេរ៉ាលប៉េតាំង ប្រមុខរដ្នាភិបាលបារាំង ដើម្បីសុំអនុគ្រោះទោសតាមសមគួរ។ ក្រោយពេលនេះគេក៏អោយពួកយើងតំរៀបជួរហើយអោយត្រលប់មកគុកវិញ។ ឯរូបខ្ញុំនិងមិត្ដ៣នាក់ទៀត គេយកទៅដាក់ក្នុងបន្ទប់តូចល្មមមួយទទឹងប្រហែល៣ម៉ែត្រ បណ្ដោយប្រហែល ៦ម៉ែត្រ។ នៅនោះខ្ញុំបានឃើញអ្នកទោសជាតិយួន៧នាក់នៅនោះដែរ។ ពួកយួនសួរខ្ញុំជាភាសាយួនថាគេដាក់ទោសប៉ុន្មានឆ្នាំ? ខ្ញុំឆ្លើយថាណាំណាំ(៥ឆ្នាំ) ពួកនោះនាំគ្នាសើចគិលឡើងថា បីឌីកូងណូងរ៉ូយ!។ ខ្ញុំមិនចេះពាក្យ «កូងណូង» នេះសោះ មិនដឹងថាយ៉ាងម៉េច គិតមិនយល់ន័យសោះ ខ្ញុំថាមិនយល់ទេ ខ្ញុំគិតទៅឃើញថាក្រែងគេបញ្ជូនទៅពេជ្រនិលត្បិតនៅស្រុ កខ្មែរមានកន្លែងពេជ្រនិលនេះមួយទេជាកន្លែងចាញ់សំរាប់ឃុំមនុស្សទោសឧក្រិដ្ឋ។ គិតចុះគិតឡើងនៅតែមិនយល់ដដែល។
មិត្ដខ្ញុំពីរនាក់ទៀតសួរថា គេសើចរឿងអី? គេបញ្ជូនពួកយើងទៅណា? គ្រានោះមានខ្មែរក្រោមម្នាក់ក្នុងចំណោមយួនទាំ៧នាក់នោះ ដែលខ្ញុំស្មានថាជាយួនទាំងអស់គ្នា ខ្មែរនោះអត់មិនបានក៏ឆ្លើយប្រាប់ថាកូងណូងនោះ គឺកោះត្រឡាច! លឺពាក្យថាកោះត្រឡាចភ្លាមខ្ញុំក៏ភ្ញាក់ខ្លួនដូចគេកន្ទ្រាក់តែម្ដង ត្រចៀកហឹងអស់ ស្ដាប់អ្វីលែងលឺហើយ ដោយនឹកឃើញថាអញម្ដងហ្នឹង អស់សង្ឃឹមថានឹងរស់រានមានជីវិតត្រលប់មកស្រុកវិញហើយ ត្បិតធ្លាប់លឺគេដំណាលតៗមកថា កោះត្រឡាចនោះនៅកណ្ដាលសមុទ្រឆ្ងាយណាស់ ជាកន្លែងដាក់មនុស្សទោសឧក្រិដ្ន។ ក្រោយនោះខ្ញុំក៏ក្រោកទៅអង្គុយជិតខ្មែរក្រោមនោះ ហើយសួរពីស្ថានភាពកោះត្រឡាចយ៉ាងម៉េខ្លះ។ គាត់នោះបានអធិប្បាយសព្វគ្រប់ប្រាប់ខ្ញុំ ហើយគាត់ប្រាប់ថាគាត់ឯងគេដាក់ទោសប្រាំឆ្នាំមិនយូរប៉ុន្មានទេ នឹងរួចមកវិញហើយកុំភ័យអី! អម្បាលដល់ពួកអញនេះគេកាត់ទោសដល់៣០ឆ្នាំម្ដេចអញមិនសូវគិតគូរប៉ុន្មាន។ ខ្ញុំសួរទៅវិញថា បងឯងទោសអី? គាត់ឆ្លើយថា អញទោសសំលាប់គេហើយទោសប្លន់ថែមទៀត។
បងប្អូនជួយពិចារណាមើល! ជាតិខ្មែរដូចគ្នាមិនព្រមទទួលស្គាល់ខ្មែរគ្នាឯងទេ មិនព្រមនិយាយភាសាខ្មែរទេ ប៉ុន្ដែដោយអង្គុយស្ដាប់ទៅប្រហែលជាតឹងទ្រូងណាស់មើលទៅ បានជាគេព្រមនិយាយខ្មែរមករកខ្ញុំ។ គ្រានោះខ្ញុំសួរទៅវិញថា បងឯងខ្មែរម៉េចមិនព្រមនិយាយខ្មែរណែនាំពួកខ្ញុំផងព្រោះខ្ញុំមិនចេះយួនទេ! គេឆ្លើយថានិយាយខ្មែរទៅពួកយួនមើកងាយអញ ថាអញជាជាតិខ្មែរ។ សូមបងប្អូនជួយស្ដាប់មើលចុះ! ជាតិខ្មែរយើង អោយតែចេះភាសាបរទេសហើយនិយមតែភាសាគេ លែងនិយាយភាសាខ្លួនឯងសោះ ថាជាតិឯងជាជាតិថោកទាបទៅវិញ។ ដូចយ៉ាងជាតិយើងដែលចេះភាសាបារាំងសេស ខ្លះជាវរជនផង គេនាំកូនចៅគ្រួសារគេនិយាយតែបារាំងរហូតដល់ភ្លេចភាសាជាតិចោលអស់ ថាជាភាសាថោកទាបទៅវិញ មើលចុះស្រីយួនដែលយកប្ដីបារាំង ដល់មានកូនគេបង្ហាត់អោយនិយាយតែពាក្យយួនអោយស្រលាញ់ជាតិយួនខាងម្ដាយជា ងឳពុក បើស្រ្ដីខ្មែរយើងវិញ បើបានប្ដីបារាំងហើយ កូនប្រុសស្រីនិយាយតែបារាំងឥតចេះខ្មែរសោះ អប់រំស្រលាញ់ជាតិ ឳពុកជាងជាតិម្ដាយ។ បើនិយាយខ្មែរទៅខ្លាចគេថាមិនមែនកូនបារាំង នេះជាគំនិតខ្ញុំគេ ពូជត្រកូលឥតភ្ញាក់រលឹកសោះ។ បើមានជាតិខ្មែរណាភ្ញាក់រលឹកជួយណែនាំតាមផ្លូវនយោបាយ ដើម្បីអោយប្រទេសជាតិរួចពីទាសភាព មានសេរីភាពឡើងវិញ អ្នកនោះគេសំគាល់ថាជាមនុស្សថោកទាប អាវ៉ាសែឥតខ្លឹមសារ គេឥតហានដើរជិតទេខ្លាចមានរឿងដល់ខ្លួនគេទៀត។
គំនិតនេះផ្ដុំក្នុងខួរក្បាលខ្ញុំក្នុងគ្រានោះ ដែលនាំអោយរិតតែខ្លោចចិត្ដអាណិតជាតិខ្មែរទ្វេឡើង។ នៅក្នុងគុកធំព្រៃនគរបានជាងពីរខែ ទើបគេនាំខ្ញុំព្រមទាំងពួកមិត្ដទាំងអស់ទៅចុះកប៉ាល់ជំនួញមួយយ៉ាងធំដែលនឹងបើកចេញទៅកោះត្រឡាច។ កោះត្រឡាចជាកោះរបស់ខ្មែរយើងពីដម តែបានទៅយួននៅចំងាយជាង៣០០គីឡូម៉ែត្រពីដីគោកក្នុងសមុទ្រចិន។ អ្នកទោសដែលបារាំងយកទៅដាក់គុកកោះត្រឡាច ឥតសង្ឃឹមថាបានមកស្រុកវិញឡើយ។ លោកអ្នកនឹងជ្រាបអំពីមហាទុក្ខវេទនាលើទីនោះយ៉ាងណាៗតទៅទៀត។
ដល់ថ្ងៃតុលាការសឹកកាត់ទោស
ប្រហែលម៉ោង១៧ល្ងាច អ្នកបំរើក្នុងកប៉ាល់បានលើកបាយស១ឆ្នាំងធំព្រមទាំងទឹកសម្លមួយមុខមកអោយទទួលទាន គឺជាត្រឡាចស្ងោរជាមួយឆ្អឹងជំនីជ្រូកបង់តាំងឆាយខ្ទឹមស និងម្រេចនៅក្ដៅៗ។ សូមមិត្ដជាទីស្នេហាជ្រាបថាតាំងពីខ្ញុំចូលទៅរងទុក្ខវេទនានៅគុកភ្នំពេញរហូតដល់ គុកព្រៃនគររួមទាំងអស់ចំនួន ៣ខែ២០ថ្ងៃហើយ ខ្ញុំពុំដែលបានទទួលទានបាយអង្ករសម្ដងណាឡើយ។ ទើបតែនៅពេលដែលមកប៉ះលើបាយស និងម្ហូបកប៉ាល់យ៉ាងគួរសមនាំអោយខ្ញុំទទួលទានបានច្រើនទាល់តែ តឹងពោះហួសកំណត់ ទៅជាហល់ឆ្អល់ពោះផ្អើះៗដកដង្ហើមស្ទើរមិនចេញរួច ក៏ប្រាសដេកលើក្ដារកប៉ាល់នោះតែម្ដង ទាល់ តែបានមិត្ដខ្ញុំឈ្មោះអ៊ឹម នៅតាកែវមកជួយរិតពោះអោយស្រកឆាប់ៗ។ មិត្ដអ៊ឹមរិតផងស្ដីបន្ទោសអោយខ្ញុំផងថាស៊ីអីក៏ស៊ី មិនដឹងប្រមាណទាល់តែចាកច្រាស់ដូច្នេះ។ លុះរិតបានបន្ដិចទៅពោះកាន់តែស្រកធូរខ្ញុំបានស្រួលខ្លួនគ្រាន់បើ។ ប្រហែល ម៉ោង១៨ជាង ទើបអ្នកយាមចូលមកដាក់ខ្នោះជើងទាំង២គ្រប់ៗគ្នា។ គេអោយដេកសំរាកនៅទីនេះទៅ។
ក្រោយពេលនេះ បន្ដិចលឺស៊ីប្លេ (កញ្ចែ) កប៉ាល់សញ្ញាថាចេញពីផែហើយ នៅវេលាព្រហែលម៉ោង២០។ ក្រោយនោះឃើញកម្មករម្នាក់ យកពោងមកចែកម្នាក់មួយៗ គ្រប់គ្នាហើយចាក់សោបន្ធូរតែជើងនៅជាប់ខ្នោះដដែលដោយប្រាប់ថា បើមានអាសន្នមកដល់ពេលណា ឯងទាំងអស់គ្នាត្រូវដោះខ្នោះនេះចេញហើយលោតទឹកហែលយកតែរួចខ្លួនចុះ។ លឺដូច្នេះខ្ញុំនឹកឆ្ងល់ក៏សួរទៅ មិត្ដខ្មែរក្រោមម្នាក់ដែលធ្លាប់ស្គាល់កោះត្រឡាចថា ហេតុអ្វីក៏គេអោយយើងប្រុងប្រយ័ត្នដូច្នេះ? មិត្ដនោះប្រាប់មកវិញថា កប៉ាល់បើកដល់ត្រង់នេះចូលដល់សមុទ្រកាម៉ៅ ហើយជាកន្លែងទឹកជ្រៅណាស់ផុតពីកាប់សាំងហ្សាក់ (Cap Saint Jac- que) ពីរបីគីឡូហើយថា ដែលគេអោយប្រយ័ត្ននោះខ្លាចកប៉ាល់ត្រូវគ្រប់បែកបណ្ដែត (មីន) របស់ជប៉ុនដែលវាបណ្ដែត ពាសពេញទឹកសមុទ្រអោយរសាត់ទៅ តាមរលកជាហេតុនាំអោយមានអន្ដរាយជាច្រើន បើកប៉ាល់ត្រូវមីន យើងទាំងអស់គ្នានឹងទៅជាចំណីត្រីហើយ។ ពួកខ្ញុំគេអោយអង្គុយនៅបាតកប៉ាល់ខាងមុខបង្អស់ដែលស្រួចឈ្លែម។ បើកាលណាមានគ្រោះថ្នាក់ មុខជាស្លាប់មុនគេបង្អស់ដោយកន្លែងមុខកប៉ាល់តែងតែប៉ះមីនមុនកន្លែងឯទៀត ហើយម្យ៉ាងគ្មាននរណាជួយហូត រនុកខ្នោះដែកពីជើងចេញផង ត្បិតគេរវល់តែភ័យរកច្រកចេញយកតែប្រាស់អាយុគ្រប់គ្នាដែរ។ ហើយបើដោះទាន់ក៏មិនអាចចេញពីក្នុងឃ្លុបកប៉ាល់ទាន់ដែរ គិតទៅគិតមកឥតមានសង្ឃឹមអ្វីឡើយ មានតែរំលឹកគុណព្រះពុទ្ធព្រះធម៌ព្រះសង្ឃ និងគុណមាតាបិតាជាទីពឹងសូមអោយជួយប៉ុណ្ណោះឥតនរណាជួយនរណាឡើយ។
លុះកប៉ាល់ចេញបានពីរបីម៉ោង មិត្ដិខ្ញុំទាំងអស់ក៉តាំងពុលរលកត្អួតចង្អោសឹងតែគ្រប់គ្នា នាំអោយធំក្លិនស្អុយឆ្អាបសឹងបែកក្បាលស្លាប់ ឥតមានអ្វីការពារឡើយ។ ចំណែកខ្ញុំទ្រាំបានយូរជាងគេបន្ដិចក៏តាំងពុលនឹងគេដែរ បាយដែលឆ្ងាញ់ដល់ចុកពោះ ក៏នាំគ្នាចេញមកក្រៅវិញ នៅតែពោះទទេ។ ទាំងអស់គ្នាទៅជាឈឺក្បាលវិលមុខ រង៉ាប់រងើរួចប្រាស់ដេកលក់រតេតរហូតដល់ភ្លឺតែម្ខង។ លុះដឹងខ្លួនឡើងស្រាប់តែដឹងខ្លួនថាកប៉ាល់ឈប់នៅនឹងថ្កល់។ ប្រហែលមួយម៉ោងក្រោយមក ទើបឃើញគេបើកគំរបឃ្លុបកប៉ាល់ចេញ ខ្ញុំក្រឡេកទៅឃើញមនុស្សជាច្រើននាក់ ឈ្ងោកមើលក្នុងកប៉ាល់ហើយនិយាយថា«គីណី ថូណអិច» ខ្ញុំសួរទៅមិត្ដកម្ពុជាក្រោមថាគេនិយាយអ្វី? គាត់ថា «គេថាជើងនេះមនុស្សទោសតិចទេ»។ ក្រោយនេះមួយស្របក់ លឺសូរគេស្ទូចរបស់ពីក្នុងកប៉ាល់ដាក់ទៅក្នុងទូកធំៗ ដើម្បីនាំទៅកាន់ច្រាំងកោះត្រឡាច ដែលនៅចំងាយប្រហែល ២គីឡូម៉ែត្រ។ លុះខាអីវ៉ាន់ដាក់ទូកទាំងពីរហើយ ទើបគេដោះខ្នោះជើងពួកខ្ញុំចេញ ហើយអោយឡើងទៅខាងលើនៃកប៉ាល់ ពេលនោះខ្ញុំឃើញដីគោក (នៃកោះត្រឡាច) ឃើញទេសភាពល្អគួរគយគន់ពេកណាស់។
មិត្ដអើយ! ខ្ញុំមិននឹកស្មានថា កោះត្រឡាចធំដល់ម្លឹងសោះ គឺធំជាងទីប្រជុំជនខេត្ដកំពុងស្ពីទៅទៀត មានផ្ទះថ្មធំតូចសង់ហូរហែ គួរអោយសប្បាយណាស់។ ប៉ុន្ដែយើងខ្ញុំដែលជាមនុស្សមានទោសធ្វើម្ដេច នឹងសប្បាយចិត្ដកើត បើរវល់តែជាប់ក្ដីមានពេលឯណាទៅដើរអោយសប្បាយបាន ហើយចេះតែគិតថា មិនដឹងជាគេនាំយើងទៅដល់កន្លែងណាទៀតទេ។ គ្រានាះពួកតំរួតគេបានបង្កប់អោយពួកខ្ញុំចុះទៅក្នុងទូក អោយអង្គុយលើបាវអង្ករដែលគេផ្ទុកជាមួយឳទិនទឹកត្រីនិងកញ្ឆេត្រីងៀត រួចហើយកាណូតក៏បើកសណ្ដោងទូកនោះទៅដល់កំពង់ផែកោះត្រឡាច។ នោះតំរួតនាំឡើងពីទូកទៅលើគោក ក៏បង្គប់អោយអង្គុយជាពីរជួរទើបមេតំរួតនៅកោះ គេមករាប់ទទួលពីតំរួតទៅពីនាយរួច ទើបគេនាំយើងទៅកាន់ទីឃុំឃាំងមួយចំងាយប្រហែលពីរគីឡូម៉ែត្រពីផែកប៉ាល់។ ឯមនុស្សទោសមានខ្មែរ មានយួន ដែលមកចាំទទួលលីសែងអីវ៉ាន់ពីទូកទៅចេះតែនិយាយសុំទិញស្បែកជើងខ្ញុំគ្រប់គ្នា ថាខ្ញុំលក់ថ្លៃប៉ុន្មាន? ត្បិតស្បែកជើងខ្ញុំ ជាស្បែកជើងនៅល្អនៅឡើយ។ ប៉ុន្ដែមិត្ដខ្ញុំម្នាក់ ដែលធ្លាប់មានការពិសោធន៍បានឃាត់ថាកុំអោយលក់ វាអោយថោកណាស់ ចាំទៅដល់ទីគុកសឹមលក់ទើបបានថ្លៃ។ ខ្ញុំដើរបណ្ដើរស្ដាប់គេនិយាយបណ្ដើរ ស្រាប់តែដល់កន្លែងគុកតូចមួយសំរាប់អោយមនុស្សទោសដែលមកដល់កោះត្រឡាចថ្មីចូលសំរាក។ នៅទីនោះគេអោយយើងឈរតំរៀបគ្នាជាពីរជួរ ហើយគេបង្គាប់អោយស្រាតខោអាវគ្រប់គ្នាយកទៅដាក់ពីមុខ គ្រាប់គ្នាទើបគេហៅអោយចូលទៅខាងមុខគេម្នាក់ម្ដងៗ ដើម្បីឆែកឆេដោយតំរួតជាតិយួនពីរបីនាក់ ដែលមានមេតំរួតជា តិបារាំងម្នាក់មាឌធំឈរចាំត្រួតមើលមួយជាន់ទៀត។ មុនដំបូងគេអោយហាមាត់យ៉ាងធំហើយអោយក្អកយ៉ាងខ្លាំងៗ ដើម្បីអោយគេសង្កេតរកមើលក្រែងយើងលាក់សំបុត្រអ្វីៗ ឬមួយខ្លាចយើងលាក់ក្រដាសបា្រក់១០០រៀលក្នុងបំពង់ក ឬក្នុងមាត់ រួចគេអោយអោនក្បាលចុះចំតិតក្ដិតឡើងដោយយះជើងអោយធំដើម្បីអោយចំហរន្ធក្ដិតជាការងាយគេនឹងពិនិត្យរកក្រដាសប្រាក់នេះទៀត។ គេង្គាប់អោយមនុស្សទោស ម្នាក់មកហែកចង្វែកក្ដិតយើងពិនិត្យមើលថែមទៀត រួចហើយគេអោយយើងងើបត្រង់ឡើងវិញហើយអោនក្បាលចុះបន្ដិច ទើបគេយកដៃវែកសក់ក្បាលយើងមើល ព្រមទាំងមើលរន្ធត្រចៀកផង។ លុះពិនិត្យមើលសព្វគ្រប់ហើយទើបគេអោយទៅឈរតាមជួរដើមវិញ។ គេធ្វើដូច្នេះម្ដងម្នាក់ៗទាល់តែគ្រប់គ្នា។ សូមជំរាបថាក្នុងការពិនិត្យមានមិត្ដខ្ញុំពីរបីនាក់បានត្រូវគេធ្វើទារុណកម្មដោយវាយនឹងរំពាត់ផ្ដៅដំបង រំពាត់ក្ដគោយ៉ាងខ្លាំង ទាល់តែទ្រោមខ្លួនដោយហេតុក្អកមិនខ្លាំង ចំតិតក្ដិតមិនត្រូវតាមបំណងគេ។ ចំណែកខ្លួនខ្ញុំជាសំណាងល្អដែរ បានគេផុតពីទារុណកម្មយ៉ាងវេទនានេះដោយហេតុខ្ញុំឈរនៅលេខទី៥ ខ្ញុំខំសង្កេតអ្នកទោសដែលត្រូវគេឆែកមុនខ្ញុំនោះ គេធ្វើម្ដេចខ្លះ។ លុះដល់វេន ខ្ញុំៗធ្វើតាមរបៀបគេមុន។ លុះគេបានសាកសួរតាមតែនឹកឃើញរួច ហើយទើបគេអនុញ្ញាតអោយស្លៀកពាក់ដូចដើមវិញ ហើយគេនាំអោយទៅសំរាកក្នុងគុកនោះចំនួន ១៥ថ្ងៃមិនទាន់អោយធ្វើការអ្វីឡើយ។ បានជាសំរាកដូច្នេះដើម្បីបំបាត់រោគ ពុលរលកអោយស្រួលបួលសិន ទើបគេចាត់អោយធ្វើការផ្សេងៗ។
ក្នុងពេលសំរាកនេះ មិត្ដភក្ដិដែលគេបានមកនៅកោះត្រឡាចមុន បាននិយាយប្រាប់ខ្ញុំសព្វគ្រប់ដែលជាហេតុនាំអោយខ្ញុំភ័យព្រួយពន់ពេកណាស់។ គេថានៅទីនេះបារាំងអោយធ្វើការច្រើនយ៉ាងណាស់ មានធ្ងន់ មានស្រាល តាមតែយើងស្ម័គ្រធ្វើ។ ប៉ុន្ដែពេលដែលយើងចូលទៅស្ម័គ្រនោះជួនណាហេងជួនណាស៊យ។ ឯការធ្ងន់មានកាប់អុស មុជក្នុងសមុទ្រកាច់ផ្កាថ្មយក មកដុតកំបោរសសំរាប់សង់ផ្ទះ យកស្រូវកិនអោយបានជាអង្ករក្រហម នេសាទត្រីសមុទ្រ កាប់ឈើហុប ធ្វើអំបិលស អំបិល ខ្មៅ៘ ការស្រាលគីធ្វើបោយបារាំង (ប៉ុន្ដែមុខការនេះមានតែជាតិយួនទេ ចំណែកខ្មែរយើងបារាំងវាមិនប្រើទេ) ដុតធ្យូង ធ្វើឥដ្ឋ ធ្វើចំការដំណាំផ្សេងៗ។ គេចំលងដាក់ទៅកោះតូចៗក្បែរនោះអោយរើសពងល្មេច។ មានមួយពួកទៀត គឺអោយធ្វើគិញ (Recherche) សំរាប់ដើរចាប់មនុស្សទោសដែលប្រុងនឹងរត់ទៅដីគោកវិញតាមទូកសំពត់ឬក្បូនរិស្សី។ គេបានអធិប្បាយ ពីការស្រួលនិងលំបាកអោយខ្ញុំដឹងដូចតទៅ៖
- ការវាយធ្វើទារណកម្មអ្នកទោស នៅកោះត្រឡាច
- ការវាយធ្វើទារណកម្មអ្នកទោស នៅកោះត្រឡាច
- ការវាយធ្វើទារណកម្មអ្នកទោស នៅកោះត្រឡាច
- ការវាយធ្វើទារណកម្មអ្នកទោស នៅកោះត្រឡាច
- ការវាយធ្វើទារណកម្មអ្នកទោស នៅកោះត្រឡាច
ការដែលធ្ងន់មាន៦យ៉ាងគឺ ទី១ ក្នុង១ថ្ងៃមនុស្សទោសម្នាក់ត្រូវកាប់អុសនឹងកាំបិតឬពូថៅលើភ្នំ១ថ្ងៃអោយបានកំពល់មួយម៉ែត្រ ទទឹង០.៨០ម៉ែត្រទើបបានសុខខ្លួន។ បើមិនបានទេ នឹងត្រូវទណ្ឌកម្មដោយវាយដល់សន្លប់ក៏មាន ដល់ស្លាប់ក៏មាន។ បើវាយមិនស្លាប់ទេ គេយកទៅដាក់គុកងងឹតពី១០ថ្ងៃ ទៅ១៥ថ្ងៃទទួលទានបាយសាបរហូតទើបអោយរួចទោសបាន។ ទី២ ក្រុមនេះត្រូវមុជទឹកកាច់ផ្ដាថ្មនៅបាទសមុទ្រអោយបានច្រើន ក្នុងជំរៅទឹកប្រហែល៣ ឬ៤ម៉ែត្រ។ បើមិនបានទេ តំរួតខាងលើយកថ្នោលដែលខាងចុងមានចំពាមពីរចាក់ត្រង់កឬស្មាដោលជ្រមុជទៅក្នុងទឹកអោយខំកាច់ថ្មអោយបាន ទើបវាព្រមអោយឡើងមកលើសាឡាង។ បើមិនបានគេមិនអោយឡើងទេ ណាមួយរងាផង ឈ្លក់ទឹកប្រៃជាតិអំបិលផង។ ទី៣ ពួកកិនស្រូវក្នុងរោង ត្រូវកិនអោយបានជាអង្ករសផង អង្ករក្រហមផង ដោយត្បាល់កិនដោយដៃដូចជាគេធ្លាប់ប្រើនៅស្រុកយើងពីដើម។ ក្នុងត្បាល់កិនមួយមានមនុស្សទោស៣នាក់ គឺ២នាក់កិន ម្នាក់ចាក់ស្រូវ។ ធ្វើការពីម៉ោង៧ដល់ម៉ោង១១ព្រឹក ទើបឈប់សំរាក ទទួលទានបាយ រួចចាប់ធ្វើពេលល្ងាចពីម៉ោង១៣ដល់ម៉ោង១៧ទើបឈប់។ វេទនាណាស់នៅពេលធ្វើការក្នុងរោងកិនស្រូវ គេឃើញតែអង្កាមនិងកន្ទុកហុយហើរព្រោងព្រាតប្រលាក់ស្រមកពេញខ្លួន រកមើលមុខមាត់អ្វីមិនឃើញទេ ព្រោះកន្លែងនីមួយៗមានត្បាល់កិនច្រើនពី៣០ ទៅ៤០ ហើយគ្មានការពារសុខភាព គឺគ្រាន់តែហែកខោអាវចាស់យកមករុំបិទច្រមុះកុំ អោយកន្ទក់វាចូលប៉ុណ្ណោះ ប៉ុន្ដែចំណែកខាងភ្នែកបិទមិនកើតទេជាហេតុនាំអោយមានជំងឺភ្នែក។ ខ្លះចូលទៅធ្វើការរោងកិនស្រូវបានតែ៤-៥ថ្ងៃក៏ឈឺភ្នែកហើមពោររហូតដល់មានខ្ទុះ ទើបគេអោយទៅព្យាបាលនៅមន្ទីរពេទ្យខាងក្រៅ។ ដល់ទៅ បើមានវាសនា គេបញ្ជូនទៅធ្វើការនៅកន្លែងផ្សេងទៅ។ បើឥតភ័ព្វ គេអោយមកធ្វើការនៅរោងកិនស្រូវដដែលទៀត ជាហេតុនាំអោយរោគឈឺភ្នែករើរិតតែខ្លាំងទៀត ជួនណាបណ្ដាលអោយភ្នែកនោះខ្វាក់ក៏មាន ទើបផ្លាស់អោយទៅកន្លែងពុះរិស្សី បិតផ្ដៅធ្វើកៅអី ធ្វើកញ្ជ្រែង ឬរបស់អ្វីតាមគេតំរូវអោយធ្វើ។ មិនមែនថាខ្វាក់ហើយអោយរួចខ្លួនឥតធ្វើការនាះទេ។ សូមជំរាបថា ក្នុងឆ្នាំ១៩៤២នោះ ស្រុកទេសកំពុងកើតចំបាំង រកថ្នាំសង្កូវអ្វីគ្មានទេក្រណាស់។ នៅកោះត្រឡាចពេលនោះ គីនីន១គ្រប់២០រៀលរកមិនបានផង។ ហេតុនេះហើយ សេចក្ដីវេទនាគ្រប់បែបយ៉ាងត្រូវតែមានដល់មនុស្សទោសទាំងនោះតាមយថាកម្ម ដេកចាំតែស្លាប់មួយមុខប៉ុណ្ណោះ។ បើមានកើតរោគរាគឬមូល គេនាំមនុស្សនាះទៅព្យាបាលឯផ្ទះពេទ្យ គ្រូពេ ទ្យបារាំងជំនាន់នោះ វាយយកទឹកសមុទ្រ១កំប៉ុងទឹកដោះគោមកអោយផឹក បើកអ្នកជំងឺនោះ មិនផឹកទេ វាវាយបង្ខំអោយផឹក។
ឯមនុស្សទោសដែលវាប្រើបង្ខំធ្វើការវាឥតមានត្រាប្រណី អោយឈប់សំរាកអ្វីបន្ដិចឡើយ គឺប្រើអោយធ្វើការទាល់តែ ដល់ម៉ោងទើបអោយឈប់ ប្រៀបបាននឹងគ្រឿងច្រក (ម៉ាស៊ីន) ដូចជាកន្ដែងកិនស្រូវជាដើម។
ពួកទី៤ គឺពួកនេសាទត្រីសមុទ្រ នៅវេលាម៉ោង៣ទៀបភ្លឺ គេអោយចេញទៅដឹកអួនទៅសមុទ្រ មានតំរួតពីរបីតាមទៅផង។ ក្នុងទូកមួយមានមនុស្សពីរ១០នាក់ទៅ១២នាក់តាមចំនួនទូកធំតូចមិនកំណត់ស្រេចតែលើបញ្ជារបស់នាយតំរួត។ បើអាកាស ល្អឥតភ្លៀងខ្យល់ ទូកត្រូវចេញច្រើន បើអាកាសប្រកបដោយភ្លៀងខ្យល់វិញ គេអោយទូកតិចទៅនេសាទ។ បើងបង់ជាប់ និងផ្កាថ្មនៅបាតសមុទ្រ គេបង្គាប់អោយមនុស្សទោសលោតទៅមុជចុះទៅដោះអោយរួចឥតអាណិតអាសូរថា គ្នាត្រូវរងារ ដោយខ្យល់ផងដោយទឹកផងទេ។ ក្នុងពេលមុជទឹកទៅដោះមងនោះជួនណាមុតដៃនិងផ្កាថ្មក៏មាន ជួនណាប្រទះនឹងសត្វបបែលវាយកន្ទុយវាចាក់ត្រូវដៃ បណ្ដាលអោយចុកចាប់ឈឺផ្សា ប្រៀបបាននឹងពិសពស់វែកដូច្នេះឯង ហើយត្រូវរងទុក្ខឈឺចាប់ រហូតដល់ពេលត្រលប់មកវិញ ទើបគេអោយព្យាលឯមន្ទីពេទ្យ ជួនណាមនុស្សទោសគ្នាឯងរកថ្នាំអោយ ដូចជាស្មៅឬស្លឹកឈើព្រៃផ្សំលាបបិទមុខអោយក៏មាន ហើយនិងបណ្ដាលអោយដៃរបួសនោះស្វិតដោយត្រូវដាច់សរសៃឈាម។ មានពេលខ្លះមុជចុះទៅប្រទះនឹងសត្វឆ្លាមវាកាត់ដាច់ដៃជើងពិការមួយជីវិតក៏មាន។
ចំណែកមនុស្សទោសពួកទី៥ ផ្នែកកាប់ឈើលើខ្នងភ្នំនោះច្រើនមានគ្រោះថ្នាក់ដូចតទៅ៖ កាលណាកាប់ឈើហុបធំៗលើភ្នំបានហើយ គេត្រូវធ្វើផ្លូវសំរាប់អូសឈើហុបនោះទំលាក់ទៅក្នុងសមុទ្រ ដើម្បីចងជាក្បួន នាំទៅកាន់រោងអារឈើកន្លែងផ្សេងទៀត។ លុះធ្វើផ្លូវរួចហើយ គេចងទាក់ឈើនោះដោយខ្សែពួរ ហើយនាំគ្នាអូសទំលាក់ ពីលើភ្នំមកជើងភ្នំ។ មានឈើខ្លះប្រវែងជាង១០ម៉ែត្រ ក្នុងពេលអូសវាវាត់ចុះវាត់ឡើងទៅបុកដើមឈើក្បែរផ្លូវក៏មានជួនជ្រុលលឿនខ្លាំងពេកទៅកិនសង្កត់ឬបុកមនុស្សទោស ដែលគេចមិនទាន់បណ្ដាលអោយបាក់ដៃ បាក់ជើងឬកិនស្លាប់មួយនាក់ ឬពីរនាក់នៅនឹងកន្លែង ក៏ច្រើនគួរអោយវេទនាក្រៃលែង ឯកន្លែងដែលកាប់ឈើជាកន្លែងចាញ់ខ្លាំងផងទៀត បើមានកន្លែងណាឈើច្រើន មនុស្សទោសត្រូវទៅដេកនៅទីនោះយូរថ្ងៃដើម្បីកាប់ឈើអោយទាល់តែបានច្រើនដើម។ ពេលដេកក្នុងព្រៃឥតមុងត្រូវមូសខាំផងទៅជាមានជំងឺគ្រុនចាញ់បណ្ដាលដល់ស្លាប់ក៏មាន។ ឯចាញ់នោះបណ្ដាលមកពីមូសខាំផង បណ្ដាលមកពីព្រៃឈើធំអាប់អួរឥតមានអាកាសល្អផង។
ទី៦ក្រុមធ្វើអំបិល ក្រុមនេះជាមនុស្សទោសស្រាលសឹងតែជាមនុស្សឥតទោសធម្មតាយួនហៅថា «ទោសលូ» គឺមនុស្សដែលមានទោសជាប់គុបបីដងក្នុង១ជីវិតខ្លួន នៅពេលដែលរួចទោសគេអោយទៅធ្វើអំបិល។ ការរស់នៅនៃមនុស្សទាំងនេះ ដូចជាមនុស្សទោសដែរ ប៉ុន្ដែឥតទោសទេ ប៉ុន្ដែនៅកោះត្រឡាច គេខ្លាចមនុស្សពួកនេះណាស់ ត្បិតវាចេះលួចដោយប៉ិនប្រសប់ណាស់ គឺវត្ថុអ្វីក៏វាលួចដែរ តាំងពីខោអាវប្រាក់កាសជាដើមហើយមានពុតត្បុតផង។
អ្នកទាសស្រាលធ្វើការស្រាលនោះគឺក្រុមធ្វើបោយបារាំង គឺបំរើនៅតាមផ្ទះបារាំង។ មួយក្រុមទៀតសំរាប់ធ្វើម្ហូមអោយបារាំង។ មនុស្សទោសទាំងពីរពួកនេះ មានតែជាតិយួនទេខ្មែរយើងឥតបានធ្វើទេ។
មួយក្រុមទៀតសំរាប់ឡធ្យូង ដុតឡដែលជាការមិនលំបាកប៉ុន្មានទេ ពីព្រោះអុសសំរាប់ដុតធ្យូងមានស្រាប់ ឯដីសំរាប់ធ្វើឥ ដ្ឋក៏មានស្រាប់ដែរ គឺគ្រាន់តែជាន់ដីនោះអោយម៉ត់បន្ដិចរូចសូនដុំៗ រួចកប់ក្នុងពុម្ពកៀស អោយស្មើគោះអោយធូរបន្ដិចរួច លើកពុម្ពឡើង ក៏បានទៅរូបរាងឥដ្ឋ ហើយយកទៅហាលអោយស្ងួតហើយយកទៅរៀបក្នុងឡ ទើបដុតអោយឆ្អិនទៅជាការស្រេច។ ក្រុមនេះមានពេលទំនេរច្រើន តែកាលធ្វើការរួចហើយនាំគ្នាផឹកតែជជែកគ្នាលេង មានផ្ទះតូចល្មមនៅរៀងខ្លួន ហៅថាផ្ទះតៀម ឥតនៅជាមួយគេក្នុងគុកទេព្រមទាំងមានពេលទំនេរ ទៅរកចាប់ត្រីសមុទ្រយកមកអាស្រ័យបានទៀត។
ក្រុមមួយទៀតធ្វើចំការ។ គេចែកដីអោយ ២៥រង គេអោយដាំសាលាត ខាត់ណាស្ពៃ បន្លែផ្សេងៗ តាមគេតំរូវអោយដាំ។ ក្នុងមួយអាទិត្យ រដ្ឋការកណ្ដាលគេបើកអង្ករត្រីងៀតអោយម្ដងយកទៅផ្ទះរៀងខ្លួន ដាំស្លទទួលទានខ្លួនឯង។ ពួកនេះមានផ្ទះ នៅក្រៅគុកដែរមានការរស់នៅធូរទូលាយសប្បាយគ្រាន់បើ មានរបស់របរប្រើប្រាស់ច្រើន ខាងគ្រឿងបរិភោគក៏បរិបូណ៌។
ឯមួយក្រុមទៀតជាក្រុមគិញហៅថា ក្រុមរ៉ើសៀក ជាក្រុមដើរស៊ើបការណ៍ចាប់ចង ដូចក្រុមគិញសំងាត់ខាងរដ្ឋការដែរ។ ក្រុមនេះមានគ្នាច្រើនចំនួន៣០០ ទៅ៤០០នាក់ ហើយច្រើនតែជាជាតិខ្មែរ។ គឺជានយោបាយបំបែកបំបាក់ដើម្បីត្រួតអោយ បានស្រួលរបស់បារាំង ដែលអោយខ្មែរចាប់យួនធ្វើបាបតាមចិត្ដ មិនខុសពីជាតិខ្មែរយើងធ្វើភ្នាក់ងារក្រុមសំងាត់បារាំង ហើយធ្វើទារុណកម្មដល់ជាតិឯងឡើយ។ ប្រដាប់សំរាប់ធ្វើទារុណកម្មមានច្រើនបែបដែលមនុស្សតែងខ្លាចរអាគ្រប់គ្នា។ ឯរ បៀបធ្វើទារុណកម្មមានដូចតទៅ៖
១ - គេចាប់មនុស្សទោស ដែលប្រព្រឹត្ដខុសអោយមានទោសមួយជាន់លើទោសចាស់ទៀត ទៅធ្វើទារុណកម្ម ដោយចងស្លាបសេក (ចងដៃផ្អោបគ្នាទៅខាងក្រោយ) ហើយយកទៅចងភ្ជាប់នឹងចុងខ្សែម្ខាង រួចយកចុងខ្សែម្ខាងស៊កទៅក្នុងរ៉កកំពស់ពីរម៉ែត្រទៅបីម៉ែត្រ ទើបគេទាញចុងខ្សែរ៉កឡើងលើ ដើម្បីអោយជើងផុតពីដីប្រហែលកន្លះម៉ោង ទើបគេសួរចំលើយ តាមអំពើដែលខ្លួនប្រព្រឹត្ដខុស។ បើប្រកែកគេទាត់ ឬដាល់ពោះទាល់តែសន្លប់ក៏មាន ដល់ស្លាប់ក៏មាន។ ជួនឆ្លើយតាមសំនួរ គេមិនបានសព្វក៏គេវាយដែរ តែមិនដល់ការប្រកែកដាច់អង្ហការឡើយ។ លុះគេលែងមកវិញបានប្រហែល១០ ឬ១៥ថ្ងៃក៏ ឈឺស្លាប់ទៅ ដោយបណ្ដាលមកពីឈឺពោះ ឈឺពោះវៀនដែលគេប្រហារនោះហើយដែលគ្មានថ្នាំអ្វីមើលខ្លួនអោយជាផង។
២ - គេអោយមនុស្សទោសស្រាតនៅខ្លួនទទេ ហើយអោយដេកផ្ងារលើតុវែងមួយ ដែលមានខ្សែចងសំយុងពីលើពិដានមក ហើយយកចុងម្ខាងនោះចងស្វាសអោយមាំយ៉ាងតឹងឬគេច្របាច់ស្វាសយ៉ាងខ្លាំងក្នុងការសួរចំលើយ។ បើមនុស្សនោះឆ្លើយប្រាប់តាមត្រង់ទៅគេស្រាយលែងភ្លាម។ បើប្រកែកពុំព្រមឆ្លើយប្រាប់ហេតុពិត គេចងស្វាសអោយតឹងជាងមុនហើយ ទាញចុងខ្សែនោះឡើងលើបន្ដិច។ សូមមិត្ដពិចារណាមើល! តើវាឈឺយ៉ាងណា?។ យើងទ្រាំបានទេ? ជួនណាទៅវាសន្លប់ ។ តពីនោះទៅក៏រស់មិនបានយូរដែរ។ ឯស្វាសនោះឈឺគ្រាំគ្រាកែមិនឡើងទេ នោមមកសុទ្ធតែឈាម ឬខ្ទះក៏មាន ជួនណានោមមិនចេញក៏មាន ក៏ឥតមានអោសថអ្វើព្យាបាលទេ។ តពីនេះ គេយកទៅដាក់គុកងងឹតទៀតចំនួន១០,១៥ ឬ៣០ថ្ងៃតាមទោសស្រាលធ្ងន់។
៣ - គេអោយមនុស្សទោស ដែលមានទោសលើទោសនោះអង្គុយសណ្ដូកជើង ហើយយកឃ្មាបធ្វើដោយឈើផ្ចឹក ឬឈើបេងសំប៉ែតដែលគេចងភ្ជាប់នៅចុងម្ខាង ទុកអោយច្រហចុងម្ខាងយកមកស៊កប្រហកកជើងម្ខាងចូលឃ្នាបនោះ ហើយគេរឹតចុងឃ្នាបបន្ដិចម្ខងៗទើបគេសួរចំលើយ។ បើមិនព្រមឆ្លើយ គេរិតឃ្នាបអោយរិតតែតឹងឡើងៗ។ មនុស្សទោសនៅ កោះត្រឡាចខ្លាចឃ្នាបនេះណាស់ ពីព្រោះវាហើមកជើងហើយត្រូវចូលដេកពេទ្យ ហើយត្រូវតែកាត់ជើងចោលទៀត ត្បិតពុំមានឱសថអ្វីព្យាបាលអោយបានជាឡើយ ដោយស្រុកកំពុងកើតចំបាំងគ្មានថ្នាំសង្កូវអ្វីទេ។
ចំណែកគ្រូពេទ្យបារាំងក្ដី ជាតិយួនក្ដី ដែលមកធ្វើការឯកោះត្រឡាច ហាក់បីដូចជារៀនកម្មសិក្សាបន្ដវិជ្ជាពេទ្យអោយបានជំនាញពូកែដែរ ត្បិតអាចនឹងវះកាត់ឬធ្វើអ្វីតាមអំពើចិត្ដឥតនរណាឃាត់ឃាំងឡើយ ហើយឥតមាននរណាតវ៉ាផង ត្បិតមនុស្សនោះគេទុកដូចជាសត្វចង់ស្លាប់ ឬពិរាពិការប៉ុន្មានក៏គេឥតឈឺក្បាលអាណិតអាសូរឡើយ។ គេធ្វើការនៅនេះដូចជាគេនៅ បង្រៀនវិជ្ជាពេទ្យអោយរិតតែពូកែ អោយមានពិសោធន៍ច្រើនរៀនក្នុងវិជ្ជារបស់គេ បើជំងឺត្រូវមើលដោយឱសថជា ក៏គេត្រូវតែកាត់ដែរ។
គិតទៅកោះត្រឡាចនេះជាកោះឧក្រិដ្ឋ សំរាបសំលាប់មនុស្សតែម្ខង។ រឿងដែលអ្នកជាប់ទោសមុនគេបាននិយាយនេះ ធ្វើអោយខ្ញុំនឹកព្រួយចំពោះជោគវាសនាខ្លួនឯងខ្លាំងណាស់ មិនដឹងជានឹងទទួលទោសរបៀបណាទេ ក្នុងចំណោមមហន្ដទោសទាំងនោះ។ មិនដឹងជានឹងទទួលទោសរបៀបណាទេ។