ប្រជុំរឿងព្រេងខ្មែរ
ការផ្សាយរបស់មណ្ឌលវប្បធម៌ខ្មែរនៅស្វីស
© គស ២០១២ ពស ២៥៥៦
****************************************
១៦ - រឿងភ្នំនាងកង្រី
នៅខេត្ដកំពង់ឆ្នាំង
ថ្ងៃសៅរ៍ ទី12.មិនា 2016.ម៉ោង 11:03
បទវិភាគលើរឿងពុទ្ធិសែននាងកង្រី៖ ដោយកែវឈុន: រឿងពុទ្ធិសែននាងកង្រី ឬ រឿងនាងពីរដណ្ដប់ជារឿងមួយល្បីល្បាញ និងជ្រួតជ្រាបក្នុងសង្គមខ្មែរដូចរឿងនាងកាកីដែរ ប្លែកគ្នាត្រង់រឿងកាកីល្បីខ្ចរខ្ចាយនៅក្នុងសង្គម ត្រង់អំពើផិតក្បត់របស់នាងកាកី ហើយត្រូវកាត់ទោសប្រហារជីវិតបង់ អែរឿងពុទ្ធិសែននាងកង្រី ល្បីខ្ចរខ្ចាយនៅក្នុងសង្គមខ្មែរ ព្រោះតែជារឿងស្នេហាដ៏រំភើប កំសត់ ស្មោះស្ម័គ្រ រវាងពុទ្ធិសែន និង នាងកង្រី។ សោកនាដកម្មនៅក្នុងរឿងស្នេហានេះ បានឆ្លុះបញ្ចាំងអោយឃើញអំពីបរិយាកាសសង្គមខ្មែរកាលសម័យអតីតកាលជាច្រើនបែបយ៉ាង៖
តាមការសិក្សាសាច់រឿង យើងឃើញរឿងផ្ជាប់ជាពិសេសទៅលើទ្រឹស្ដីកម្មផលតាមបែបពុទ្ធសាសនានិយម នាងពីរដណ្ដប់កើតចេញពីការបន់ស្រន់សុំកូនរបស់សេដ្ឋីប្ដីប្រពន្ធ ហើយដោយមានកម្មពៀរវេរាពីជាតិមុន នាងពីរដណ្ដប់ត្រូវគេខ្វេះឆ្កៀលភ្នែកទាំងសងខាងយកដាក់ក្នុងអណ្ដូងបង្អត់អាហារ អត់ឃ្លាតយ៉ាងខ្លាំង រហូតហែកកូនខ្លួនអែងស៊ីជាចំណីអាហារ។ នាងពៅមានអិរិយាបថស្លូត ហើយមានមាយាទល្អ ស្គាល់ខុសស្គាល់ត្រូវ ស្គាល់បុណ្យស្គាល់បាបជាងនាងបងៗ ប្រសូតបានបុត្រមួយឈ្មោះពុទ្ធិសែន ហើយចិញ្ចឹមលាក់ទុករហូតដល់ធំ។ ពុទ្ធិសែនធ្វើដំណើរទៅនគរយក្ខ ហើយបានរៀបការជាមួយនាងកង្រី ដែលក្លាយទៅជារឿងស្នេហាមួយដ៏គួរអោយរំភើបស្រក់ទឹកភ្នែករវាងពុទ្ធិសែន និង នាងកង្រី បុត្រីរបស់យក្ខិនីសន្ធមារ សត្រូវតពូជរបស់ពុទ្ធិសែន ទោះសេចក្ដីស្នេហារបស់ពុទ្ធិសែនទៅលើនាងកង្រី មានទំហំធំប៉ុណ្ណាក៏ដោយ ហើយទោះនាងកង្រីស្រលាញ់ថ្នាក់ថ្នមពុទ្ធិសែនយ៉ាងណាក្ដី ក៏ពុទ្ធិសែនសុខចិត្ដបោះបង់ចោលនាងដែរ ព្រោះគេត្រូវលួចយកគ្រប់ភ្នែក ទៅព្យាបាលអោយម្ដាយ និង ម្ដាយមីងអោយបានជាដាច់ខាត។
សូម្បីសាច់រឿងបានបង្ហាញពីជំនឿ ទៅលើការបន់ស្រន់ អាគមវែទមន្ដ យក្ខប្រែក្រឡាយ៉ាងណាក៏ដោយ ក៏សាច់រឿងមានទំនាក់ទំនងនឹងវិទ្យាសាស្ដ្រនិយមយ៉ាងស៊ីជំរៅណាស់ផងដែរ នាងកង្រី ដែលមានស្នេហាស្មោះស្មគ្រភក្ដីស្រលាញ់ស្វាមីខ្លាំងពេក នាងបាននាំរិទ្ធិសែនចូលក្នុងរាជវាំង ហើយពន្យល់ប្រាប់រិទ្ធិសែនអំពីភ្នែកដែលគេខ្វេះយកមកទុក ហើយនឹងថ្នាំដែលគេអាចយកទៅដាក់មើលភ្នែកនោះអោយជា ប្រើការបានដូចមុនវិញ ត្រង់នេះយើងអាចសន្មតបានថា អ្នកកវីនិពន្ធខ្មែរជំនាន់នោះ បានយល់ ហើយងាកមករកវិទ្យាសាស្ដ្រទៅអនាគតវិញ លែងជឿទៅលើមន្ដអាគមដែលគ្មានសមហេតុសមផលផងដែរ។
បើយើងងាកមកសិក្សាអំពីសង្គមវិញ ពេលនោះគឺជារបបសង្គមសក្ដិភូមិ ស្រុកទេសសម័យនោះហាក់ពុំមានច្បាប់ទំលាប់អ្វីសោះឡើយ កិច្ចការអ្វីៗគេហាក់ពឹងផ្អែកតែទៅលើស្ដេច ស្ដេចជាព្រះអាទិទេព ជាអ្នកធំ ជាអ្នកសំរេចជោគវាសនាប្រជារាស្ដ្រគ្រប់ៗគ្នាបាន។ សាច់រឿងហាក់មានជំនឿយ៉ាងខ្លាំងទៅលើទ្រឹស្ដីពុទ្ធនិយម ដែលមាន ធម៌ មេត្ដាករុណាអាណិតអាសូរគ្នាទៅវិញទៅមក ជាគោលធម៌អប់រំយ៉ាងធំក្នុងលទ្ធិពុទ្ធនិយមនេះ តែភាពកាចសាហាវយ៉ាងខ្លាំង ក្នុងសង្គមសម័យនោះ គីសេដ្ឋីបានយកកូនទៅ��បំ��របង់ប្រោសចោលនៅកណ្ដាលព្រៃស្ងាត់ ហើយមនុស្សដល់ទៅ១២នាក់ត្រូវគេខ្វេះឆ្កៀលភ្នែក យកទៅឃុំក្នុងអណ្ដូងរូងដី ដែលរឿងខុសសីលធម៌យ៉ាងខ្លាំង ទាំងខាងសីលធម៌ពុទ្ធសាសនា ទាំងខាងសីលធម៌សង្គមមនុស្ស។ កាមកិលេស តណ្ហាក្រាស់ឃ្មិក មិនចេះស្កប់ស្គាល់ នាងពីរដណ្ដប់ដែលមានរូបសម្ជស្សល្អដូចទេពធិតា បានត្រូវព្រះមក្សត្រជ្រើសតាំងអោយក្លាយទៅជាស្នំរបស់ព្រះអង្គទាំង១២នាក់ ប៉ុណ្ណឹងហើយនៅតែមិនស្កប់ស្កល់ទៀត យក្ខិនីសន្ធមារ ដែលក្លែងខ្លួនជាស្រីក្រមុំស្អាត ក៏ត្រូវព្រះអង្គបញ្ជាអោយគេនាំមកថ្វាយតែងតាំងជាស្នំអែកផងដែរ។ យក្ខិនីសន្ធមារ ដែលចេះមន្ដអាគមតំណែងខ្លួនជាស្រីមុំមានរូបល្អដាច់គេ ហើយបានក្លាយខ្លួនជាព្រះអគ្កមហេសីស្ដេចទៀត តែនៅតែជៀសកម្មផលអាក្រក់មិនបាន ត្រូវចាញ់រិទ្ធ របស់ពុទ្ធិសែន បាត់បង់កូនស្រី គឺនាងកង្រីផង ទាំងនគរក៏ត្រូវរលត់រលាយអស់តែម្ដងផង។
****************************************
រឿងនាងពីរដណ្ដប់
តាមការនិទាន
រឿងពុទ្ធិសែន នាងកង្រី ជារឿងព្រេងនិទាន ដែលចាស់ៗនិយាយនិទានប្រាប់កូនចៅតៗ អោយឈ្មោះមួយទៀតហៅថា រឿងនាងពីរដណ្ដប់។ នាងពីរដណ្ដប់ជាបុត្រីសេដ្ឋីមួយ ដែលធ្លាក់ខ្លួនក្រ រកអាហារមកចិញ្ចឹមជីវិតទៀតលែងបាន ហើយបានដាច់ចិត្ដបររទេះ យកកូនទាំង ១២នាក់ទៅបំបរបង់ចោលនៅកណ្ដាលព្រៃជ្រៅ។
នាងទាំង១២ នាក់ត្រូវបានយក្ខីនីឈ្មោះសន្ធមាររើសយកទៅចិញ្ចឹមទុកក្នុងល្អាងរូងភ្នំមួយ។ ពេលដណ្ដាំបាយ នាងពៅបានចត់ទឹកបាយចូលទៅក្នុងរន្ធស្ដេចកណ្ដុរ សមួយ ស្ដេចកណ្ដុរសរចេញពីរូង ហើយប្រាប់ថា នេះជារូងរបស់យក្ខីនីឈ្មោះសន្ធមារ ហើយបានជួយនាំពង្រត់នាងពីរដណ្ដប់ចេញតាមរូងរបស់ខ្លួនចេញ ចេញផុតពីរូងយក្ខនោះទៅ។
ក្រោយពីបានរត់គេចផុតរូងយក្ខិនី នាងពីរដណ្ដប់ដែលមានរូបសម្ផស្សស្រស់ស្អាតដូចទេពអប្សរ ត្រូវបានស្ដចនៃនគរ អិន្ធបទបុរី ជ្រើសតាំងអោយធ្វើស្នំទាំងអស់គ្នា។ ដំណឹងនេះបានលឺទៅ យក្ខិនីសន្ធមារ។ សន្ធមារក៏ដំណែងខ្លួនជានារីក្រមុំម្នាក់យ៉ាងស្អាតល្អដាច់គេ ដែលជាទីស្ញប់ស្ញែងដល់រាស្ដ្រប្រជាគ្រប់គ្នានៅក្នុងនគរ។ មិនយូរប៉ុន្មានដំណឹងនេះបានលឺទៅដល់ស្ដេច ព្រះរាជាបានបញ្ជាអោយគេនាំនារីក្រមុំនោះទៅថ្វាយព្រះអង្គ ហើយដោយឈ្លក់វង្វេងនឹងសំរស់ដ៏ល្អអស្ចារ្យរបស់នាង ព្រះរាជាបានតែងតាំងនាងជាអគ្គមហេសី ហើយសុខចិត្ដធ្វើអ្វីៗទាំងអស់តាមនាង។ នាងសន្ធមារ អគ្គមហេសីសក្លែងកាយ ពុតធ្វើជាឈឺ បានបញ្ជាអោយគេខ្វះយកគ្រាប់ភ្នែកនាងបងៗ ១១នាក់ទាំងសងខាង ហើយ នាងពៅខ្វះយកម្ខាង ធ្វើជាថ្នាំព្យាបាលរោគ ហើយបញ្ជាអោយគេនាំនាងទាំង ១២ទៅឃុំបង្អត់អាហារក្នុងអណ្ដូងមួយតែម្ដង។ ដោយអត់ឃ្លានពេក ពេលប្រសូត្របុត្រមកនាងបងៗ ទាំង១១ នាក់បានហែកកូន យកសាច់ស៊ីជាចំណីអាហារអស់គ្មានសល់ អែនាងពៅបានលាក់ ចិញ្ចឹមកូនទុកអោយឈ្មោះថា រិទ្ធិសែន។
ពេលធំដឹងក្ដីរិទ្ធិសែនតែងចេញពីអណ្ដូងទៅលេងជាមួយក្មេងអ្នកស្រុក ហើយតែងតែលេងឈ្នះគេទាំងអស់ ភាពល្បីល្បាញនេះក៏បានលេចលឺទៅដល់ស្ដេច ហើយដែលនៅទីបំផុតព្រះអង្គបានដឹងថា ជាព្រះរាជបុត្ររបស់ព្រះអង្គ។ នាងយក្ខស្រីកិច្ចកលសន្ធមារ ក៏រកលេសកិច្ចកលម្ដងទៀតដើម្បីបញ្ជូនរិទ្ធិសែនទៅនគរអោយនាងកង្រីកូនស្រីរបស់ខ្លួនសំលាប់រិទ្ធិសែនចោលតែម្ដង។ នៅក្នុងសំបុត្រដែលបញ្ជាអោយរិទ្ធិសែនជិះសេះយកទៅថ្វាយដល់នាងកង្រី សន្ធមារសរសេរដាក់ថា បើដល់ថ្ងៃ អោយស៊ីទាំងថ្ងៃ បើដល់យប់អោយស៊ីទាំងយប់ នៅពេលទៅដល់ពាក់កណ្ដាលផ្លូវឈប់សំរាកផ្ទំលក់ សំបុត្រនេះត្រូវបានតាអីសីលួចកែសេចក្ដីសរសេរជាថ្មីថា «បើដល់ថ្ងៃ អោយរៀបការទាំងថ្ងៃ បើដល់យប់អោយរៀបការទាំងយប់ វិញ។
ទៅដល់នគរយក្ខសន្ធមារ នាងកង្រីកូនកូនក្រមុំយក្ខ បានរៀបការជាមួយពុទ្ធិសែន ហើយស្រលាញ់គ្នាយ៉ាងខ្លាំងទៀតផង។ ដោយសេចក្ដីស្រលាញ់ស្មោះស្មគ្រយ៉ាងប្ដូរផ្ដាច់ជាមួយស្វាមី នាងកង្រីបានថ្វាយវត្ថុទិព្វ និង កន្លែងទុកគ្រប់ភ្នែកម្ដាយ និង ម្ដាយធំទាំង ១១នាក់អោយព្រះស្វាមីបានជ្រាប។ ពេលរាត្រីយប់ស្ងាត់ពុទ្ធិសែនបានលួចស្រាយភ្នួងសក់ដែលចងភ្ជាប់គ្នាជាមួយកង្រីរាល់ពេលផ្ទំ ហើយចូលទៅលួចយកវត្ថុទិព្វ និង កែវភ្នែកទាំងអស់ ជិះសេះរត់ចោលនាងកង្រីបាត់ទៅ។ នាងកង្រីបានរត់ទៅតាមស្វាមី តែត្រូវរិទ្ធិសែនបាចវត្ថុទិព្វក្លាយជាភ្នំ ៧ជាន់ខាន់ដោយទន្លេមិនអោយនាងទៅតាមព្រះស្វាមីទាន់ឡើយ នាកង្រីងឈឺចិត្ដ ហើយដួលបោកក្បាលនឹងថ្មភ្នំអស់ព្រះជន្មពេលនោះទៅ។ ពុទ្ធិសែនបានធ្វើដំណើរមកដល់នគរ ហើយយកគ្រប់ភ្នែក ព្យាបាលអោយម្ដាយ និង ម្ដាយធំទាំង១១នាក់បានជាសះស្បើយវិញ ហើយបានត្រលប់ទៅរកនាងកង្រីវិញ តែនាអនិច្ចានាងបានបាត់បង់ជីវិតទៅហើយ។
រឿងភ្នំនាងកង្រី នៅខេត្ដកំពង់ឆ្នាំង
ប្រជុំរឿងព្រេងភាគ៥
នៅឃុំពង្រ ស្រុករលៀបៀរ ខេត្ដកំពង់ឆ្នាំង មានភ្នំមួយខ្ពស់ជាងគេ មើលពីចំងាយទៅឃើញដូចមនុស្សដេកផ្កាប់មុខ សណ្ដូកខ្លួន។ នៅលើភ្នំនោះមានរុក្ខជាតិតូចធំដុះជាច្រើនដូចភ្នំអែទៀតនៅជុំវិញនោះដែរ តែប្លែកជាងគេនៅត្រង់ចង្កេះភ្នំនោះមានម្អមដុះច្រើនណែនតាន់តាប់ អ្នកស្រុកនៅជុំវិញភ្នំនោះ គេមិនបរិភោគម្អមនោះទេ ព្រោះគេលឺចាស់ៗ ដំណាលថា ម្អមនោះកើតពីរោមយោនី នាងកង្រីយក្ខិនី ជាមហេសីព្រះពុទ្ធិសែន ហើយគេសន្មតថា ម្អមនោះជារោមយោនីនៃនាងកង្រីនោះអែង។ មិនតែប៉ុណ្ណោះនៅលើភ្នំនោះ មានត្បាល់ថ្មមួយធំ តាំងពីបុរាណមកមិនដឹងជានរណាសាងទេ។ ពួកអ្នកឡើងដល់ទីនោះ លុះតែយកអង្រែថ្មបុកត្បាល់ថ្មនោះទើបមិនចាញ់ ហើយនឹងបានសុខសប្បាយ (នេះជាជំនឿអ្នកស្រុកដែលមានមកតាំងពីបុរាណកាល)។
រឿងនាងកង្រីមានសេចក្ដីសង្ខេបដូចតទៅនេះ៖ កាលពីព្រេងនាយមានសេដ្ឋីម្នាក់នៅនគរមួយ ជាមនុស្សអិតកូន បាននាំប្រពន្ធទៅបន់សុំកូននៅដើមជ្រៃមួយ។ ក្រោយពីបន់ប្រពន្ធមានកូន១២នាក់សុទ្ធតែស្រី លុះបានកូនហើយសេដ្ឋីធ្លាក់ខ្លួនជាអ្នកទ័លក្ររកអាហារចិញ្ចឹមកូនគ្មាន ក៏បររទេះដឹកកូនទាំង១២នាក់ ទៅប្រោសចោលក្នុងព្រៃជ្រៅមួយ។
ក្រោយពីឳពុកប្រោសចោល កូនទាំង១២នាក់ ក៏នាំគ្នាដើរក្នុងព្រៃទៅដល់នគរមួយ ជានគរយក្សស្រីឈ្មោះនាងសន្ធមារ។ យក្សស្រីនោះមានកូនស្រីមួយឈ្មោះនាងកង្រី។ នាងសន្ធមារបានឃើញនាងទាំង១២នាក់ ក៏ដំណែងខ្លួនជាមនុស្សស្រីនាំយកនាងទាំងនោះទៅទុកក្នុងប្រាសាទរបស់ខ្លួន អោយបំរើនាងកង្រីជាកូន។
កាលនាង១២នាក់ដឹងថា នគរនោះជានគរយក្ស នាងសន្ធមារជាយក្ខិនីហើយ ក៏នាំគ្នារត់ចេញ។ នាងសុន្ធមារបានតាមទៅរកឃើញនាងទាំង១២បានជាមហេសីព្រះបាទរថសិទ្ធិ នៅនគរមនុស្ស ក៏ដំណែងខ្លួនជាស្រីក្រមុំបានធ្វើជាមហេសីព្រះបាទរថសិទ្ធិនោះដែរ ហើយនាងសន្ធមារពុតធ្វើជាឈឺធ្ងន់ ញុះញង់ពេទ្យអោយទូលព្រះបាទរថសិទ្ធិ អោយឆ្កៀលភ្នែកនាង១២នាក់ យកមកធ្វើជាថ្នាំព្យាបាលរោគខ្លួន នឹងអោយយកនាងទាំង១២នាក់ ដែលកំពុងមានគភ៌គ្រប់គ្នាទៅទុកក្នុងរណ្ដៅមួយជាមួយគ្នា បង្អាត់អាហារ ហើយអោយយកគ្រាប់ភ្នែកនាងទាំង១២នាក់ ទៅទុកក្នុងឃ្លាំងអែនគររបស់ខ្លួន អោយនាងកង្រីជាកូនខ្លួនថែរក្សា។
បណ្ដានាងទាំង១២នាក់នោះ នាងបង១១នាក់ត្រូវគេឆ្កៀលភ្នែកទាំងសងខាង អែនាងពៅត្រូវគេឆ្កៀលភ្នែកតែម្ខាង ដោ យមកពីជាតិមុន នាងពៅឆ្កៀលភ្នែកត្រីតែម្ខាងដែរ។ នាងទាំង១២ដែលមានគភ៌នោះ នាងពៅបានព្រះពោធិសត្វមកចាប់ផ្ទៃ។ វេលាបងៗកើតកូនមកភ្លាមគេក៏ហែកកូនចែកសាច់គ្នាស៊ីអស់ ចំណែកនាងពៅកើតកូនមកអោយឈ្មោះថា «ពុទ្ធសែន» ហើយលាក់ទុកមិនអោយបងៗដឹងទេ។
ចំនេរកាលមកខាងក្រោយ វេលាពុទ្ធិសែនធំពេញជំទង់ឡើង នាងសុគន្ធមារដឹងថាជាកូននាងទី១២ ក៏ប្រើអោយជិះសេះនាំសំបុត្រទៅអោយនាងកង្រីដោយដាក់សេចក្ដីថា «បើពុទ្ធិសែនមកដល់យប់អោយស៊ីទាំងយប់ ដល់ថ្ងៃអោយស៊ី ទាំងថ្ងៃ»។ តែជាភ័ពរបស់ពុទ្ធិសែន នៅពេលជិះសេះទៅដល់ពាក់កណ្ដាលព្រៃ មហារិស្សីបានឃើញពុទ្ធិសែនកំពុងផ្ទុំលក់ និងឃើញសំបុត្រដែលចងនៅសេះ មហារិស្សីបើកសំបុត្រនោះមើលយល់ន័យសេចក្ដីហើយ ក៏ហែកសំបុត្រនោះចោល ហើយសរសេរសំបុត្រជាថ្មីថា «បើពុទ្ធិសែនដល់យប់អោយរៀបការទាំងយប់ បើដល់ថ្ងៃអោយរៀបការទាំងថ្ងៃ»។ ពេលដែលពុទ្ធិសែនទៅដល់នគរយក្ស នាងកង្រីបានឃើញសំបុត្រ ក៏រៀបការជាមួយពុទ្ធិសែនភ្លាម។ ព្រះពុទ្ធិសែនបានសោយរាជ្យនៅនគរយក្សមិនយូរប៉ុន្មាន ដោយនាងកង្រីថ្វាយដំណឹងអំពីប្រស្រីភ្នែកមាតាលោក និង អំពីថ្នាំសំរាប់ដាក់ភ្នែកអោយជា ហើយនឹងថ្នាំសំរាប់បោះទៅកើតជាទឹកសមុទ្រ ជាភ្នំបានក៏ទ្រង់លួចរត់ចោលនាងកង្រីទាំងអធ្រាត។ នាងកង្រីបានធ្វើដំណើររត់តាមពុទ្ធិសែន តែនាងតាមមិនទាន់សោះ នាងក៏កើតទុក្ខយំសោកបោកខ្លួនស្លាប់នៅកណ្ដាលព្រៃ រូបកាយនាងក៏ក្លាយទៅជាភ្នំមួយដែលអ្នកស្រុកហៅថា «ភ្នំនាងកង្រី»។ ពុទ្ធិសែនក៏មកដល់នគរវិញដោយសុវត្ដិភាព ទ្រង់ដាក់ថ្នាំកែភ្នែកមាតា និង មាតាធំទាំងអស់អោយជាឡើង ហើយទ្រង់សំលាប់នាងសន្ធមារទៅ ទ្រង់បានសោ យរាជ្យជំនួសបីតា ជាសុខក្សេមក្សាន្ដរហូតដល់ទ្រង់ចូលព្រះទីវង្គត។
អែកសារជាច្រើននិយាយត្រូវគ្នាថា ខ្មោចនាងកង្រីដែលស្លាប់នៅមាត់ទឹកនោះ កើតបានជាភ្នំកង្រី ហើយថានៅជិតភ្នំកង្រីមានភូមិពីរ ឈ្មោះភូមិកំពង់ហៅមួយ និងភូមិកំពង់លែងមួយ។ ភូមិកំពុងហៅ ជាទីដែលនាងកង្រីស្រែកហៅព្រះពុទ្ធិសែន ភូមិកំពុងលែងជាទីដែលព្រះពុទ្ធិសែនលែងត្រូវការនាងកង្រី។