បាតិមោក្ខសំវរសីល
អនុសាសន៨ យ៉ាង
ពាក្យប្រៀនប្រដៅចំពោះភិក្ខុ ដែលបានឧបសម្បទាថ្មីៗ ក្នុងពេលជាលំដាប់បន្ទាប់អំពីកម្មវាចាមក ដើម្បីឲ្យដឹងបណ្ដើរជាការបណ្ដោះ អាសន្ន ហៅថា អនុសាសនៈ មាន៨ យ៉ាងគឺ និស្ស័យ៤ អករណីយកិច្ច៤។
បច្ច័យជាគ្រឿងអាស្រ័យរបស់បព្វជិត ហៅថា និស្ស័យ មាន ៤យ៉ាងគឺ ដើរបិណ្ឌបាត១ ស្លៀកដណ្ដប់សំពត់បង្សុកូល១ នៅអាស្រ័យ ក្រោមម្លប់ឈើ១ ឆាន់ថ្នាំត្រាំដោយទឹកមូត្រ១។
កិច្ចដែលបព្វជិតមិនត្រូវធ្វើហៅថា អករណីយកិច្ច មាន៤ យ៉ាងគឺ៖ សេពមេថុន១ លួចទ្រពទ្យគេ១ សំលាប់សត្វ១ ពោលអួតគុណវិសេស ដែលមិនមានក្នុងខ្លួន១។
ត្រៃសិក្ខា
គុណជាតិដែលបព្វជិតត្រូវសិក្សាហៅថា សិក្ខា មាន ៣យ៉ាងគឺ សីល១ សមាធិ១ បញ្ញា១។
- ១ - ការសង្រួមកាយ វាចាដោយប្រពៃហៅថា សីល។
- ២ - ការរក្សាចិត្ដឲ្យស្ងប់រំងាប់ហៅថា សមាធិ។
- ៣ -ការដឹងច្បាស់ក្នុងកងសង្ខារហៅថា បញ្ញា។
អាបត្ដិ
ទោសដែលកើតឡើងព្រោះសេចក្ដីល្មើសវិន័យបញ្ញាត្ដិ ដែលព្រះសម្មាសម្ពុទ្ធទ្រង់ហាមហៅថា អាបត្ដិ អាបត្ដិនោះពោលដោយឈ្មោះ មាន៧យ៉ាងគឺ៖
- បារាជិក បើភិក្ខុត្រូវហើយត្រូវដាច់ចាកភិក្ខុភាវៈ។
- សង្ឃាទិសេស បើភិក្ខុហើយត្រូវចូលបរិវាសកម្ម ទើបរួចចាកអាបត្ដិបាន។
- ថុល្លច្ច័យ អាបត្ដិទាំង៥យ៉ាងតទៅនេះ បើភិក្ខុត្រូវហើយត្រូវសំដែងចំពោះមុខសង្ឃ ឬគណៈ ឬបុគ្គល ទើបរួចចាកទោសបាន។
- បាចិត្ដិយ
- បាដិទេសនិយ
- ទុក្កដ
- ទុព្ភាសិត
អាបត្ដាបជ្ជនាការ
អាការដែលភិក្ខុ នឹង ត្រូវអាបត្ដិទាំងនោះមាន ៦យ៉ាងគឺ៖
- ១ - អលជ្ជិតា ត្រូវដោយមិនខ្មាស់។
- ២ - អញ្ញាណតា ត្រូវដោយមិនស្គាល់អាបត្ដិ។
- ៣ - កុក្កុច្ចប្បកតត្ដា ត្រូវដោយសង្ស័យ ហើយចេះតែធ្វើ។
- ៤ - អកប្បរិយ កប្បិយសញ្ញិតា ត្រូវដោយសំគាល់ថា មិនគួរក្នុងរបស់ដែលគួរ។
- ៥ - កប្បយេ អកប្បិយសញ្ញិតា ត្រូវដោយសំគាល់ថា គួរក្នុងរបស់ដែលមិនគួរ។
- ៦ - សតិសម្មោសា ត្រូវដោយភ្លេចស្មារតី។
សិក្ខាបទ
វិន័យបញ្ញាត្ដិ ដែលព្រះសម្មាសម្ពុទ្ធទ្រង់ហាម លើកឡើងជាប្រការ ឬ ជាមាត្រាមួយៗ ដែលហៅថាសិក្ខាបទនោះ មានក្នុងបាតិមោក្ខខ្លះ មិនមានក្នុងបាតិមោក្ខខ្លះ។ សិក្ខាបទដែលមានក្នុងបាតិមោក្ខនោះគឺ៖
- បារាជិក៤
- សង្ឃាទិសេស១៣
- អនិយត២
- និស្សគ្គិយបាចិត្ដិយ៣០
- សុទ្ឋិកបាចិត្ដិយ៤
- សេគ្គិយវត្គ ៧៥ រួមជា ២២០ រាប់ទាំងអធិករណសមថ ៧ផ្សំផង ជា ២២៧។
