ចំណុចដែលគេត្រូវដឹងក្នុងរឿងបញ្ញា
ថ្ងៃសុក្រ ទី30.ឧសភា 2014.ម៉ោង 10:48
ដើម្បីអោយឃើញជាបញ្ញា កាលបើរួមចូលជាមួយនឹងធម៌ដទៃៗហើយ ដែលលោកបានអោយពិន្ទុច្រើន ជាងធម៌0ទាំងឡាយដទៃ ព្រោះលោកមានគំហើញយ៉ាងណានោះ ក្រៅពីមើលឡើងវិញអោយឃើញថា សទ្ធាដែលមានបញ្ញាជាបង្កូលឬជាចំរានឬជាទំនប់ ដូចបានពោលមកហើយ ខ្ញុំសូមស្នើធម្មៈ ផ្នែកដទៃទៀតមាន ដូចនេះ៖
- លំដាប់នៃការប្រតិបត្ដិធម៌៣ថ្នាក់ (អនុបព្វបដិបទា)
- ១ -សីល រក្សាកាយវាយអោយមានរបៀបរៀបរយ
- ២ -សមាធិ ធ្វើចិត្ដអោយមានលំនឹងមាំមួន
- ៣ -បញ្ញា ធ្វើខ្លួនអោយមានសេចក្ដីចេះដឹងច្រើន
- ការអប់រំចិត្ដ ២ថ្នាក់ (ភាវនា)
- ១ -សមថភាវនា អប់រំសមាធិ
- ២ -សមថវិបស្សនា អប់រំបញ្ញា
- រួបរួមល័ក្ខឋានដែលលើកតំកើងបញ្ញា
- ១ -មនុស្សដែលរស់ក្នុងលោកនេះ អ្នកមានទង្វើប្រកបដោយបញ្ញារមែងរកឃើញនូវសេចក្ដីសុខដែលមាននៅក្នុងសេចក្ដីទុក្ខ
- ២ -បញ្ញាជាបន្លឺរស្មីក្នុងពិភពលោក
- ៣ -បញ្ញាជាដួងកែវនៃជីវិតរបស់នរជន
- ៤ -សាវករបស់ព្រះសម្មាសម្ពុទ្ធ រមែងមានជីវិតរុងរឿងដោយបញ្ញា
- ៥ -បណ្ឌិតទាំងឡាយមានពំនោលថា បញ្ញាប្រសើរបំផុតដូចដួងច័ន្ទប្រសើរជាងផ្កាយទាំងឡាយ គុណធម៌ទាំងឡាយមានសីល ជាដើម របស់ជនអ្នកប្រព្រឹត្ដធម៌ល្អរមែងជារបស់ប្រព្រឹត្ដទៅតាមអ្នកមានបញ្ញា (គឺ បញ្ញា មានហើយធាតុល្អដទៃៗ ដណ្ដើមជើងគ្នា ដើរតាមបញ្ញា)
- ៦ -អ្នកប្រាជ្ញទាំងឡាយស្ដីថា ជីវិតរបស់បុគ្គលរស់នៅដោយបញ្ញាជាជីវិតប្រសើរបំផុត
- ៧ -បញ្ញាគ្រប់គ្រងរក្សាមនុស្ស មានភាពស័ក្ដិសិទ្ធជាងអ្វីៗទាំងអស់
- ៨ -បញ្ញាដែលបុគ្គលមានហើយ ជាហេតុអោយគេទំលាយកិលេសចោលបាន
- ៩ -បញ្ញាកើតបានដោយអាស្រ័យសេចក្ដីព្យាយាម
- ១០ -កាលណាបុគ្គលឃើញដោយបញ្ញាថា សង្ខារទាំងពួងមិនទៀងជាទុក្ខ ធម៌ទាំងពួងមិនមែនខ្លួនប្រាណ កាលនោះ គេរមែងមានចិត្ដធុញ ក្នុងទុក្ខ។ នេះឯងគឺជាផ្លូវនៃសេចក្ដីបរិសុទ្ធ
- ១១ -បុគ្គលល្ងង់មានជីវិតរស់នៅ១០០ឆ្នាំ ពុំប្រសើរ ស្មើនឹងបុគ្គលដែលមានជីវិតរសនៅតែមួយថ្ងៃតែមានបញ្ញា។
អាគតស្ថាន និងគុណភាពនៃបញ្ញា ដែលលើកយកមកបរិយាយដោយសង្ខេបនេះបញ្ជាក់អោយឃើញថា ព្រះពុទ្ធសាសនាប្រកាន់យកបញ្ញាជាធំ ជាគុណធម៌សំខាន់ ព្រោះបញ្ញាជាចង្កៀងឬពន្លឺនៃជីវិត ឬជាធាតុនាំផ្លូវ នៃវិញ្ញាណអោយចេញចាកទីងងឹត ទៅកាន់ទីភ្លឺស្វាង។ ព្រមគ្នានេះបញ្ញាជួយគ្រងរក្សាមនុស្សអោយរស់ក្នុងសេចក្ដីសុខ ជួយកំចាត់ទុក្ខចាស់ និងជួយការពារទុក្ខថ្មី។ ជាពិសេសជួយរកសេចក្ដីសុខ ដែលកប់នៅក្នុងសេចក្ដីទុក្ខ ជូនបញ្ញាជនបានគ្រប់ពេលវេលា។
ប្រសិនបើមនុស្សយើង មិនស្គាល់សេចក្ដីពិត ដោយបញ្ញា ដោយពន្លឺនៃគំនិត គេអាចសំគាល់ទុក្ខថា ជាសុខ តែបើកាលណាគេមានបញ្ញា គេលែងច្រលំលែងចូលចិត្ដខុសគឺ លែងច្រលំទុក្ខថាជាសុខ ដូចធ្លាប់មានក្នុងកាលមុនហើយ។
- បញ្ញា២
- ១ -លោកិយបញ្ញា បញ្ញាថ្នាក់លោកិយ
- ២ -លោកុត្ដរបញ្ញា បញ្ញាថ្នាក់លោកុត្ដរ។
- បញ្ញា២ ទៀត
- ១ -សេក្ខបញ្ញា បញ្ញារបស់បុគ្គលដែលនៅមានការសិក្សាទៀត
- ២ -អសេក្ខបញ្ញា បញ្ញារបស់បុគ្គលដែលអស់មានការសិក្សាទៀត។
- បញ្ញា៣
- ចិន្ដាមយបញ្ញា បញ្ញាកើតពីគំនិត
- សុត្ដាមយបញ្ញា បញ្ញាកើតអំពីសំដាប់ (ការស្ដាប់)
- ភាវនាមយបញ្ញា បញ្ញាកើតអំពីការអប់រំ។
- បញ្ញា៣ ទៀត
- អាយកោសល ចំណតក្នុងភាពចំរើន
- អបាយកោសល ចំណតក្នុងភាពសូន្យ
- ឧបាយកោសល ចំណតក្នុងកិច្ចកល។
សតិជាគូនឹងបញ្ញា
ដូចបាននិយាយមកហើយ ក្នុងសប្បុរិយធម៌ (ធម៌មនុស្សល្អ) កំរងធម៌នេះមានសតិ និង បញ្ញានៅជាមួយគ្នា ឬជាគូគ្នា។ ខ្មែរយើងខ្លះ ចូលចិត្ដថា ការមានតែសតិ ក៏មានតែការចាំ តែគ្មានចេះ ការមានតែបញ្ញា ក៏គឺមានតែចេះ តែគ្មានចាំ។ អ្នកខ្លះមានមតិថា សតិសម្បជញ្ញៈ មិនមែនជាធម៌អ្វីដទៃទេ គឺសតិ និងបញ្ញាបូកគ្នាហ្នឹងឯង។
- បញ្ញា៤
- ស្គាល់ទុក្ខ
- ស្គាល់ហេតុនៃទុក្ខ
- ស្គាល់ភាពរលត់ទុក្ខ
- ស្គាល់ផ្លូវប្រតិបត្ដិអោយដល់ភាពរលត់ទុក្ខ។
អ្នកសិក្សាគប្បីធ្វើសេចក្ដីសង្កេតថា ពុទ្ធសាសនា ពុំបានប្រកាន់យកបញ្ញា ដែលមានមកអំពីកំណើត ដែល យើងធ្លាប់ហៅថា សេចក្ដី វៃឆ្លាត ទុកជាបញ្ញាជាន់ខ្ពស់ តែប្រកាន់យកបញ្ញា ដែលគេបានធ្វើអោយកើត ដោយអាស្រ័យការគិត ការសិក្សា និង ការប្រតិបត្ដិធម៌ ឬ ការអនុវត្ដន៍ទុកជាបញ្ញាជាន់ខ្ពស់បំផុត ដែលអាចជួយចំលងមនុស្សអោយផុតទុក្ខបាន។
ដូចនេះព្រោះអ្វី ព្រោះសេចក្តីវៃឆ្លាត ជារបស់ដែលមនុស្សយើងមាននោះ មានភាពមិនដូចគ្នាទេ។ ចំណែកបញ្ញា ប្រភេទដែលគេអប់រំ ដោយកើតបាននោះ មានភាពមិនដូចគ្នាទេ។ ចំណែកបញ្ញា ដែលប្រភេទ ដែលគេអប់រំ ដោយកើតបាននោះ ជាធាតុដែលមនុស្សរាល់រូប មានសិទ្ធិ សិក្សារៀនសូត្រ ស្រាវជ្រាវ និង ប្រតិបត្ដិ ឬ អនុវត្តន៍អោយកើត មានស្រេចហើយ តែសេចក្ដីត្រូវការរបស់ខ្លួន។
បញ្ញាឬសេចក្ដីវៃឆ្លាតពីកំណើត ដែលអាចប្រើការបានជាស្ថាពរ ឬគ្មានភាពឋិតនៅអស់ចិរកាលនោះក៏មានទំនាក់ទំនងមិនខុសគ្នា នឹង ភ្លើងធម្មជាតិទាំងឡាយ មានភ្លើងព្រៃជាដើម ដែលគេមិនអាច នឹង ប្រើភ្លើងនេះ អោយបានប្រយោជន៍គ្រប់ពេលវេលា ដែលត្រូវការ។ ដោយអាស្រ័យ ភាពមិនឋិតឋេរនៃភ្លើងទាំងឡាយនេះហើយ ទើបបានមនុស្សយើងបង្កើតឈើគូស ដែកភ្លើងរហូតដល់អគ្គិសនី និង គ្រឿងឧបករណ៍អគ្គិសនី ដើម្បីយកភ្លើងប្រើអោយបានគ្រប់ឱកាស ដែលត្រូវការ។ សូម្បីបញ្ញាញាណ នៃព្រះសម្មាសម្ពុទ្ធ ព្រះអង្គឯង ក៏ពុំមែនបានមកដោយទង្វើផ្សងព្រេងឡើយ គឺកើតឡើងដោយអាស្រ័យសេចក្ដីព្យាយាម ជាមួយ នឹង ការតស៊ូយ៉ាងប្ដូរផ្ដាច់ទើបបានសំរេច ក្នុងទីបំផុត។ ពុទ្ធសាសនា មិនបានបង្រៀនមនុស្ស អោយដេកចាំទទួលសេចក្ដីសុខដែលផ្ដល់អោយដោយធម្មជាតិ ឬ ដោយអាទិទេព ឬ រង់ចាំជោគវាសនា ដែលរិក្សយាម ថ្ងៃ ខែ ឆ្នាំ ល្អផ្ដល់អោយឡើយ។ ពុទ្ធសាសនា បង្រៀនមនុស្ស អោយធ្វើការគ្រប់យ៉ាង នៅក្នុងក្របខ័ណ្ឌ នៃគំនិតបញ្ញា ឬ ក្របខ័ណ្ឌនៃហេតុផលដើម្បីទទួលយកផលដែលមានគុណភាពខ្ពស់សមតាមសេចក្ដីត្រូវការរបស់ខ្លួន។ ពុទ្ធសាសនា គ្មានបង្រៀនមនុស្សអោយផ្ញើជោគវាសនារបស់ខ្លួនលើគ្នាឯង ឬលើពួកទេពណាមួយឡើយ។ មតិនេះមានសំអាងលើគម្ពីរ អត្ថកថា ទុក្កនិបាតអង្គុត្ដរនិកាយ ក្នុងចំណុចថា ការខ្វះសម្បជញ្ញៈ ក៏គឺគ្មានញាណឬបញ្ញា។
ការប្រើបញ្ញាដំណោះទុក្ខ
ពុទ្ធសាសនាមានជំនឿថា ដំណោះស្រាយទុក្ខជាបញ្ហាសំខាន់ ហើយជាទិសដៅយ៉ាងខ្ពស់បំផុត របស់បុគ្គលអ្នកឃើញទោស នៃសេចក្ដីទុក្ខ។ ចំពោះបញ្ហានេះ អ្នកផងសឹងបានឃើញហើយថា ទ្រឹស្ដី អរិយសច្ចៈ៤ប្រការ គឺទ្រឹស្ដីដំណោះស្រាយទុក្ខយ៉ាងចំៗ តែជាទ្រឹស្ដី មានភាពចំលែកជាងធម្មតា គឺទ្រឹស្ដីធម្មតា វាជារឿងនៃគំនិតប្រកាន់យក ឬ ទង្វើសាកល្បង រៀបចំអោយមានជាគោលការមុន ទើបធ្វើការពិសោធន៍ជាខាងក្រោយ។
តែទ្រឹស្ដីអរិយសច្ចៈរបស់ព្រះសម្មាសម្ពុទ្ធ មិនមែនជាគំនិតយល់សប្ដិ រឺ គំនិតត្រិះរិះគ្នាន់គ្នេ ហើយប្រកាន់យក ឬអនុវត្ដទេ គឺព្រះអង្គបានប្រើជីវិតរបស់ព្រះអង្គអែង ជាដើមធាតុក្នុងការសាកល្បងស្រាវជ្រាវ លុះត្រាបានសំរេចផល បានរួចចាកទុក្ខទាំងពួងពិតប្រាកដហើយ ទើបបានប្រកាសទ្រឹស្ដីនេះចេញមក ព្រមគ្នានេះបានធ្វើសេចក្ដីថ្លែងការបញ្ជាក់ថា ដរាបណាព្រះអង្គមិនបានរកឃើញសេចក្ដីពិត ឬ ប្រតិបត្ដិធម៌ មិនបានសំរេចផលដោយខ្លួនឯង ព្រះអង្គ នឹង មិនធ្វើសេចក្ដីប្ដេជ្ញាជាដាច់ខាតថា ព្រះអង្គជាព្រះពុទ្ធ បានត្រាស់ដឹងនូវអនុត្ដរ សម្មាសម្ពោធិញ្ញាណឡើយ។
ព្រោះហេតុនេះ ការពិចារណាដល់កំណែ ឬ ដំណោះសេចក្ដីទុក្ខតាមលំអាននៃព្រះពុទ្ធ សាសនា យើងត្រូវពិចារណាដោយត្រង់ៗចំៗ ទៅលើអរិយសច្ចៈ មួយចំណែក ជាមួយគ្នានេះ គេត្រូវប្រើគោលគំនិត នៅក្រោមខ្សែបន្ទាត់នៃអរិយសច្ចៈ ដើម្បីចំអិនបញ្ញារឿយៗ ប្រកបដោយព្យាយាមយ៉ាងខ្លាំងក្លាមោះមុត។
ក កំណែទុក្ខតាមគំនោលអរិយសច្ចៈ ឬ សច្ចៈ
១ - មុនដំបូងអោយស្គាល់ថា អ្វើជាភាពទុក្ខ ពេលខ្លះគេចូលចិត្ដត្រលប់ត្រលិន ឃើញសុខជាទុក្ខ ឬ ឃើញទុក្ខជាសុខ។ ដូចនេះ ទើបគេត្រូវប្រកាន់យកគោលការថា ទុក្ខមាន ៣បែប គឺទុក្ខប្រចាំបានដល់សេចក្ដីកើត សេចក្ដីចាស់ សេចក្ដីឈឺ សេចក្ដីស្លាប់។ ទុក្ខបានដល់សេចក្ដី សោក សេចក្ដីខ្សឹកខ្សួល សេចក្ដីមិនសប្បាយកាយ សេចក្ដីមិនសប្បាយចិត្ដ សេចក្ដីចង្អៀតចង្អល់ជាដើម៘
២ - អោយស្គាល់ថាអ្វីជាដើមហេតុរបស់ទុក្ខ មានមនុស្សច្រើនណាស់ ដែលមានប្រាថ្នាចង់រំដោះទុក្ខ ឬ ធ្វើកំណែទុក្ខ ត្រលប់ជារវើរវាយ ទៅធ្វើផលនៃទុក្ខទៅវិញ ដូចនេះ ទើបកំណែរបស់គេ វាទៅជាគ្មានបានផលបានប្រយោជន៍អ្វី គឺវានៅជាទុក្ខ ជាព្រួយដដែល៘
៣ - អោយស្គាល់ភាពរលត់ទុក្ខថា បានដល់អ្វី រឺមានអ្វីជាធាតុសំរាប់រំលត់ទុក្ខ។ ពុទ្ធសាសនាបានបង្ហាញផ្លូវថា ការរំលត់ទុក្ខ មិនមែនរំលត់ ផលទេ គឺរំលត់ហេតុ។ បើរំលត់តែផល ហេតុនៅដដែល ទុក្ខនឹងកើតឡើងទៀត ដូចនេះការរំលត់ទុក្ខក្នុងទីនេះ គឺ ត្រូវរំលត់ហេតុ បានដល់តណ្ហាទាំង៣ អោយបានដាច់ខាត។
៤ - អោយស្គាល់ថា ភាពរលត់ទុក្ខ មិនអាច នឹង កើតបានស្រួលៗ ធូរៗ ទេត្រូវមានការប្រតិបត្ដិធម៌អោយដល់នូវភាពរលត់ទុក្ខ។ សេចក្ដីប្រតិបត្ដិនោះលោកហៅថា មជ្ឈិមបដិបទា។
សេចក្ដីពិស្ដារនៃរឿងនេះ មានក្នុងបទដទៃខ្លះហើយ បើមិនទាន់គ្រប់គ្រាន់តាមសេចក្ដីត្រូវការមេត្ដាមើលសៀវភៅ និព្វានទស្សនៈ និងសៀវភៅ ទស្សនៈសកល របស់ខ្ញុំប្រកបផង។
កាលណាមានរឿងកើតទុក្ខ រឿងអស់សង្ឃឹម រឿងមិនសមតាមប្រាថ្នា សូមអោយនឹកជានិច្ច ដល់ព្រះពុទ្ធតំរាស់ថា តណ្ហាជាហេតុអោយកើតទុក្ខ គំនិតនេះនាំអោយកើតបញ្ញា បង្រៀនខ្លួនឯង អោយចេះសន្ដោសចេះបន្ធូរបន្ថយចំណង់ ក្នុងទីបំផុតសេចក្ដីអផ្សុក ស្អុះស្អាប់ ក្រវល់ក្រវាយចិត្ដ បានត្រូវរលាយបាត់បន្ដិចម្ដងៗ រហូតដល់សូន្យបាត់ក៏មាន ប្រសិនបើគេបានអនុវត្ដន៍មគ្គ ៨ប្រការ អស់ពីកំលាំង និង សមត្ថភាពក្នុងពេលនោះ។
ចំពោះរឿងសេចក្ដីស្នេហា ព្រះសម្មាសម្ពុទ្ធបានមានព្រះតំរាស់ថា ស្នេហាមួយមានទុក្ឌមួយ ស្នេហាមួយរយមានទុក្ខមួយរយ៘ អ្នកណាថាមិនពិត រឺ មានយោបល់ទំនាស់នឹងពុទ្ធតំរាស់នេះ ក៏ស្រេចតែក្បាលចិត្ដរបស់គេចុះ។ គំនិតខ្ញុំឃើញថា ពុទ្ធតំរាស់នេះ បើទុកដាក់ជាគណិតសាស្រ្ដក៏បាន ព្រោះខាងគណិតសាស្រ្ដតែងតែមានស៊ីមាន សង ឬបើនឹងទុកដាក់ ជាគ្រឿងប្រដាប់សំរាប់ ទប់សំរាប់ហាមបាន ព្រោះបើគ្មានគ្រឿងប្រដាប់ហាមកង់ កង់ក៏មិនឈប់វិល រថយន្ដក៏មិនឈប់បុក ឬភ្លូក។ ចំណែកចិត្ដមនុស្សវិញ បើគ្មានធម្មៈ សំរាប់ទប់ សំរាប់ហាមសេចក្ដីស្នេហាក៏មិនឈប់កើត ទុក្ខក៏មិនឈប់មាន បើសេចក្ដីស្នេហារបស់មនុស្សកាន់តែដើរហួសព្រំដែន ម្នាក់ណា ក៏ដូច ជាម្នាក់ណា ពិភពលោកក៏ត្រូវតែឆេះដោយវាគគ្ដិ នៃប្រជាសត្វជាមិនខាន។
ពំនោលនេះត្រូវចំរើនលើពុទ្ធភាសិតថា គ្មានភ្លើងណា មានកំដៅខ្លាំងក្លាជាងភ្លើងស្នេហាគ្មានព្រំដែន គ្មានស្កប់។ គ្មានកំហុសណាមានពិសអំណាចជាងកំហុសនៃកំហឹង។ គ្មានសំណាញ់ណាមានជំនាប់ មាំមួនជាងសំណាញ់ គឺកំឡៅ។ គ្មានស្ទឹងណាហូរជាប់ អត់ឈប់ដូចស្ទឹងគឺស្នេហា។
និត្ថិរាគ សមោ អគ្គិនត្ថិ ទោសោ សមោគហោ
នត្ថិមោហ សមំ ថាលំ ទត្ថិ តណ្ហា សមា នទី
«គ្មានភ្លើងណា មានកំដៅខ្លាំងក្លាជាងសេចក្ដីស្នេហា អត់មានចប់ អត់មានព្រំដែន គ្មានកំហុសភ្លាំងភ្លាត់ណា បង្កើតគ្រោះថ្នាក់ស្មើដោយទោសៈ គ្មានទុក្ខណា ញាំញីកំទេចមនុស្សស្មើដោយខន្ធ៥ គ្មានស្ទឹងណាហូរជាប់អស់កាលជានិរន្ដរ៍ ស្មើដោយស្ទឹងគឺសេចក្ដីស្នេហា គ្មានចប់គ្មានទីបំផុត»។
នត្ថិ រាគ សមោ អគ្គិ នត្ដិ ទោសោ សមោ
កលិនត្ថិខន្ធា សមា ទុក្ខា នត្ថិ តណ្ហា សមា នទី
ជីវិតទាសៈ នៃសេចក្ដីស្នេហា (តណ្ហា) ឃើញពិភពលោកមានទំហំតូច មានភាពចង្អៀត ជឺវិតសន្ដោស (ស្កប់ចិត្ដ) ឃើញពិភពលោក មានទំហំធំ មានសភាពទូលំទូលាយ ពិភពលោកកើតសង្គ្រាមដោយភ្លើង រាគៈ ទោសៈ មោហៈ ដែលអាស្រ័យនៅក្នុងចិត្ដមនុស្ស ឬ ដែលមានចិត្ដសត្វលោកជាជើងក្រាន ពិភពលោកមានសន្ដិភាពដោយអាស្រ័យសេចក្ដីសន្តោស ដែលមាននៅក្នុងចិត្ដមនុស្ស ឬ ដែលមានចិត្ដ សត្វលោកជាលំនៅឋាន។ ពិភពលោកមានសេក្ដីចំរើនរុងរឿង ដោយអ្នកសាសនា ឬអ្នកវិទ្យាសាស្រ្ដមាន ចិត្ដកុសល ឬ រស់នៅក្នុងព្រហ្មវិហាធម៌ ពិភពលោកវិនាស ដោយអ្នកសាសនា និង អ្នកវិទ្យាសាស្រ្ដគ្មានសីលធម៌ គ្មានអនុវត្ដព្រហ្មវិហារធម៌ ឬមានចិត្ដអកុសល៘