កំណែភាពអាក្រក់ដោយភាពល្អ
ថ្ងៃសៅរ៍ ទី20.មិថុនា 2014.ម៉ោង 8:58
ក្នុងចំណុចទី២ ដែលថាពុទ្ធសាសនាបង្រៀនអោយធ្វើកំណែភាពអាក្រក់ដោយភាពល្អនោះ មានបញ្ហាសំខាន់ដែលយើងត្រូវធ្វើការពិចារណាបកស្រាយមិនតិចឡើយ តែមុននឹងពិចារណាអោយល្អិតល្អន់តាមរ បាយការណ៍ដទៃៗ យើងគួរធ្វើសេចក្ដីសង្កេតដល់គំនោលធំៗ នៃពាក្យបង្រៀនអស់ទាំងនេះជាមុនសិន៖
- ១ - គប្បីយកឈ្នះគំរោធ ដោយគ្មានគំរោធ គប្បីឈ្នះមនុស្សមិនល្អដោយសេចក្ដីល្អ គប្បីឈ្នះមនុស្សពោលពាក្យឡេះឡោះ ដោយពោលពាក្យស័ត្យទៀងត្រង់។
- ២ - គ្រប់ទីគ្រប់កន្លែងពៀរគ្មានរំងាប់ដោយចំណងឡើយ ពៀររមែងរំងាប់ដោយគ្មានចំណង ធម៌នេះគឺជាធម៌មានមកតាំងតែពីបរមបូរាណ។
- ៣ - ភាពអាក្រក់ដែលបានធ្វើមកហើយ អ្នកណាខំប្រឹងបិទចោលដោយទង្វើល្អរបស់ខ្លួន (គឺឈប់ធ្វើទង្វើអាក្រក់ទៅទៀតធ្វើទង្វើល្អជំនួសវិញ) អ្នកនោះឈ្មោះថាបានធ្វើលោកនេះ អោយមានពន្លឺភ្លឺស្វាង ដូចគ្នានឹងដួងចន្ទ ដែលបានចាកផុតដុំពពកដូច្នោះដែរ។ ដែលអោយធ្វើកំណែភាពអាក្រក់ដោយភាពល្អ, ព្រោះពុទ្ធសាសនាមានគំនិតថា បើយកធាតុអាក្រក់មកកែធាតុអាក្រក់ លទ្ធផលរិតតែអាក្រក់ឡើង សេចក្ដីប្រៀបដូចគេយកទឹកសំអុយទៅលាងរបស់ក្រខ្វក់ឬគេយកទឹកលាងកន្ថោរទៅគក់បោកខោអាវ លទ្ធផលគឺគគ្រិចប្រើលែងកើត។
កំណែរបៀបនេះនៃព្រះពុទ្ធសាសនារបស់យើង កាលបើយើងគិតត្រឹមតែផ្លូវឈ្នះចាញ់ ឃើញចំណាញ់ បានមកពុទ្ធសាសនិក ជំនះបានទៅជនពាល ឬបើយើងឈ្នះទង្វើអាក្រក់របស់ជនពាល ដោយទង្វើល្អរបស់យើងពិតៗវិញ គង់តែជំនះរបស់យើង មិនមែនជាខ្លាំងក្លានឹងពឹងទេ គឺជាជំនះមានភាពទន់ខ្សោយជិតតែនឹងដល់លេខសូន្យហ្នឹងតែម្ខង ប្រសិនបើយើងគិតឃើញខ្លីៗ។ តែបើយើងរើសើ គន់គិតអោយវែង ចាប់តាំងពីបិណ្ឌនៃពុទ្ធភាសិត ក្នុងគំនោលធំៗ មេៗដូចជាកុំធ្វើទង្វើអាក្រក់ ធ្វើតែទង្វើល្អ និងខិតខំដុសខាត់ជំរះចិត្ដអោយបរិសុទ្ធ។ យើងអាចបកប្រែបានថា ទង្វើអាក្រក់ដើម្បីអាក្រក់ ទង្វើល្អ ដើម្បីល្អ សំអាតដើម្បីសំអាត ឬមួយទង្វើអាក្រក់ដើម្បីល្អ ទង្វើល្អដើម្បីអាក្រក់សំអាតដើម្បីសំអុយ។
- - អាក្រក់ដើម្បីអាក្រក់ ដូចវាយគេអោយស្លាប់ដើម្បីយកទ្រព្យសម្បត្ដិប្រពន្ធកូនគេ៘
- - ល្អដើម្បីល្អ ដូចធ្វើបុណ្យដើម្បីបុណ្យ មិនមែនដើម្បីកេរ្ដិ៍ឈ្មោះយសស័ក្ដិទ្រព្រសម្បត្ដិ៘
- - ស្អាត ដើម្បីស្អាត ដូចចំរើនធម៌ដើម្បីមគ្គផលនិព្វាន្ដ មិនមែនដើម្បីអំនួតឬកាន់គំនិតអ្នកដទៃដើម្បីលាភសក្ការៈ
- - អាក្រក់ដើម្បីល្អ ដូចវាយកូនដើម្បីវឌ្ឍនភាព មិនមែនដើម្បីពន្លិច៘
- - ល្អដើម្បីអាក្រក់ ដូចចញ្ចឹមមនុស្សដើម្បីបំរើ មិនមែននៅក្នុងគិនិតព្រហ្មវិហារដើម្បីស្រង់ គ្នាអោយអស់សេចក្ដីទុក្ខលំបាក៘
- - សំអាតដើម្បីសំអុយ គឺចំរើនកម្មដ្ឋានដើម្បីអំនួត មិនមែនពន្លឺរឺភាពបរិសុទ្ធ ភាពស្ងប់នឹងត្រជាក់ត្រជុំនៃចិត្ដវិញ្ញាណ។
ដូចនេះឃើញថា គំនិតពុទ្ធសាសនាក្នុងរឿងនេះ ជាគំនិតដាច់ខាត គំនិតមានភាពប្រាកដនិយម គំនិតព្រហ្មវិហារ៘ ក្នុងន័យថាមិនធ្វើទង្វើអាក្រក់លើមនុស្សសត្វណា ដើម្បីឆ្លើយតបនិងទង្វើអាក្រក់របស់គេ តែ ទង្វើអាក្រក់នោះអាចកែមនុស្សអាក្រក់អោយល្អបាន ក៏ត្រូវតែធ្វើខ្លះ បើមិនធ្វើក៏គ្មានផ្លូវប្រោសសត្វបាន ព្រោះអ្វី? ព្រោះមនុស្សខ្លះមាននិស្ស័យត្រូវ នឹងគ្រូកាច មនុស្សមាននិស្ស័យត្រូវនឹងគ្រូស្លូត៘ អ្នកអាន គប្បីដឹងថា ពុទ្ធសាសនារបស់យើងគ្មានចំណុចរឹងលុះត្រាគ្មានមនុស្សទៅជិត ហើយក៏គ្មានចំណុចខ្សោយ លុះត្រាគេដើរជាន់ឡើយ ទង្វើទាំងឡាយដែលពុទ្ធសាសនាអនុវត្ដប្រាកដជា នៅក្នុងក្របខ័ណ្ឌនៃមជ្ឈិមបដិ បទាដដែល គឺថាបើកាចក៏ដើម្បីយុត្ដិធម៌នៃសង្គមមនុស្ស បើស្លូតក៏ដើម្បីវឌ្ឍនភាពនៃអរិយធម៌របស់មនុ ស្សដូចដែលគេបានដឹងគ្រប់គ្នាមកហើយ។
ពុទ្ធសាសនាមានគំនិតល្អិតបង្រៀនអោយធ្វើកំណែបញ្ហា មុនកំណើតបញ្ហានិមួយៗត្រូវមានឡើង ដូចជា បង្រៀនមិនអោយសាងសត្រូវ បង្រៀនអោយចងមិត្ដ បង្រៀនអោយបំពេញសង្គហវត្ថុ គឺស្គាល់ចំណង មិត្ដភាពនៃចិត្ដរបស់មនុស្ស ដោយធ្វ���អ���ណោយ ដោយពំនោលពីរោះ ដោយបំពេញប្រយោជន៍ និងទុកដាក់ខ្លួនប្រាណក្នុងភាពស្មើៗជាមួយនឹងមនុស្សក្នុងសង្គម បង្រៀនអោយស្អប់ខ្ពើមជំលោះ បង្រៀនអោយ មានចិត្ដមេត្ដាករុណាដល់មនុស្សទូទៅនៅក្នុងក្របខ័ណ្ឌចងមិត្ដ ដើម្បីកំចាត់សត្រូវ។ ការធ្វើអោយជីវិត រស់នៅក្នុងធម៌ល្អ ក្នុងចរិយាថ្លៃថ្នូរក្នុងនិស្ស័យឧត្ដុងឧត្ដមដូចនេះ លោកថាគ្មានការចាំបាច់ត្រូវកំណែបញ្ហា អាក្រក់ៗដែលអាចកើតមានឡើងក្នុងពេលខាងមុខឡើយ។ ប្រសិនបើមានបញ្ហាចោទថា បើយើងចេះតែខំប្រឹងធ្វើទង្វើល្អដល់គេ ហើយគេចេះតែខំប្រឹងធ្វើទង្វើអាក្រក់ដល់យើងជានិច្ច តើយើងត្រូវធ្វើយ៉ាង ណា? ចំលើយ បើកុំអោយខូចប្រយោជន៍ច្រើន យើងត្រូវខំប្រឹងធ្វើសេចក្ដីល្អប្រកបដោយសំនូយ៉ាងខ្ពស់ ទៅទៀតតែបើនៅតែមិនកើត យើងត្រូវប្រើអំណាចណាមួយទល់នឹងអំណាចរបស់គេ នៅក្នុងក្របខ័ណ្ឌនៃកំណែ គឺធ្វើមនុស្សអាក្រក់អោយកើតជាមនុស្សល្អ ដោយគ្មានគំនិតបំផ្លាញដូចដែលព្រះសម្មាសម្ពុទ្ធរបស់ យើងធ្លាប់បានអនុវត្ដមកហើយ ដើម្បីប្រកបការពិចារណារបស់អ្នកអាន ខ្ញុំសូមអោយគំនិតតាម សំនេររបស់ខ្ញុំដូចមានតទៅ។
សេចក្ដីព្យាបាត
ប្រសិនបើគេតាំងសំនួរថា ពាក្យថាពៀររមែងរំងាប់ដោយគ្មានចំណងនោះ តើមតិនេះមានអ្វីជាមូលដ្ឋាន ជាផ្លូវវិនិច្ឆ័យ? ព្រោះយើងមិនឆ្លើយតប ទុកដូចជាយើងបើកដៃអោយសត្រូវរបស់យើង កាន់តែបានចិត្ដ កាន់តែឈ្លានពានឡើង គឺកាន់តែធ្វើបាបយើងធ្ងន់ឡើងៗ ព្រោះវាគ្មានឃើញយើងតដៃនឹងវា ប្រសិនបើយើងឆ្លើយតបតាមមធ្យោបាយណាមួយដែលយើងមាន វាក៏គិតមុខគិតក្រោយមិនហ៊ានធ្វើបាបយើងតទៅទៀត បញ្ហាពៀររំងាប់ដោយគ្មានចំណង ខ្ញុំយល់ថាមានផ្លូវសំរាប់គិត ២យ៉ាង ៖
- ១ - គិតតាមអត្ថរបស់ពាក្យ
- ២ - គិតតាមន័យរបស់ពាក្យ
ប្រការ១ ពៀររំងាប់ដោយគ្មានចំណងឬគ្មានចំលើយ បើយើងមើលតាមវិស័យនៃសីលធម៌តែម្យ៉ាងវាមុខជាទៅមិនរួចទេ គឺយ៉ាងម៉េចក៏រំងាប់មិនបានជាដាច់ខាត យើងនឹងធ្លាក់ខ្លួនជាមនុស្សដែលគេជេរប្រទេ ច៘ តែបើយើងពូកែអន់ធន់ យើងខំទប់ខ្លួនទៅជាទាសភាពនៃគំរោធ នៅក្នុងក្របខ័ណ្ឌធ្វើមិនដឹងមិនលឺ យូៗទៅវាក៏អាចបាត់អែងៗទៅដែរ គឺយើងសុខចិត្ដប្រើខន្ដីជាអាវុធ (អាវុធស្ងៀម) ដូចព្រះសម្មាសម្ពុទ្ធដែលត្រូវពួកនាងសមវត្ដីជេរ ព្រះអានន្ទចង់បានពលិកម្មអំពីព្រះអង្គចំពោះជំនេរនេះ តែព្រះអង្គមិនយល់ព្រម ជាមួយគ្នានេះព្រះអង្គបានមានពុទ្ធិកាថា ជំលោះទាំងឡាយនេះ វាមិនអាចប្រព្រឹត្ដទៅបានហួសថ្ងៃទី៧ទេ។ យ៉ាងណាក៏ដោយចុះ ការគិតតាមអត្ថរបស់ពាក្យក្នុងចំណុចថា ពៀររំងាប់បានដោយគ្មានចំណង ទង្វើនេះកម្រអ្នកណាធ្វើកើតណាស់ តែបើធ្វើបាន វាគាប់ប្រសើរជាងធ្វើមិនបាន ព្រោះអ្វី? ព្រោះបើយើងឆ្លើយរឺអោយតំណបជំលោះខាងផ្លូវចិត្ដ វានឹងត្រូវកើតតាម ឯលទ្ធផលជំលោះនេះ គឺស្លាប់រឺជិតតែនឹងស្លាប់បើមិនគេក៏យើង។
ខាងគតិលោក ច្បាប់សំរាប់ប្រទេស ពុំបានគាំទ្រសេចក្ដីព្យាបាទអាឃាតរករឿងនឹងគ្នាទេ ជនដែលលុះអំណាចនៃកំហឹងរបស់ខ្លួន ហើយបានប្រព្រឹត្ដនូវបទទាំងឡាយមានដាល់តប់ កាប់ចាក់ជាដើម ត្រូវទទួលកំហុសនិងទណ្ឌកម្មទាំងពីរនាក់ធ្ងន់ស្រាលច្រើនតិច ស្រេចតែអ្នកច្បាប់វិនិច្ឆ័យតាមផ្លូវយុត្ដិធម៌ កាលបើច្បាប់សំរាប់ជាតិឬអន្ដរជាតិ មិនគាំទ្រទង្វើព្យាបាទឬជំលោះគ្រប់បែបយ៉ាងដូចនេះទៅហើយ តើគតិធម៌ នឹងគាំទ្រយ៉ាងម៉េចបាន? ហេតុដូចនេះអ្នកបញ្ឈប់នូវទង្វើឈ្លោះប្រកែកឬប្រឹងបំបាត់នូវទង្វើអាក្រក់នេះ អោយបាន បើមិនច្រើនក៏តិចនោះ ទើបត្រូវបានអ្នកប្រាជ្ញលោកអោយឈ្មោះថា អ្នកជួញចំណេញច្រើន ជាងអ្នកជួញខាត នេះគឺជាការត្រិះរិះ ពិចារណាតាមអត្ថរបស់ពាក្យថា ពៀររំងាប់បានដោយគ្មានចំណង។
ប្រការ២ ការពិចារណាតាមន័យរបស់ពាក្យដូចបានចែងមកហើយនោះ បញ្ហានេះ ពុទ្ធសាសនារបស់យើង បានណែនាំអោយពិចារណាពីខាងក្នុងទៅខាងក្រៅ គឺពុទ្ធសាសនាត្រូវការ រកមធ្យោបាយធ្វើយ៉ាងណាកុំអោយភ្លើងឆេះ ច្រើនជាងបណ្ដោយអោយភ្លើងឆេះហើយ ទើបរកមធ្យោបាយលត់ភ្លើង ដើម្បីសំរេច តាមគោលគំនិតនេះ ទើបពុទ្ធសាសនាពុំបានបង្រៀនអោយមនុស្សឈរអោបដៃចាំកំចាត់បង់ពៀរក្នុងពេ លពៀរកើតឡើង ហើយដល់ម្ដងណាឡើយ លោកបង្រៀនអោយយើងចេះទប់ ចេះរំងាប់ពៀរ តាំងពី ពៀរមិនទាន់កើតរឺរឿងដែលជាឈ្នួនរបស់ពៀរ មិនទាន់មាននៅឡើយ គឺបង្រៀនអោយចេះទុកដាក់រៀប ចំខ្លួនអោយបានល្អ ចេះធ្វើអោយអ្នករស់នៅជិតខាងមានទំនុកទុកចិត្ដ ផ្លាស់គំនិតបៀតបៀនមកជាគំនិតស្រលាញ់រាប់អាន ព្រោះអាស្រ័យគុណសម្បត្ដិល្អប្រសើររបស់យើងទន្ទឹមគ្នានេះ លោកបង្រៀនអោយចេះខ្វល់ខ្វាយអើពើនឹងទុក្ខធុរៈអ្នកដទៃ ចេះប្រើពាក្យសំដីទន់ភ្លន់ផ្អែម ចេះជួយខ្នះខ្នែងក្នុងផលប្រយោ ជន៍មួយអន្លើដោយកិច្ចការងារនៃអ្នកផង មិនឃើញតែប្រយោជន៍ផ្ទាល់ខ្លួន ចេះតំកល់ខ្លួននៅក្នុងភាពល្អ ភាពត្រឹមត្រូវដូចបានពោលមកនេះហើយខ្លួនយើងមិនត្រឹមតែគ្មានករណីក្នុងការរំងាប់ពៀរទេ គឺវាគ្មានពៀរ ចំណែកមនុស្សដែលមានគំនិតជាសត្វតិរច្ឆានឬលើសសត្វទៅទៀតនោះ បញ្ហានេះយើងពុំអាចនិងអោយចំលើយបានទេ ព្រោះវាលើសវិស័យនៃចំណេះវិជ្ជាយើងទៅហើយ តែយើងក៏គ្មានគំនិតថា មនុស្សបែបនេះនឹងចេះតែរស់នៅបែបនេះរហូតទេ ថ្ងៃណាមួយគំនិតរបស់គេអាចនឹងមានពន្លឺ មានគំហើញត្រូវ ដោយអាស្រ័យថ្វីបញ្ញានៃអ្នកប្រាជ្ញណាមួយ ជាពិសេសព្រះសម្មាសម្ពុទ្ធដែលនឹងមានក្នុងអនាគតកាល។
ដោយអាស្រ័យហេតុ បើយើងធ្វើសេចក្ដីសំរេចចិត្ដ ប្រព្រឹត្ដប្រតិបត្ដិឬអនុវត្ដខ្លួនអោយ សមរម្យល្មាក់ល្មមដល់ហេតុការណ៍ ដែលអាចនឹងកើតមានឡើងក្នុងថ្ងែណាមួយក្នុងពេលខាងមុខនោះហើយខ្ញុំយល់ ថាពុទ្ធភាសិតក្នុងចំណុចថា ពៀររមែងរំងាប់ដោយការមិនចងពៀរ នៅក្នុងក្របខ័ណ្ឌរបស់ន័យថា ដើម្បីបំបាត់ពៀរត្រូវលះបង់ធម៌បង្កើតពៀរទាំងឡាយដែលមានអាទិគំនិតស្អប់ គំនិតព្យាបាទ និងគំនិតអាឃាត ហើយខំប្រឹងធ្វើខ្លួនអោយជា ទីស្រលាញ់រាប់អានរបស់សកលមនុស្ស បើទង្វើនេះ មានប្រសិទ្ធិភាពពិតៗ នោះ មនុស្សយើងមិនត្រឹមតែគ្មានពៀរវេរានឹងគ្នាប៉ុននឹងទេ គឺមានជីវិតប្រកបដោយសេចក្ដីត្រជាក់ត្រជុំសុខដុមរមនាជាមួយគ្នាគ្រប់កាលគ្រប់សម័យមិនខានឡើយ។
មិនចំពោះរឿងព្យាបាទប៉ុននឹងទេ ដែលពុទ្ធសានាបង្រៀនអោយយកឈ្នះដោយទង្វើល្អ សូម្បីសេចក្ដីមិន ល្អដទៃ ទោះជារឿងអ្វីក៏ដោយ ក៏លោកបង្រៀនអោយយកឈ្នះដោយ ទង្វើល្អទាំងអស់ ដូចនេះព្រោះអ្វី? ព្រោះគោលគំនិតនៃពុទ្ធសាសនាត្រូវការអោយសកលមនុស្សមានកំពស់ខាងផ្លូវចិត្ដ មានជីវិតរស់ប្រកបដោយសេរីភាពជាន់ខ្ពស់ គឺមិនបណ្ដោយខ្លួនអោយធ្លាក់ចុះជាទាសភាពនៃតណ្ហា នៃគំនិតថោកទាបដែល ជាមូលហេតុនៃទុក្ខគ្រប់ប្រភេទ។
ចំនួនអ្នកចូលទស្សនា