ព្រះពុទ្ធសាសនានៅនានាប្រទេស
ចុះផ្សាយដោយកែវ ឈុន
ការផ្សាយរបស់មណ្ឌលវប្បធម៌ខ្មែរនៅស្វីស
****************************************
ព្រះពុទ្ធសាសនានៅវៀតណាម(ត)
ថ្ងៃសៅរ៍ ទី23.វិច្ឆិកា 2019.ម៉ោង 8:06
ការរៀបចំគណកម្មការចំរុះ(ត)
ភាពសុខសាន្តស្ថិតនៅមិនយូរប៉ុន្មាន លុះដល់ខែមីនា ២៥០៩ ព្រះសង្ឃមេដឹកនាំ ក៏ ចាប់ផ្តើមទាស់ទែងជាមួយឧត្តមសនីយ៍ ហ្ងៀន កៅ ក៊ី។ លោកឧត្តមសនីយ៍ ហ្ងៀន កៅ ក៊ី ដកងារស័ក្តិ មេបញ្ជាការកងពល ទី១ ដែលជាទីនិយមរបស់ពុទ្ធសាសនិក សហពុទ្ធចក្រ វៀតណាមក៏ ចេញមកថ្លែងការណ៍ អំពាវនាវឲ្យរដ្ឋាភិបាលបង្កើតគណៈកម្មការពង្រៀងរដ្ឋធម្មនុញ្ញ រៀបចំការបោះឆ្នោត និង សូមឲ្យលោកនាយទាហានទាំងឡាយត្រឡប់ទៅធ្វើការខាងផ្នែកទាហាន។ ពុទ្ធសាសនិកដែលជាក្រុមអភិរក្សនិយម មានព្រះតេជគុណ ទិច ទ្រីក្វាង ជាមេដឹកនាំ ចាប់ផ្តើម បង្ខំរដ្ឋាភិបាលយ៉ាងខ្លាំង និង ព្រោះដោយសារមានភាពប្រាកដក្នុងចិត្តនៃកម្លាំងរបស់ខ្លួន ទើបប្រើវិធីហឹង្សាតាំងតែពីដំបូង ខុសពីសម័យតស៊ូជាមួយ ង៉ោ ឌិន យ៉ីម ដែលមាននយោបាយនឹមនួនជាមុន ពេលដែលបានទទួលកម្លាំងពីគាំទ្ររបស់ប្រជាជនរួចហើយ ទើបហានប្រឈមមុខពេញទំហឹង តែភាគីខាងលោក ហ្ងៀន កៅ ក៊ី ក៏ប្រាកដចិត្តនៃកម្លាំង និង វិធីការរបស់ខ្លួនដូចគ្នា ទើបមិនបានឱនលំទោនសូមអង្វរ នឹង បានតបតយ៉ាងខ្លាំងក្លា។ វិបត្តិពុទ្ធសាសនិកនៃ ព.ស. ២៥០៩ ជាហេតុនាំឲ្យកើតការត្រឡប់ទៅរកវិបត្តិពុទ្ធសាសនិកក្នុង ព.ស. ២៥០៦ ដើម្បីនាំកម្លាំង អំណាចនយោបាយរបស់ព្រះសង្ឃ ដែលបានកើតឡើង និង ថិតនៅរួចជាស្រេចហើយ ឆ្ពោះទៅរកការរំលត់ ជាគំរប់ក្បួនការនៃគតិធម្ម តាមវិធីការគាបសង្កត់រដ្ឋាភិបាលក៏ស្រដៀងគ្នា នឹង វិធីការដែលធ្លាប់ប្រើរួចមកហើយ ដូចជា និស្សិតអ្នកសិក្សា ចលនាក្បួនឆ្ពោះទៅរកការរឹបអូសស្ថានីយ៍វិទ្យុផ្សាយសម្លេងនៅទីក្រុងហ្វេ ប៉ុន្តែ គ្រានេះ មើលទៅ ដំបូងឡើយ ហាក់ដូចជារដ្ឋាភិបាលរង្គោះរង្គើញាប់ញ័រខ្លាំង ព្រោះរាជការក្រុងហ្វេ ដាណាំង និង ហោយអ័ន រួមទាំងកងទ័ព ១ ក៏បានចូលដៃជាមួយព្រះសង្ឃ និង ធ្វើហាក់ដូចជាការក្បត់ចំពោះរដ្ឋាភិបាល ខណពេលដែលនិស្សិតអ្នកសិក្សាចូលទៅរឹបអូសស្ថានីយ៍វិទ្យុក្រុងហ្វេ ទាហានដែលប្រចាំការនៅទីនោះ ក៏បើកផ្លូវឲ្យដូចដែលបានណាត់គា្នជាស្រេច។
ភាគីនាយពល កៅ ក៊ី ចាប់ផ្តើមតបតដោយវិធីនឹមនួន ចិត្តត្រជាក់ មានការចរចារជាមួយ ព្រះតេជគុណទិច ថាម ចូវ ជាព្រះសង្ឃភាគីនិយមការប្រណីប្រណម និង យល់ព្រមតាមសំណើរសូមទាំង ១០ខ របស់ពុទ្ធសាសនិក ដែលជានយោបាយទាំងស្រុង មិនមានរឿងសាសនា សោះឡើយ ដូចជា៖
- ខទី ១ ថា គណទាហាន នាយកគ្រប់គ្រង ត្រូវថ្លែងឲ្យច្បាស់ថា ខ្លួនត្រូវប្រតិបត្តិនាទី គ្រាន់តែជាបណ្តោះអាសន្ន និង ដកខ្លួនចេញភ្លាមនៅពេលដែលមានការបោះឆ្នោតរដ្ឋសភា។
- ខទី ៣ ថា គណទាហាន នាយកគ្រប់គ្រង ត្រូវតែងតាំងគណៈកម្មការពង្រៀងច្បាប់ បោះឆ្នោត និង ចាត់ត្រៀមការផ្សេងៗ ដើម្បីមានការរៀបចំការបោះឆ្នោត។
- ខទី ៤ ថា រដ្ឋាភិបាលត្រូវដំណើរការគ្រប់មាគ៌ាដែលចាំបាច់ ដើម្បីមិនឲ្យពួកកុម្មុយនិស្ត និង ពួកនិយមមជ្ឈឹមា មកជ្រៀតជ្រែកចូលមកក្នុងដំណែងផ្សេងៗ នៃសភាដែលទទួលការបោះឆ្នោតនោះ។
- ខទី ៦ ថា ត្រូវគាំទ្រឲ្យមានការបង្កើតគណបក្សនយោបាយ។
- ខទី ១០ ថា ប្រជាជាតិ ត្រូវរូមចិត្តជាធ្លុងមួយ ដើម្បីបង្រ្កាបលទ្ធិកម្មុយនិស្ត និង លើកស្តារសន្តិភាព។
ទោះជាយ៉ាងណាក្តី ពេលដែលពុទ្ធសាសនិកស្ងប់ភ្លាម នាយឧត្តមសនីយ៍ កៅ ក៊ី ក៏ចាប់ផ្តើមសម្រុកដោយប្រើកម្លាំងចូលទៅរឹបអូសកងទ័ពភាគទី១ ដែលចូលដៃជាមួយពុទ្ធសាសនិក រឹបអូសស្ថានីយ៍វិទ្យុមកវិញ រឹបអូសទីក្រុងដាណាំង វត្តសំខាន់ៗ របស់ក្រុងនោះ។ ពេលដែលពុទ្ធសាសនិកប្រឆាំង ទាហានក៏បង្រ្កាបយ៉ាងដាច់ខាត មានមនុស្សស្លាប់ ៨០នាក់ រងរបួស ៣០០នាក់។ ទាហានរដ្ឋាភិបាលត្រូវបង្រ្កាបទាំងទាហានភាគីក្បត់ និង កងឈ្លបកុមារជាដើម។ តមកពីដាណាំង ទាហានរដ្ឋាភិបាលក៏បានចូលទៅរឹបអូសយកក្រុងមកវិញ ក្មេងៗ និង អ្នកសិក្សា បានដុតសៀវភៅស្ទើរទាំងអស់ក្នុងបណ្ណាល័យយ៉ូសិស និង ដុតស្ថានកុងស៊ុលអាមេរិក។
នៅពេលដែលពុទ្ធសាសនិកភ្លាំងភ្លាត់ ក្លាយជាអ្នកចាញ់ប្រៀប ហើយ នឹង អស់វិថីតស៊ូហើយ ក៏បែរត្រឡប់ទៅប្រើវិធានការចាស់ទៀត ឲ្យបានដឹងថារដ្ឋាភិបាលសង្កត់សង្កិនប្រហាត់ប្រហារ គឺ ការដុតសម្លាប់ខ្លួន និង ការដើរក្បួន ចាប់ផ្តើមតាំងតែថ្ងៃទី ២៩ ឧសភា មានអ្នកដុតសម្លាប់ខ្លួនទាំងអស់ដល់ទៅ ៩ អង្គ និង រូប មានទាំងភិក្ខុនី ភិក្ខុ សាមណេរ និង អ្នកសិក្សាស្រ្តី តែគ្រានេះ សម្លេងតបស្នងរបស់ប្រជាជន ដែលមានចំពោះការដុតខ្លួនតិចតួចណាស់។ ជាទូទៅ ប្រជាជនមិនសូវមានអារម្មណ៍ប៉ះទង្គិចចិត្ត ឬ យល់ចិត្តថ្លើមប៉ុន្មានទេ។ ទាំងនេះ ព្រោះមិនមានសារហេតុសមស្របជាមួយ នឹង ទង្វើ នៅទីបំផុតទាហានរដ្ឋាភិបាលក៏គ្រប់គ្រងក្រុងហ្វេបាន ហើយតមក ក៏បានចូលទៅគ្រប់គ្រងការិយាល័យសភាគ្រប់គ្រង មជ្ឈឹមនៃសហពុទ្ធចក្រវៀតណាម (Vien Hoa Dao)។ នៅទីក្រុងសៃហ្គនបញ្ចប់វិបត្តិបាននៅទីបំផុតថ្ងៃទី ២៣មិថុនា។
ក្រៅពីនេះ នាយករដ្ឋមន្ត្រីហ្ងៀនកៅក៊ី ក៏មានសាសន៍ទៅក្រាបទូលសង្ឃនាយក ដើម្បីឆ្លុះបញ្ចាំងឲ្យឃើញថា រដ្ឋាភិបាលមិនមានចេតនា គាបសង្កត់ព្រះពុទ្ធសាសនាដោយប្រការណាឡើយ តែដំណើរការគ្រប់យ៉ាង ដើម្បីស្តារឡើងវិញនូវកម្លាំងអំណាចរបស់ជាតិ និង ការរួបរួមក្នុងការតស៊ូជាមួយពួកកុម្មុយនិស្ត ដោយប្រាថ្នា នឹង រក្សាផលប្រយោជន៍របស់ប្រទេសជាតិ។ គេរីករាយ នឹង សងជម្ងឺចិត្ត ការខូចខាតដល់វត្ត និង ផ្ទះសម្បែងរាស្រ្តដែលអន្តរាយ និង សូមឲ្យព្រះសង្ឃបញ្ឈប់ការប្រឆាំងរដ្ឋាភិបាល តាមសេចក្តីចុងក្រោយក្នុងសាសន៍ថា៖
បញ្ឈប់ទង្វើផ្សេងៗ សឹងមិនមែនត្រឹមតែការប៉ះទង្គិចដល់អំណាចរបស់ជាតិ និង សមត្ថភាពនៃការតស៊ូរបស់ប្រជាជនទាំងអស់ប៉ុណ្ណោះទេ ប៉ុន្តែនៅមានភាពអន្តរាយដល់ព្រះពុទ្ធសាសនាទៀតផង សូមព្រះតេជព្រះគុណចូរចម្រើនដោយសុខភាព និង កម្លាំងពលំមាំមួន ជួយរុញច្រានព្រះពុទ្ធសាសនាឲ្យរុងរឿងតទៅទៀត។
អ្នកយកពត៌មានអន្តរជាតិដែលបានសង្កេត និង សិក្សាស្រាវជ្រាវរហូតហេតុការណ៍ បានបង្ហាញមូលហេតុនៃការបរាជ័យ ឬ ភាពឃ្លេងឃ្លោងនៃការតស៊ូ របស់មេដឹកនាំព្រះសង្ឃទាំងនេះថា ក្រៅពីព្រះអង្គប៉ាន់ស្មានខុសនូវភាពរឹងប៉ឹងយ៉ាងស្អិតរមួតរបស់លោក ង្វៀន កៅក៊ី និង តាមមិនទាន់នយោបាយរបស់គាត់ហើយ ប្រការសំខាន់គឺ ហេតុផលនៃទង្វើទាំងនោះមិនអាចធ្វើឲ្យប្រជាជនចំនួនច្រើនយល់ស្របតាម និង រញ្ជួលចិត្តពួកគេឲ្យមានចិត្តសាមគ្គីរួមកម្លាំងគាំទ្រយ៉ាងព្រមព្រៀងគ្នាបាន ផ្សេងពីហេតុការណ៍កាលពី ឆ្នាំ ១៩៦១ សម័យរំលំ ង៉ូ ឌិន យីម កាលនោះ ដើមហេតុជារឿងទាក់ទងដល់សាសនា តែអ្នកដឹកនាំប្រទេស រឹងទទឹងមិនព្រមកែខៃដោយប្រពៃ ទើបអូសបន្លាយវែងឆ្ងាយ ក្លាយទៅជាហេតុនៃការតស៊ូខាងនយោបាយ ចំណែកហេតុការណ៍លើកក្រោយនេះ ជាករណីខាងនយោបាយដោយច្បាស់ក្រឡែត តាំងពីដើមមក រហូតដល់ឃើញថា នឹង ស៊ូគេមិនបានទើបព្យាយាមប្រែរូបឲ្យទៅជាការតស៊ូដើម្បីរក្សាព្រះពុទ្ធសាសនា។
ក្រៅពីនោះ មេដឹកនាំព្រះសង្ឃក៏បែកខ្ញែកបដិបក្ខគ្នាយ៉ាងខ្លាំងក្លា ព្រះតេជគុណ ថិច ត្រី ក្វាង បានប្រមូលកម្លាំងមនុស្សចូលតស៊ូ ចំណែកព្រះតេជគុណ ថិច ថាម ចូវ ត្រូវការចរចារសម្រុះសម្រួល នៅពេលការតស៊ូត្រូវបរាជ័យជាស្រេចហើយ ព្រះតេជគុណ ថិច ត្រី ក្វាង ក៏ក្លាយជាលោកអស់រិទ្ធិ ឬ កញ្ជ្រមទៅ ចំណែកឯព្រះតេជគុណ ថិច ថាម ចូវ ពេលដែលព្រះតេជគុណ ថិច ត្រី ក្វាង ទាល់ច្រក កំពុង នឹង បរាជ័យយ៉ាងជាក់ស្តែងទៅហើយនោះ ក៏វិភាគវិចារណតិះដៀលព្រះតេជគុណ ថិច ត្រី ក្វាង យ៉ាងបើកចំហរហូតដល់ថ្នាក់ពោលថា ព្រះតេជគុណ ថិច ត្រី ក្វាង គ្មានសិទ្ធិអ្វី នឹង ទៅជ្រៀតជ្រែកក្នុងកិច្ចការរបស់សភាគ្រប់គ្រងមជ្ឈិម។
យ៉ាងណាក៏ដោយ ទោះបីមេដឹកនាំពុទ្ធសាសនិកក្បាលរឹងមិនទទួលបានជោគជ័យតាមគោលបំណងរបស់ខ្លួនក៏ដោយ តែក៏មានផលប្រយោជន៍ដល់ប្រទេសជាតិខ្លះដែរ គឺជួយអូសទាញកំណត់វេលាធ្វើឲ្យលោកឧត្តមសេនីយ៍ ង្វ៉ៀន កាវ ក៊ី ត្រូវរក្សាសន្យាដែល នឹង ចាត់ឲ្យមានការបោះឆ្នោត ចំណែកពុទ្ធសាសនិកក្បាលរឹងឯង ក្រៅពីមិនមានឱកាសប្រើឥទ្ធិពលរបស់ខ្លួន បង្វិលការបោះឆ្នោតឲ្យប្រព្រឹត្តទៅតាមគោលបំណងរបស់ខ្លួនហើយ ក៏នៅមិនអាចជួយរួមដៃគ្នាគាំទ្រការបោះឆ្នោតទៀតផង នៅពេលបោះឆ្នោតសមាជិកសភាបង្កើតរដ្ឋធម្មនុញមកដល់ ថ្ងៃទី ១១កញ្ញា សមាគមពុទ្ធចក្រវៀតណាម ធ្វើពហិការការបោះឆ្នោត និង បញ្ចុះបញ្ចូលសមាជិករបស់ខ្លួនមិនឲ្យទៅបញ្ចេញសម្លេង តែសម្លេងរបស់ពួកព្រះសង្ឃធ្វើអត្ថាបដិរូបក៏មិនសូវមាននរណាធ្វើតាម ផលនៃការបោះឆ្នោតប្រាកដថា ទាហានបាន ២០កៅអី អ្នកដំណាងសមាគមពុទ្ធចក្រវៀតណាម ដែលបានជ្រើសរើសបែរជាគ្មានសម្លេងកៅអីមួយណាឡើយ មានតែកៅអីក្នុងនាមពុទ្ធសាសនិកបាន ៣៤កៅអី សាសនាកាតូលិកបានចំនួន ៣០កៅអី ជាគ្រឿងសម្ដែងឲ្យឃើញថា សាសនាកាតូលិកបានមានការចាត់របៀបមធ្យោបាយដើរបានសម្រេចយ៉ាងគាប់ប្រសើរ ពេលប្រកាសលទ្ធផលការបោះឆ្នោតរួចរាល់ហើយលោក ង្វ៉ៀន កៅកី បានថ្លែងការប្រាប់អ្នកសារពត៌មានអន្តរជាតិថា គាត់ជឿថា រឿងដែលមានពុទ្ធសាសនិកជនជាកងកម្លាំងនយោបាយមួយក្រុមនៅវៀតណាមភាគខាងត្បូងនោះ ជាការបិទឆាកបញ្ចប់ទៅចុះ ដែលមានព្យាយាម នឹង រំលំរបបរបស់លោកឧត្តមសេនី ង្វ៉ៀន កៅក៊ី ក៏បរាជ័យយ៉ាងយ៉ាប់យ៉ើន ហើយដែលផ្ទៃក្នុងរបស់គ្នាឯងក៏បែកបាក់គ្នារហូតរប៉ាត់រប៉ាយ។
យ៉ាងណាក៏ដោយ អ្នកសារពត៌មានដូចជាលោក ឆែកតើរ៍ ជឿថា កម្លាំងដ៏ពិតប្រាកដរបស់ពុទ្ធសាសនិកជនពុំបានសាបរលាបទៅសោះទេ កម្លាំងដែលសាបសូន្យអស់ន័យទៅនោះ ត្រឹមតែពលពួកអ្នកកុប្បកម្មតស៊ូបែបចេញមុខ ស្រែកច្រៀងរាំផ្ដុំកម្លាំងកណ្ដាលជំនុំជនតែប៉ុណ្ណោះ ឬហៅម្យ៉ាងទៀតថា សម័យព្រះសង្ឃកេណ្ឌពលកណ្ដាលផ្លូវ (Monks and mobs in the street) នោះផុតសម័យទៅហើយ ប៉ុន្តែ ឋានរបស់វត្ត និង ព្រះសង្ឃនៅតាមភូមិស្រុកគង់នៅមានកម្លាំងសំខាន់ ដោយសារព្រះសង្ឃមានការបំរុងរក្សាទុកនូវភាវ ជាឯកលក្ខណ៍របស់ខ្លួនជាព្រះសង្ឃពុទ្ធសាសនា ហើយផ្សព្វផ្សាយបណ្ដាញបញ្ញាញាណ និង ឥទ្ធិពលនៃគុណធម៌ចេញមកបញ្ចូលសង្គមរួមជាមួយកងកម្លាំងនៃពុទ្ធបរិស័ទ ដែលមានវិចារណញ្ញាណ ព្រោះមានប្រជាជនជាច្រើនជាពុទ្ធសាសនិកជន ជាកម្លាំងទម្ររងពីខាងក្រោយ កងកម្លាំងដែលនិយាយមកនេះនៅមានអំណាចយ៉ាងសំខាន់មហិមា ដែលភាគីប្រទេសគង់ត្រូវយកចិត្តទុកដាក់ ឬ ពឹងពាក់អាស្រ័យ ការដែលលោក ង្វ៉ៀន កៅក៊ី ប្រញាប់ប្រញាល់បញ្ជូនសារមកទូលថ្វាយបង្គំព្រះសង្ឃរាជនៃសមាគមពុទ្ធចក្រវៀតណាម (ព្រមទាំងព្រះតេជព្រះ ថិច ថាម ចូវ ផង) ពេលដែលវបត្តិបញ្ចប់ចុះហើយ ជាគ្រឿងបញ្ជាក់ឲ្យដឹងថា សេចក្ដីដែលពោលមកនេះនៅត្រឹមតែជានាមប៉ុណ្ណោះ។