- ព្រះបាឡាត់ឃោសនាគ
ហែម ចៀវ
ដោយគង់ សម្ភារ
ការផ្សាយរបស់មណ្ឌលវប្បធម៌ខ្មែរនៅស្វីស
***************************************
៦ -មរណភាពក្នុគុកកោះត្រឡាច
ថ្ងៃសៅរ៍ ទី20.មិថុនា 2015.ម៉ោង 7:18
ការរស់នៅក្នុងពន្ធនាគារមួយឆ្នាំ ប្រៀបដូចយើងរស់នៅខាងក្រៅមួយសតវត្ស។ លោកអាចារ្យហែម ចៀវ ចាប់តាំងពីបារាំងផ្សឹកមក លោកមិនដែលទទួលទានអាហារល្ងាចទេ។ វីរជននេះមិនត្រឹមតែមិនពិសារអាហារល្ងាចប៉ុណ្ណោះទេ គឺលោករក្សាសិលប្រាំបីជាប់ជានិច្ជផង។ ទឹកភ្នែករបស់លោកអាចារ្យ តែងធ្លាក់ស្ទើររាល់ទិវារាត្រី ដោយឃើញមនុស្សទោសទាំងនោះ ត្រូវគេធ្វើបាបជាងសត្វតិរច្ឆានទៅទៀត។ ពេលនោះហើយដែលព្រះអាចារ្យយកគុកជាសាលារៀន ស្តីពីសង្គមសាស្ត្រ។ មហាបុរសនេះនឹកគិតថា «ក្នុងលោកសន្និវាសយើងនេះ គ្មានសត្វណាអាក្រក់ជាងមនុស្សយើងទេ! មួយថ្ងៃៗ ឃើញតែកាប់ចាក់ ទាត់ ធ្លាក់ ដាក់ខ្នោះ វាយដំ ប្រហារជីវិតគ្នាដោយអិតត្រាប្រណីអ្វីឡើយ។ មើលចុះ! អ្នកធំធ្វើបាបអ្នកតូច! ស្តេចហុតឈាមរាស្ត្រ សំលាប់រាស្ត្រតាមទំនើងចិត្តរបស់គេ។
ប្រទេសតូចតាចត្រូវមហាអំណាចប្លន់ត្រួតត្រា! អ្នកស្រែចំការធ្វើការពីព្រលឹមទល់ព្រលប់ គ្មានបានរបស់អ្វីឆ្ងាញ់ក្រៅពីបាយ និងប្រហុកមួយខ្នប់ឡើយ។ អែស្តេចមន្ត្រីធំៗ នាយទុន ដេកស្រណុក ស៊ីសុទ្ធតែម្ហូបឆ្ងាញ់ៗ! មានតែស្ថានសួគ៌របស់មនុស្ស? គ្មានទេព្រះអើយ! មានតែស្ថាននរកអព្វមង្គលតែមួយប៉ុណ្ណោះ! ការពិតសង្គមនុស្សចំរើនតែអំពើអយុត្តិធម៌ អមនុស្សធម៌ ហុតឈាមគ្នាអិតឈប់ឈរសោះ តាំងពីផែនដីនេះកើតឡើង! អោបងប្អូនរួមជាតិអើយ! ចូរភ្ញាក់ស្មារតីឡើង ទើបយើងកំចាត់ពួកបារាំង រឺពួកអភិជនអោយវិនាសសាបសូន្យបាន! រាស្ត្រនេះហើយ ដែលដឹងទុក្ខធុររាស្ត្រពិតប្រាកដ កុំចេះតែជឿសំដីបោកប្រាស់របស់គេនោះ មិនសមជាពុទ្ធបរិស័ទឡើយ ព្រះអង្គយកខ្លួនយើងជារំពឹង យកអ្នកដទៃជាពឹង មិនមែនជាវិធីទៅកាន់សេចក្តីសុខទេ... យើងនឹងនាំខ្លួនយើងអោយធ្លាក់ចុះក្នុងទាសភាពគេមិនខាន។
ក្នុងវាលវដ្តសង្សារដ៏ធំធេងនេះ គ្មានអ្វីប្រសើរជាងការធ្វើខ្លួនយើងម្នាក់ៗ អោយមានសេរីភាពសម្បូសប្បាយនោះឡើ យ ចំណែកខ្លួនខ្ញុំ ៗរើបំរះមិនរួចទេតាមផ្លូវកាយ តែតាមផ្លូវចិត្តវិញខ្ញុំឈ្នះជនកំណាចឈ្លានពាននេះ ហើយសូមបងប្អូនបន្តកិច្ចការនេះកុំបីរុញរាអោយសោះ ទើបយើងបានសុខ បើយើងខ្លាច រឺ មិនស្រុះស្រួលគ្នា ការប្រយុទ្ធរបស់យើងមុខជាមិនឈ្នះយ៉ាងដាច់ខាត។ ជីវិតយើងរស់គ្មានសេរី តើយើងរស់ថោកទាបដូចសត្វតិរច្ឆាន? «ខំទៅនឿយមុនស្រណុកក្រោយ!»។ លោកគិតមិនចេះចប់មិនចេះហើយ ចំពោះសេចក្ដីទុក្ខរបស់ប្រជារាស្ត្រស្លូតត្រង់។
រំលងជាច្រើនខែមក ទើបឃើញលិខិតរបស់លោកប៉េតាំង ប្រមុខរដ្ឋាភិបាលបារាំងផ្ញើមកចាងហ្វាងតុលាការ អនុញ្ញាតអោយលោកទាំងបីនាក់ នៅត្រឹមជាប់គុកអស់មួយជីវិត ហើយធ្វើការជាទំងន់ផង។ ថ្វីបើការសំរេចទោសយ៉ាងនេះក៏ដោយ លោកទាំងបីពុំសប្បាយចិត្តនឹងអំពើនេះទេ។ លោកមិនចង់រស់ទទួលគ្រោះថ្នាក់បែបនេះតទៅទៀតឡើយ... លោកចង់សំលាប់ខ្លួនអោយហើយតែម្តងទៅ! តែលោកចង់ឃើញវាសនាប្រទេសនឹងទៅបែបណា!៖
ខែមិថុនា១៩៤៣ លោកប៉ាច ឈឺន លោកនួន ឌួង និងព្រះអាចារ្យហែម-ចៀវ ត្រូវបារាំងបញ្ជូនពីគុកធំព្រៃនគរទៅគុកធំ អែកោះត្រលាច។ គេដាក់លោកទាំង៣ នៅគុកលេខ៤ ដែលជាកន្លែងទោសឧក្រិដ្ឋអស់មួយជីវិត។ ទីនេះហាមមិនអោយ អ្នកក្រៅចូលសួរសុខទុក្ខទេ។ អ្នកទោសត្រូវធ្វើការគ្រប់បែបយ៉ាង ដែលបារាំងវាតំរូវអោយធ្វើ។ កោះត្រលាច មានវិសាលភាពដ៏ធំធេង ស្ថិតក្នុងកណ្ដាលសមុទ្រ។ មានផ្ទះរាប់ពាន់ខ្នង សង់តាមមាត់សមុទ្រ ព្រៃព្រឹក្សាគ្របលើភ្នំគួរអោយសង្វេគ។ ដីមានជីរជាតិល្អណាស់។ គេអោយអ្នកទោសដាំដំណាំគ្រប់មុខ។ ជនដែលមានចិត្តស្រាល តែងយំនឹកស្រុកកំណើតស្ទើររាល់ថ្ងៃ។ អ្នកទោសត្រូវបង្ខំអោយធ្វើការជាងសត្វពាហនៈ មានជនខ្លះរស់នៅលើកោះត្រលាចបានតែពីរបីថ្ងៃក៏ឈឺស្លាប់ទៅ ។
នៅរដូវរងារម្តងៗ អ្នកទោសមានសេចក្តីទុក្ខវេទនាសំបើមណាស់ ដោយខ្លួនគ្មានអ្វីការពារអោយបាត់ត្រជាក់បានទេ។ ព្រះអាចារ្យ ហែម ចៀវ និងលោក នួន ឌួង ដែលមិនសូវមានសុខភាពស្រាប់ផងក៏មានជំងឺជាញឹកញយ។ លោកនៅក្នុងតំបន់ដិយុកបានប្រហែល៦ខែ ស្រាប់តែមានជំងឺមួលមករុករានកាយជាទំងន់។ ជំងឺកាន់តែដាបណាស់ទៅហើយលោកអាចារ្យ ហែម ចៀវ ក៏បន្លឺវាចាទៅកាន់អាចារ្យ នួន ឌួង ជាកូនសិស្ស៖
- - អាចារ្យ ឌួង ?
- - មានការអីព្រះតេជព្រះគុណ!?..
- - អាការរោគខ្ញុំប្រហែលមិនជាទេអាចារ្យអើយ ខ្ញុំស្តាយណាស់ ស្តាយដោយមិនបានវិលទៅជួបមុខប្រជារាស្ត្រយើងវិញ! ខ្ញុំមុខជាចោលឆ្អឹងនៅកោះត្រលាចនេះជាមិនខាន សូមអាចារ្យអែងតាំងស្មារតីអោយមែនទែន បើខ្ញុំស្លាប់ទៅ! កុំតក់ស្លុតអោយសោះ ធ្វើម៉េចសង្ខារមនុស្ស រមែងស្លាប់ទៅជាធម្មតា។
- -ព្រះតេជព្រះគុណ! សូមកុំទាន់អស់សង្ឃឹមពេក មុខតែនឹងជាវិញទេ!.. គ្រូពេទ្យគេកំពុងព្យាបាលយើងរាល់ថ្ងៃ!
- - គេព្យាបាលយើងមែន តែគេធ្វើសោះ នឹងខាន យើងឃើញស្រាប់ហើយ មានថ្នាំអីអោយយើងផឹក! រោគមួលនៅទីនេះមិនមែនស្រួលមើលដូចនៅស្រុកយើងទេ គឺ៩០ភាគរយត្រូវស្លាប់!.. ខ្ញុំរាល់ថ្ងៃដេកចាំតែស្លាប់ប៉ុណ្ណោះ។ តែទោះបីយ៉ាងណាក៏ដោយ សុំធ្វើចិត្តព្រងើយកុំកើតទុក្ខអីចំពោះរូបខ្ញុំមួយ!...។
- - យើងពីរនាក់គឺជីវិតតែមួយ...! បើព្រះតេជព្រះគុណស្លាប់ ខ្ញុំក៏ស្លាប់ ដែរ! ។
- - វាពិតហើយអាចារ្យ ឌួង យើងបានបំរើជាតិរួមគ្នា ជាប់គុកក៏រួមគ្នាទៀត ។
ព្រះអាចារ្យ ហែម ចៀវ ពោលមកដល់ត្រឹមណេះក៏អួលដើមកហារមាត់និយាយតទៅទៀតពុំកើត ក៏ទាញកន្សែងជូតទឹកភ្នែក ដែលកំពុងរមៀលចេញពីរន្ធភ្នែកដ៏ខូង កាត់តាមថ្ពាល់ជ្រីវជ្រួញនៃរដ្ឋបុរសអភ័ព្វ។ រីអែលោក នួន ឌួង ថ្វីបើខ្លួនលោកមានជំងឺដែរក៏ដោយ លោកនៅថែទាំបំរើគ្រូរបស់ខ្លួន អិតហ៊ានដើរចោលទៅណាឡើយ។
- - ព្រះតេជព្រះគុណ កុំគិតច្រើនពេក!
- សំដីលោក នួន ឌួង ចេញទាំងរអាក់រអួលដូចកូនក្មេងត្រូវគេវាយដំ។ លោកមានអុទានវាចាបន្តទៅទៀត
- - បើសង្ខារយើងមិនអស់ មិនស្លាប់ទេ! យើងនឹងរស់នៅ ហើយបានវិលទៅស្រុកថែមទៀត។
- - អើខ្ញុំស្តាប់បានហើយ! តែពីយប់មិញនេះសុបិន្តនិមិត្តប្រាប់ខ្ញុំថា «សង្ខារចៀវអែងត្រូវអស់ពេលនេះហើយ!» អាចារ្យឌួង!
- - មិនមែនទេព្រះគុណ! គឺពិតជាការស្រមើស្រមៃរបស់ព្រះគុណ!. សុំអោយព្រះតេជព្រះគុណសំងំ សំរាកកុំអោយនិយាយច្រើនពេក នាំតែអស់កំលាំងអិតប្រយោជន៍ទេ។
- - អាចារ្យ ឌួង តើលោកប៉ាច ឈឺន បានដឹងថាខ្ញុំឈឺរឺទេ ?
- - លោកថីមិនដឹង! ពីម្សិលមិញលោកបានមកសួរសុខទុក្ខដែរ ប៉ុន្តែព្រះតេជព្រះគុណសន្លប់មិនដឹងខ្លួន!។
- - ចុះប្អូន ប៊ុណ្ណចន្ទ-ម៉ុល ?
- - ប្អូនម៉ុលមិនទាន់មកទេ គ្រាន់តែផ្ញើថ្នាំមកនឹងគេ អោយយើងថាមកមិនទាន់រួច។
- - ខ្ញុំចង់ឃើញមិត្តយើងទាំងអស់ណាស់ មុននឹងលាលោកនេះទៅ...
សំលេងនេះរឹងរឹតតែធ្វើអោយបេះដូងអាចារ្យ នួន ឌួង ញាប់ញ័រ ភ័យព្រួយចំពោះលោកគ្រូជាទីគោរព តែមួយក្នុងលោកដែលកំរ នឹងរកបាន។ ជលនេត្រលោកហូរអិតដឹងខ្លួន។ លោកគ្រូ ហែម ចៀវ ទាញដៃលោក នួន ឌួង មកដាក់លើដើមទ្រូងដូចជានឹកខាំងណាស់។ នៅអែលើមេឃ ផ្គរលាន់គ្រហឹមកាន់តែរន្ថើនឡើងៗ ហាក់ដូចជាចង់ទាញព្រលឹងអាចារ្យ ហែម ចៀវ អោយផុតពីដីកោះត្រលាចមួយរំពេច។ មេឃងងឹតស្លុប ខ្យល់គួចដុំពពកខ្មៅដេរដាស។ បន្តិចក្រោយមក ព្រះវរុណក៏បង្អុរដូចគេចាក់ទឹកពីក្អម ដែលធ្វើអោយអ្នកជំងឺរងារស្ទើរទ្រាំមិនបាន។ រំពេចនោះលោកប៊ុណ្ណចន្ទ ម៉ុលក៏ចូលមកដល់ ឃើញលោកអាចារ្យទាំងពីរញ័រដូចកូនសត្វដូច្នេះ លោកមានចិត្តរំភើបអិតឧបមា ស្ទើរតែរកពាក្យនិយាយមិនរួច។ ទាំងបីនាក់មានមុខជោកដោយទឹកភ្នែកទាំងមិនដឹងខ្លួន។
- - លោកគ្រូ! បានស្រួលខ្លួនខ្លះរឺទេ ?
- - មិនអីទេប្អូនម៉ុល ។
- លោកអាចារ្យ ហែម ចៀវ ប្រឹងញញឹមទាំងទឹកភ្នែក បែរមុខទៅកាន់លោកប៊ុណ្ណចន្ទ-ម៉ុល រួចបន្លឺវាថា
- - កុំព្រួយអីប្អូន! រូបខ្ញុំស្លាប់ចុះមិនស្តាយទេ ខ្ញុំស្តាយតែខានបានទៅឃើញវាសនាប្រទេសយើងប៉ុណ្ណោះ។ សូមកុំភ្លេចការបដិវត្តន៍របស់យើងណា៎! យើងត្រូវតែធ្វើអោយបានសំរេចកុំបោះបង់ចោល!
- - បាទលោកគ្រូ! ដរាបណាខ្ញុំនៅរស់នឹងធ្វើតាមបន្ដាំលោកគ្រូរហូតបានសំរេចទើបឈប់ ។
- - លោកម៉ុលអែង ចេះតែបានសុខសប្បាយទេរឺសព្វថ្ងៃ ?
- - បានសុខសប្បាយទេ!
- - លោកម៉ុលអែងល្មមវិលទៅវិញចុះ ក្រែងគេធ្វើទោស យើងទាំងពីរត្រេកអរណាស់ ដែលលបមកសួរជំងឺខ្ញុំដូច្នេះ!
- - បាទមិនអីទេ! ខ្ញុំចង់មកថែទាំណាស់ តែធ្វើទៅពុំកើត!
- - កុំគិតវែងឆ្ងាយពេក នៅទីនេះមិនមែនផ្ទះយើងទេ យើងបានជួបមុខគ្នាប៉ុណ្ណេះ គឺជាសំនាងធំហើយមែនទេឌួង ?
- - ត្រូវហើយ! ទីនេះជាស្ថាននរក មិនមែនជាមន្ទីរពេទ្យទេ ។
ការសន្ទនាគ្នាផ្សេងៗបានប្រព្រឹត្តទៅអស់រយជិតមួយម៉ោង ទើបលោកប៊ុណ្ណចន្ទ-ម៉ុលវិលត្រលប់ទៅកន្លែងវិញ។ មួយថ្ងៃកន្លងមក ស្តេចមច្ជុរាជក៏មកផ្តាច់សង្ខារលោកគ្រូអាចារ្យ ហែម ចៀវចោលលោក នួន ឌួង អោយនៅតែអែង ត្រមង់ត្រមោចកណ្ដាលកោះត្រលាច។ មហាបុរសរដ្ឋនេះបានទទួលមរណក្នុងជន្មាយុ៤៥ឆ្នាំ ក៏ព្រោះតែស្រលាញ់ជាតិមាតុភូមិ មិនព្រមរស់នៅក្រោមអណានិគមនិយមបារាំងសែស។ ពីរថ្ងៃក្រោយមកលោកប៊ុណ្ណចន្ទ ម៉ុល បានមកសួរទៀតស្រាប់តែ បាត់លោកគ្រូអាចារ្យហែម ចៀវ ឃើញតែលោក នួន ឌួង កំពុងសំរាន្តដោយអស់សង្ឃឹម៖
- - ប្អូនម៉ុល! លោកគ្រូអាចារ្យយើងស្លាប់ ទៅហើយ!
- - លោកស្លាប់ពីថ្មើរណា ? មានផ្តាំអ្វីខ្លះទេ ?
- - លោកស្លាប់ពីរថ្ងៃហើយ! ស្លាប់នៅលើភ្លៅរបស់ខ្ញុំ! មុននឹងស្លាប់ លោកបាននិយាយថា
សូមអាចារ្យអែងប្រាប់មិត្តទាំងឡាយថា ខ្ញុំមិនរស់ទេ ការកសាងទឹកដីធ្វើតែម្នាក់អែងពុំបានសំរេចជោគជ័យជាដាច់ខាត ត្រូវរួមគ្នាគ្រប់ជាន់ថ្នាក់អោយបានច្រើន ហើយចេះតែធ្វើតទៅទៀត! ចូរអស់លោកខំកសាងជំនួសរូបខ្ញុំតទៅទៀតចុះ។ ខ្ញុំពរដែនដីម្នាក់អែងមិនរួចទេ ផែនដីយើងទាំងអស់គ្នា ខ្ញុំមិនខ្លាចសេចក្តីស្លាប់ទេ តែខ្ញុំនៅនឹកស្តាយត្រង់មិនបានឃើញប្រទេសកម្ពុជាបានអែករាជ្យម៉្យាងប៉ុណ្ណោះ។ សូមលោកនៅអោយបានសុខកុំបីខាន បើចង់អោយប្រទេសយើងបានសុខត្រូវរៀបចំជាសាធារណរដ្ឋ កុំភ្លេចណា៎! ខ្ញុំលាហើយលោក...»។
បណ្ដាំដ៏មានខ្លឹមសារនេះ ធ្វើអោយលោកប៊ុណ្ណចន្ទ ម៉ុលកត់ត្រាទុកក្នុងបេះដូងរហូតដល់សព្វថ្ងៃ។ លោកបានទៅរៀបចំផ្នូរ អោយវីរបុរសយើងយ៉ាងសមរម្យទៀតផង។
មិត្តអ្នកអានជាទីមេត្រី! ព្រះអាចារ្យហែម ចៀវបានស្លាប់ នៅកោះត្រលាចក៏ពិតមែនហើយ តែព្រលឹងរបស់លោកហោះហើរមកសន្ធិតក្នុងខួរក្បាលកូនខ្មែរ អ្នកស្នេហាជាតិគ្រប់ៗកាល។ ដោយសារវីរភាពរបស់លោកនេះហើយ ដែលញ៉ាំងខ្មែរយើងអោយនាំគ្នាធ្វើនយោបាយដេញបារាំងខ្ទាតចេញពីមាតុភូមិយើង រហូតដល់បានរបបសាធារណរដ្ឋ។ យើងទាំងអស់គ្នា សូមគោរពវិញ្ញាណក្ខន្ធរបស់លោកគ្រូអាចារ្យហែម ចៀវរដ្ឋបុរសខ្មែរ និងកល្យាណមិត្តលោកលុះដល់ថ្ងៃស្លាប់។
អ្នករៀបរៀង គង់ សម្ភារ
ពិធីទទួលអដ្ឋិធាតុអាចារ្យហែម ចៀវ នៅថ្ងៃទី៤ កក្កដា ១៩៧២ គឺជាថ្ងៃប្រវតិស្តាស្ត្រថ្មីមួយ ដែលរដ្ឋាភិបាលបាននាំព្រះអដ្ឋិធាតុព្រះអាចារ្យហែម ចៀវ ពីកោះត្រលាចមកធ្វើបុណ្យនៅប្រទេសយើងវិញ ក្រោមអធិបតីភាពនៃសម្ដេចសង្ឃទាំងពីរគណ និងលោកប្រធានាធិបតី លន់-នល់ ព្រមទាំងជនរួមឈាមជាច្រើនផង។ ធាតុវីរបុរសនេះ បានតម្កល់ទុកនៅវត្តឧណ្ណាលោមសព្វថ្ងៃ។