ព្រឹត្តិការណ៍ប្រវត្តិសាស្ដ្រនៃកម្ពុជា
Raoul Jennar
ប្រែសំរួលក្រៅផ្លូវការ
****************************************
ថ្ងៃសៅរ៍ ទី29.ឧសភា 2021.ម៉ោង 09:05
ព្រិត្ដិការណ៍ ឆ្នាំ១៩៦០ -១៩៦៥
ព្រឹត្ដការណ៍ឆ្នាំ១៩៦០
ខែមិនា ថ្ងៃទី៩ រដ្ឋាភិបាលយួនខាងត្បូងទាមទារកោះនៅតាមឆ្នេរសមុទ្រខ្មែរ ដូចជាកោះថ្មី កោះសេះ កោះអន្ដាយ កោះតាគៀវ និង កោះពោធិ។
ខែមេសា ថ្ងៃទី២ ពិធីសម្ពោធន៍កំពុងផែព្រះស៊ីហនុដែលត្រូវបានសាងសង់ឡើងដោយថវិការរបស់បារាំង។ ថ្ងៃទី៣ ការចូលទិវង្គតរបស់ស្ដេចសុរាម្រឹត។ ថ្ងៃទី៩ ក្រុមប្រឹក្សារាជានុសិទ្ធត្រូវបានបង្កើតឡើងដោយរដ្ឋសភាជាតិ។ សំដេចសីហនុ បដិសេធការឡើងសោយរាជ។ ថ្ងៃទី១៩ រដ្ឋាភិបាលសង្គមទី១៥ គឺរដ្ឋាភិបាល ផូ ព្រឿង។
ខែឧសភា ថ្ងៃទី៧ ពិធីសម្ពោធន៍រោងចក្រវាយនភ័ណ្ឌ កំពង់ចាម ដែលបានសាងសង់ឡើងដោយជំនួយថវិការរបស់ប្រទេសចិន។
ខែមិថុនា ថ្ងៃទី៥ សំដេចសីហនុ ត្រូវបានជ្រើសជាប្រមុខរដ្ឋដោយការធ្វើប្រជាមតិ។ ថ្ងៃទី១៤ សំដេចសីហនុត្រូវបានតែងតាំងជាប្រមុខរដ្ឋ ដោយសភាជាតិ។ ថ្ងៃទី២០ សំដេចសីហនុ ធ្វើពិធីសម្បថចូលកាន់មុខតំណែង និង បានប្រកាសចំពោះសភាជាតិថា មហាក្សត្រីយានីកុសម គង់ជាអ្នកតំណាងអោយរាជវង្សខ្មែរ។
ព្រឹត្ដការណ៍ឆ្នាំ១៩៦១
ខែមករា ថ្ងៃទី ២៨ រដ្ឋាភិបាលសង្គមទី ១៦ គឺរដ្ឋាភិបាលសំដេចសីហនុ។
ខែឧសភា ថ្ងៃទី៤ នៅភូមិអន្លុងរមៀត សំដេចសីហនុ បានប្រកាសបើកយុទ្ធនាការ អភិវឌ្ឍន៍ជនបទ។ ថ្ងៃទី១៦ ក្រោមគំនិតផ្ដួចផ្ដើមរបស់សំដេចសីហនុ សន្និសិទអន្ដរជាតិមួយបានប្រជុំឡើង ក្រោមអធិបតីសំដេចសីហនុ ដើម្បីដោះស្រាយជំលោះរវាងភាគីប្រឆាំងគ្នាទាំងបី នៅក្នុងប្រទេសលាវ។ ថ្ងៃទី២៦ ក្រិតរបស់តុលាការអន្ដរជាតិ បានប្រកាសអំពីលទ្ធភាព នៃភាពខុសគ្នារវាងប្រទេសកម្ពុជា និង ប្រទេសថៃ ទាក់ទងទៅ នឹង ប្រាសាទព្រះវិហារ។
ខែកក្កដា រដ្ឋាភិបាលកម្ពុជា ធ្វើការវាយតំលៃចំពោះការធ្វើទុក្ខបុកម្និញផ្នែកសាសនា និង ការប្រកាន់ពូជសាសន៍ ពីសំនាក់យួនលើខ្មែរក្រោម។ អង្គការសហប្រជាជាតិបានបើកការស៊ើបអង្កេតមួយ។ ពីថ្ងៃទី១ ដល់ថ្ងៃទី៤ ខែកញ្ញា សន្និសិទ របស់ចលនាមិនចូលបក្សសម្ព័ន្ធ នៅទីក្រុងបែលហ្រ្គរាដ សំដេចសីហនុ ផ្ដន់ទាទោស លទ្ធិអានានិគមនិយម លទ្ធិចក្រពត្ដិនិយម និង លទ្ធិប្រកាន់ពូជសាសន៍និយម។ សីហនុ ក៏បានប្រកាស ទទួលស្គាល់ផងដែរនូវរដ្ឋាភិបាលបន្ដោះអាសន្នអាល់ហ្សេរី។
ខែតុលោ ថ្ងៃទី២៣ ការផ្ដាច់ទំនាក់ទំនងការទូតជាមួយប្រទេសថៃ។
ខែវិច្ឆិកា ថ្ងៃទី១៤ សន្និសិទពុទ្ធសាសនាពិភពលោកលើកទី៦ នៅទីក្រុងភ្នំពេញ មានប្រទេសជាតិចំនួន ៣៧អ្នក បានចូលរួម។ ថ្ងៃទី១៧ ខែវិច្ឆិកា រដ្ឋាភិបាលសង្គមទី១៧ គឺរដ្ឋាភិបាលសំដេចសីហនុ។
ព្រឹត្ដការណ៍ឆ្នាំ១៩៦២
ខែឧសភា មានការចាប់ខ្លួនពួកអ្នកដឹកនាំគណបក្សប្រជាជនស្ទើរតែទាំងអស់ ដូចជា ណុន សួន កែវមាស (ជាប់គុកដល់ឆ្នាំ ១៩៧០)។ ជូ ចែត និពន្ធនាយកកាសែតប្រជាជនក៏ត្រូវចាប់ខ្លួនជាមួយសហសេវិករបស់គេ ដែលធ្វើការនៅកាសែតបច្ចសីលា ពីបទបានចុះផ្សាយកំនាព្យមួយបទនៃសត្សវត្ដទី១៨ ដែលនិយាយសុំកុំអោយពួកមន្រ្ដីរាជវាំង ប្រមាថមើលងាយប្រជាជន។
ខែមេសា ថ្ងៃទី១៧ ការស្រង់ស្ថិតិប្រជាជនលើកទី១ ប្រជាជនសរុប ៥៧៤០១១៥នាក់ ប្រុស ២៨៦២០០០នាក់ ស្រី ២៨៦៥៨២៣នាក់។
ខែមិថុនា ថ្ងៃទី១០ ការបោះឆ្នោតសភាធម្មនុញ្ញ។ ដូចឆ្នាំ ១៩៥៨ បេក្ខជននៃគណបក្សសង្គមរាស្រ្ដនិយមត្រូវបានជ្រើសរើសដោយ សំដេចសីហនុទាំងអស់មានចំនួន ៣១៤នាក់។ ការបោះឆ្នោតនេះប្រព្រឹត្ដទៅដោយគ្មានគណបក្សប្រជែងឡើយ។ គណបក្សសង្គមរាស្រ្ដនិយមបានឈ្នះកៅអីទាំងអស់ក្នុងសភា។ ខៀវ សំផន ក៏ត្រូវបានជាប់ឆ្នោត ជាតំណាងអោយខេត្ដកណ្ដាល។ ថ្ងៃទី១៥ ក្រិតរបស់តុលាការអន្ដរជាតិនៃក្រុងឡាអេ បានសំរេចកាត់ក្ដីអោយប្រទេសកម្ពុជា ឈ្នះបានប្រាសាទព្រះវិហាវិញ។
ព្រឹត្ដការណ៍ឆ្នាំ១៩៦៣
ពីថ្ងៃ ទី២០ ដល់ថ្ងៃទី២១ ខែកុម្ភ សន្និបាតគណបក្សកម្មករខ្មែរ។ សាឡុត ស ឈ្នះ ស ភឹម (គ្មានការបោះឆ្នោត) ក្នុងតំណែងជាអគ្គលេខាបក្ស។ សមាជិកនៃការិយាល័យនយោបាយរួមមាន អៀង សារី នួន ជា ស ភឹម និង វ៉ន វេត។ ចំនែកម៉ុក ជាសមាជិកគណកម្មាធិការកណ្ដាល អតីតយុទ្ធជន និង កប្សពួកដែលមានការជិតស្និទ ជាមួយ យួនកុំមុយនិស្ដនោះមានចំនួនតិចតួចប៉ុណ្ណោះ ក្នុងការដឹកនាំនេះ។
ខែមីនា ថ្ងៃទី៨ សំដេចសីហនុ កោះប្រជុំពួកអិស្សរៈជនឆ្វេងនិយម ៣៤នាក់ ដោយស្នើអោយចែករំលែកអំណាច ស្មើគ្នាតាមក្រសួង លើកលែងតែក្រសួងនាយករដ្ឋមន្រ្ដី។ សមាសភាពទាំងនេះមាន គៀត ឈន់ កេង វ៉ាន់សាក់ ខៀវ សំផន ទេព ឈីវកេង ហ៊ូ នឹម ហ៊ូ យន់ ចៅ សេង សាឡុត ស អៀង សារី សុន សេន ជួន ប្រសិទ្ធ អុក សាគុណ។ ពួកគេទាំងអស់បានបដិសេធចោលសំនើនេះ ដោយពួកគេបានដឹងថា បញ្ជីឈ្មោះ ៣៤នាក់នេះគឺ លន់ នល់ ជាអ្នកធ្វើ ដើម្បីសំលាប់ពួកគេ។ សំដេចសីហនុ បានបោះពុម្ពផ្សាយបញ្ជីនេះ។ ពាក់កណ្ដាលខែមីនា នៅខេត្ដសៀមរាបបន្ទាប់ពីរកឃើញសាកសពសិស្សវិទ្យាល័យម្នាក់ ដែលត្រូវគេវាយរហូតដល់ស្លាប់នោះ បានធ្វើអោយ មានការផ្ទុះបាតុកម្មជាច្រើនប្រឆាំង នឹង អំពើហឹង្សា នឹង អំពើពុករលួយរបស់ពួកប៉ូលិស។ ស្នងការដ្ឋានប៉ូលិសមួយកន្លែង ត្រូវបាតុករវាយខ្ទេច។ រដ្ឋាភិសង្គមរាស្រ្ដនិយម និង ស៊ីហនុ ត្រូវទទួលការតិះទៀនយ៉ាងខ្លាំង។ រដ្ឋមន្រ្ដីជាច្រើនបានដាក់ពាក្យសុំលាលែងពីតំណែង សំដេចសីហនុ ថ្កោលទោសពួកឆ្វេងនិយមចំពោះគំនិតក្បត់ខាងលើ។
ឧសភា ថ្ងៃទី១ ដំនើទស្សនកិច្ចរបស់ លីវ ចៅ ជី ប្រធានាធិបតីចិនប្រជាមានិតមកកម្ពុជា។ សាឡុត ស អៀង សារី ចូលព្រៃ។ ពួកគេបានទៅនៅស្រុកក្រូចឆ្មា ខេត្ដកំពង់ចាម ជាមួយ ស ភឹម នៅទីនោះពួកគេត្រូវស្ថិតក្រោមការការពារពីពួកកុំមុយនិស្ដយួន នៅកន្លែងមួយដែលមានលេខសំគាល់ជា (មន្ទីរ១០០)។ សុន សេន និង នួន ជា លាក់ខ្លួននៅភ្នំពេញ។
ខែមិថុនា ថ្ងៃទី២៣ ពួកស្ដាំនិយម នៃ គណបក្សសង្គមរាស្រ្ដនិយមបានជជែកតវ៉ា អោយមានការកែទំរង់តាមសំនើរបស់ពួកវិវឌ្ឍននិយមនៅក្នុងរដ្ឋាភិបាល។ ញាត្ដិសំដែងការមិនទុកចិត្ដចំពោះ ហ៊ូ យន់ ដែលគាត់ត្រូវតែចុះចេញពីតំណែង។
ខែកក្កដា ថ្ងៃទី១ ខៀវ សំផន ចុះចេញពីតំណែង បន្ទាប់ពីមានញាត្ដិសំដែងការមិនទុកចិត្ដចំពោះរូបគេ កាលពីរអាទិត្យមុន។ ការបង្កើតការកំនែទំរង់របស់ពួកឆ្វេងនិយម ក៏ត្រូវបានបញ្ចប់។
ខែសីហា ថ្ងៃទី ១៥ គឺជាការចាប់ផ្ដើមនូវការផ្សាយវិទ្យុរបស់ខ្មែរសេរីប្រឆាំង សំដេចសីហនុ ដែលចេញថវិការដោយពួកសេអ៊ីអា ហើយចាក់ផ្សាយពីយួនខាងត្បូង និង ពីប្រទេសថៃ។ ថ្ងៃទី ២៧ ការផ្ដាច់ទំនាក់ទំនងការទូតជាមួយយួនខាងត្បូង។
ខែវិច្ឆិកា ថ្ងៃទី១ រដ្ឋប្រហារដែលរៀបចំឡើងដោយពួកសេអ៊ីអានៅយួនខាងត្បូង។ ថ្ងៃទី ២ឃាតកម្មលើរូបប្រធានាធិបតីយួនខាងត្បូង ង៉ោ ឌិញយីម និង ប្អូនប្រុសរបស់គាត់ង៉ោ ឌិញញូ នៅទីក្រុងសៃហ្គង។ ថ្ងៃទី ៥ សំដេចសីហនុ ទាមទារអោយបញ្ចប់ការផ្សាយវិទ្យុរបស់ពួកខ្មែរសេរី ពីយួនខាងត្បូង និង ប្រទេសថៃ។ ថ្ងៃទី៩ សំដេចសីហនុ ប្រកាសកែទំរង់សេដ្ឋកិច្ច (ការធ្វើជាតិតូបនីយកម្មផ្នែកធនាគា និង ពាណិជ្ជកម្មក្រៅប្រទេស) និង បដិសេធជំនួយអាមេរិកាំង។ ថ្ងៃទី១២ នរោត្ដម នរាដឺប៉ូ ជាកូនរបស់ស្ដេចសីហនុ និង ម្ចាស់ក្សត្រី ស៊ីសុវត្ដិ មុនីកេសា ត្រូវបានតែងតាំងជាផ្លូវការ ជាអ្នកស្នងសីហនុ ដឹកនាំគណបក្សសង្គមរាស្រ្ដនិយម ក្នុងករណីដែល សីហនុ ចូលទីវង្គត។ ថ្ងៃទី ១៩ប្រទេសកម្ពុជា បដិសេធជំនួយយោធា និង សេដ្ឋកិច្ចអាមេរិក។ ថ្ងៃទី ២២ ឃាតកម្មលើប្រធានាធិបតី កេន ឌី នៃសហរដ្ឋអាមេរិក។ ថ្ងៃទី ២៥ ការកាត់ទោសខ្មែរសេរីម្នាក់ឈ្មោះ ព្រាប អិន្ទ ដែលត្រូវជាក្មួយរបស់អភិបាលខេត្ដតាកែវ ឈ្មោះ អ៊ិន តាំ ហើយលោក អ៊ិន តាំ បានអោយលិខិតអនុញ្ញាតិទៅព្រាប អិន្ទ អោយចូលស្រុក ដែលមានទាំងការអែកភាពពីនាយករដ្ឋមន្រ្ដីផងដែរ។
ខែធ្នូ ថ្ងៃទី៨ មរណភាពរបស់សេនាប្រមុខ សារិនថានារាត នាយករដ្ឋមន្រ្ដីថៃ។ ថ្ងៃទី៩ សំដេចសីហនុ សំដែងការរីករាយចំពោះការស្លាប់សត្រូវទាំងបីរបស់កម្ពុជា គឺ ង៉ោ ឌិញយីម កេនឌី និង សារិនថានារាត។ សំដេចសីហនុ បានអោយប្រជាជនធ្វើបុណ្យជូនសពទាំងនោះ។ ថ្ងៃទី ២០ ដោយកាន់តែពិបាកទ្រាំចំពោះការរិះគន់កាន់តែខ្លាំងឡើងៗ ពីសំនាក់លោក ឌុក រ៉ាស៊ី អំពីនយោបាយសេដ្ឋកិច្ចរបស់ស្ដេចសីហនុ អំពីអំពើពុករលួយ និងការបដិសេធជំនួយអាមេរិកកាំង សំដេចសីហនុ បានប្រកាស ថា រាល់ការប្រឆាំងចំពោះព្រះអង្គ គឺមិនអាចអត់អោនអោយបានឡើយ។ ថ្ងៃទី២៩ ដល់ថ្ងៃទី៣១ សមាជលើកទី១៦ នៃសង្គមរាស្រ្ដនិយម គឺការអនុម័តនូវការទាត់ចោលនូវរាល់ជំនួយ យោធា និង ស៊ីវិលរបស់អាមេរិក។
ព្រឹត្ដការណ៍ឆ្នាំ១៩៦៤
ខែមករា បាតុកម្មដោយស្ម័គ្រចិត្ដរបស់ពួកយុវជនប្រឆាំងសហរដ្ឋអាមេរិក។ ការធ្វើជាតូបនិយកម្មផ្នែកធនាគារ ក្រុមហ៊ុនធនារាប់រង និង រាល់ផ្នែកអាហារណនិហារណទាំងអស់។
ថ្ងៃទី ២០ ការប្រហារជីវិត ព្រាប អិន្ទ។ ខ្សែភាពយន្ដនៃការប្រហារជីវិតនេះ ត្រូវបានផលិតឡើងដោយលំអិត ក្រោមបញ្ជាសំដេចសីហនុ ហើយដាក់បញ្ចាំងនៅគ្រប់រោងភាពយន្ដ ក្នុងរយៈពេលមួយខែ រាល់ពេលបញ្ចាំងរឿង។ កកន ឈ : ការសំលាប់មនុស្ស វាទៅជាការច្រៀងរាំលេងសើចរបស់ស្ដេចសីហនុ វាដូចជាសត្វខ្លែងស្រាកស្រែកច្រៀងនៅពេលដែលមានមនុស្សស្លាប់ នេះជាការរំលោភសិទ្ធមនុស្ស សិទ្ធិធ្វើនយោបាយយ៉ាងខ្លាំងបំផុត គឺជាការបំបាក់ស្មារតី បំបិតមាត់ប្រជាជនខ្មែរគ្រប់ជាន់ថ្នាក់មិនអោយហ៊ានងើបឡើងនិយាយស្ដីបាន របស់មេដឹកនាំផ្ដាច់ការ (ស្ដេចសីហនុ) ដ៏អាក្រក់បំផុតនៅលើពិភពលោក។
ខែកុម្ភៈ ថ្ងៃទី១៩ សំដេចសីហនុ ស្នើអោយមានសន្និសិទចតុភាគី (កម្ពុជា ឡាវ ថៃ យួន) ក្នុងន័យនៃអព្យាក្រិតភាពរបស់កម្ពុជា និង ការគូសព្រំដែន។
ខែមិនា ថ្ងៃទី៦ ដេប៉ាតឺម៉ងសហរដ្ឋអាមេរិក ស្នើអោយពិនិត្យឡើងវិញនូវគំនូសព្រំដែន ខ្មែរយួន និងខ្មែរថៃ។ អាមេរិកគាំទ្រការទាមទារទឹកដី ពីប្រទេសជិតខាងទាំងពីររបស់កម្ពុជា (ជិតស្និទ្ធ នឹង អាមេរិក)។ ថ្ងៃទី១១ បាតុកម្មជាច្រើនដែលរៀបចំឡើង ដោយពួកអាជ្ញាធរដើម្បីប្រឆាំងតវ៉ា ស្ថានទូតអាមេរិក និង ស្ថានទូត អង់គេ្លស ចំពោះការស្នើរអោយពិនិត្យឡើងវិញនូវព្រំដែនខ្មែរ និងការលុកលុយ នៃទាហានអាមេរិកកាំង និង យួនខាងត្បូង។ ថ្ងៃទី១៦ ចំពោះអិរិយាបទអាមេរិកបែបនេះ នៅក្នុងសន្និសិទកាសែតមួយស្ដីអំពីបញ្ហាព្រំដែន សំដេចសីហនុ បានទាត់ចោល នូវគំរោងនៃការបើកសន្និសិទចតុភាគីដែលព្រះអង្គបានស្នើពីមុននោះ។ ថ្ងៃទី២៦ យន្ដហោះ និងរថពាសដែកយួនខាងត្បូង បញ្ជាដោយនាយទាហានអាមេរិកកាំងម្នាក់បានកំទេច ភូមិចាន់ទ្រាទាំងមូល (ក្នុងខេត្ដស្វាយរៀង) ដោយប្រើគ្រាប់បែកណាប៉ាល់ និងកាំភ្លើងស្វ័យប្រវត្ដធុនធ្ងន់ជាច្រើន។ ការវាយប្រហារនេះបណ្ដាលអោយមានមនុស្សស្លាប់ និង របួសជាច្រើន។ ប្រតិបត្ដិការនេះត្រូវបានត្រួតពិនិត្យដោយនាយទាហានអាមេរិកាំងជាច្រើននាក់។
ខែឧសភា ថ្ងៃទី៧ ក្រោមបញ្ជាការរបស់នាយទាហានអាមេរិកាំង ទាហាយួនខាងត្បូងចំនួន ៣កងពលពិសេស ដោយមានការគាំទ្រពីរថពាសដែកចំនួន ១៣គ្រឿងផងនោះ បានវាយកំទេចភូមិតាអី (ខេត្ដស្វាយរៀង) សំលាប់ និង ប្លន់ដុតផ្ទះប្រជាជនជាច្រើន។ នៅថ្ងៃបន្ទាប់មានការវាយប្រហារដូចគ្នានេះដែរនៅភូមិថ្លុក ប៉ុន្ដែបានជួប ប្រយុទ្ទ នឹង កងទ័ពជាតិខ្មែរហើយត្រូវបានទាហានខ្មែរ កំទេចរថពាសដែកមួយគ្រឿង និង ក្រុមអ្នកបើកបរ។ ប្រទេសកម្ពុជាបានប្ដឹងទៅក្រុមប្រឹក្សានៃអង្គការសហប្រជាជាតិ។ ថ្ងៃទី១៩ កិច្ចប្រជុំនៃក្រុមប្រឹក្សាសន្ដិសុខនៃអង្គការសហប្រជាជាតិ ដើម្បីពិភាក្សាពាក្យបណ្ដឹងរបស់កម្ពុជាបន្ទាប់ពី មានការលុកលុយរបស់អាមេរិក និង យួនខាងត្បូងជាច្រើនសារមក។ ប្រទេសបារាំងបានគាំទ្រពាក្យបណ្ដឹងរបស់កម្ពុជា។ ថ្ងៃទី២៨ ក្រុមប្រឹក្សាសន្ដិសុខនៃអង្គការសហប្រជាជាតិ បានសំរេចបញ្ជូនក្រុមបេសកកម្មមួយទៅកាន់ព្រំដែន ខ្មែរយួនខាងត្បូង។ បេសកកម្មនេះតំរូវអោយមានវត្ដមាន នៃ អ្នកសង្កេតការសហប្រជាជាតិនៅតាមព្រំដែន ហើយបដិសេធមិនទទួលស្គាល់វត្ដមាននៃកងទ័ពអាមេរិក។ ក្រោយមកប្រទេសកម្ពុជា និង យួនខាងត្បូងបដិសេធ។ កកន ឈ : ការវាយប្រហាររបស់ទ័ពអាមេរិកទៅលើភូមិចន្ទទ្រាក្ដី និង ភូមិនៅតាមបណ្ដោយជាយដែនខ្មែរ-យួនក្ដី គឺជាកំហុសរបស់រដ្ឋាភិបាលសីហនុទាំងអស់ គឺព្រះអង្គបានអនុញ្ញាតអោយកងទ័ពយៀកុងជាច្រើន យកទឹកដីកម្ពុជាធ្វើជាទីតាំងជម្រកទ័ព ច្បាំងតទល់ នឹង កងទ័ពសេរីយួនខាងត្បូង។
ខែមិថុនា ថ្ងៃទី៦ ក្រុមប្រឹក្សាសន្ដិសុខនៃអង្គការសហប្រជាជាតិ បានយល់ព្រមសងថ្លៃខូចខាតសំភារៈ បានគូស បញ្ជាក់អំពីការទទួលខុសត្រូវទាំងអស់ និង បានស្នើអោយរដ្ឋ និង អាជ្ញាធរទាំងអស់ទទួលស្គាល់ និង គោរពអព្យាក្រឹតភាព និង បូរណភាពទឹកដីនៃប្រទេសកម្ពុជា។ ថ្ងៃទី២០ សំដេចសីហនុ ស្នើអោយរណសិរ្សរំដោះយួនខាងត្បូងយល់ព្រមលើគំនូសព្រំដែនបច្ចុប្បន្ន នៃព្រំដែន គោកនិងទទួលស្គាល់អធិបតេយ្យភាពប្រទេសកម្ពុជា តាមកោះសមុទ្រ ដែលយួនសៃហ្គនបានទាមទារនោះ។ ថ្ងៃទី២៤ នៅទីក្រុងបារីស ឧត្ដមសេនីយ៍ដឺហ្គោល នៃប្រទេសបារាំងបានទទួលសំដេចសីហនុយ៉ាងកក់ក្ដៅជាទីបំផុត ព្រមទាំងគាំទ្រអិតសំចៃនូវសំនើរបស់កម្ពុជា អំពីការទទួលស្គាល់អព្យាក្រឹតភាព និង គំនូសព្រំដែន។
ខែកញ្ញា ថ្ងៃទី២០ ការសម្ពោធន៍ វិជ្ជាស្ថានបច្ចេកវិជ្ជា ជាន់ខ្ពស់មិត្ដភាពខ្មែរសូវៀត ជាជំនួយរបស់សូវៀត។ ថ្ងៃទី២៧ ទស្សនកិច្ចរបស់ សំដេចសីហនុ នៅក្រុងប៉េកាំង។ សេចក្ដីថ្លែងការចុងក្រោយបានអោយដឹងនូវជំនួយ យោធារបស់ចិនយ៉ាងសំបើម និង ការយល់ព្រមជួយប្រទេសកម្ពុជា ក្នុងករណីមានការឈ្លានពានពីបរទសេ។ កិច្ចចរចានៅ ប៉េកាំងជាមួយរណសិរ្សរំដោះយួនខាងត្បូងស្ដីអំពីបញ្ហាព្រំដែន។
ខែតុលាថ្ងៃទី២០ ការទំលាក់គ្រាប់បែករបស់អាមេរិកលើភូមិអន្លូងក្រេស (ខេត្ដកំពុងចាម) មានមនុស្សស្លាប់ ៨នាក់ថ្ងៃទី២៤ ប៉ុស្ដយាមព្រំដែនខ្មែរនៅដកដាំ (ខេត្ដមណ្ឌលគីរី) ត្រូវទទួលរងការបាញ់រះពីឧទ្ធម្ភាកចក្រអាមេរិក។ ថ្ងៃទី២៧ រដ្ឋាភិបាល និង សភាជាតិខ្មែរគំរាម នឹង ផ្ដាច់ទំនាក់ទំនងការទូតជាមួយអាមេរិកបើប្រសិនណាយន្ដហោះអាមេរិកនៅតែបន្ដហោះលើទឹកដីខ្មែរទៀត។
ថ្ងៃទី២៥ ខែវិច្ឆិកា ការបង្កើតសកលវិទ្យាល័យថ្មីចំនួន ៤ទៀតគឺ សកលវិទ្យាល័យភូមិន្ទបច្ចេកទេស សកលវិទ្យាល័យភូមិន្ទវិចិត្រសិល្ប សកលវិទ្យាល័យភូមិន្ទកំពង់ចាម និង សកលវិទ្យាល័យភូមិន្ទតាកែវ កំពត។
ខែធ្នូ ថ្ងៃទី១២ ការសម្ពោធន៍ កីឡាដ្ឋានអូឡាំពិកភ្នំពេញ និង ពហុកីឡាដ្ឋាន។ ថ្ងៃទី ២៥ រដ្ឋាភិបាលសង្គមទី២០ គឺរដ្ឋាភិបាល នរោត្ដម កន្តុល។
ព្រឹត្ដការណ៍ឆ្នាំ១៩៦៥
ខែមករា ថ្ងៃទី១០ កំនត់ទូតផ្ញើទៅអោយស្ថានទូតបារាំងដោយស្នើអោយរដ្ឋាភិបាលយួនខាងត្បូងប្រគល់ដែនដី ដែលវាបានឈ្លានពានយកទៅជាកូសាំងស៊ីននោះមកវិញ។
ខែមេសា ថ្ងៃទី២៦ មានបាតុកម្មជាច្រើនប្រឆាំងអាមេរិកាំងនៅមុខស្ថានទូតអាមេរិក។
ខែឧសភា ថ្ងៃទី៣ ការផ្ដាច់ទំនាក់ទំនងការទូតជាមួយអាមេរិក។ ថ្ងៃទី៧ រដ្ឋាភិបាលសង្គម ទី២១ គឺរដ្ឋាភិបាលនរោត្ដម កន្តុល។
ខែមិថុនា សឡុត ស កែវ មាស និងពួកមេដឹកនាំកុំមុយនិស្ដផ្សេងទៀត បានចាកចេញពីមន្ទីរ១០០ ទៅកាន់ហាណូយដោយដើរតាមផ្លូវលំហូជីមិញ។ ពួកគេស្នាក់នៅទីនោះអស់រយពេល៩ខែ។ មានការជួបគ្នាជាច្រើនដង ជាមួយពួកខ្មែរដែលនៅហាណូយតាំងពីឆ្នាំ១៩៥៤ (កែវ មុនី) និង ចរចាដោយសំងាត់ ជាមួយពួកអ្នកទទួលខុស ត្រូវយួនកុំមុយនិស្ដឡេ យួន។ សាឡុត ស បានចាកចេញពីហាណូយទៅកាន់ប៉េកាំង ដែលបានស្នាក់នៅទីនោះ អស់រយពេល២ខែ ព្រមទាំងបានជួបជាមួយ ម៉ៅ សេទុង លីវ សៅគី និង តេង សៅពឹង ផងដែរ។ លើសពីនេះ សាឡុតស បានទៅធ្វើទស្សនកិច្ចយ៉ាងសំងាត់ និង លឿនបំផុតនៅព្យុងយ៉ាង។ សំដេចសីហនុ ក៏បានធ្វើទស្សន កិច្ចនៅក្នុងប្រទេសទាំងពីរនោះដែរ ប៉ុន្ដែព្រះអង្គមិនបានដឹងអំពីបញ្ហានេះឡើយ។
ខែតុលា ថ្ងៃទី៤ ការបើកអោយប្រើប្រាស់សកលវិទ្យាល័យ កំពង់ចាម។ ថ្ងៃទី៨ ការមិនសប្បាយចិត្ដរបស់សហភាពសូវៀត ចំពោះការខិតជិតគ្នារវាងចិន នឹង ខ្មែរបណ្ដាលអោយមានការលុបចោលទស្សនកិច្ចរបស់សំដេចសីហនុ ទៅកាន់ទីក្រុងមូស្គូ។ ថ្ងៃទី១៥ មានការប្រយុទ្ធនៅភូមិបាធូ ក្នុងខេត្ដស្វាយរៀងពីសំនាក់ទ័ពអាមេរិកាំង បណ្ដាលអោយមានមនុស្សស្លាប់ ៧នាក់។
ខែវិច្ឆិកា ថ្ងៃទី២៥ នៅទីក្រុងប៉េកាំង នាយអគ្គសេនាធិការនៃខេមរភូមិន្ទគឺ ឧត្ដមសេនីយលន់ នល់ បានចុះហត្ថលេខា ជាមួយអគ្គសេនាធិការចិននូវសន្ធិសញ្ញាយោធាខ្មែរ ចិន យ៉ាងសំងាត់មួយដែលតំរូវអោយប្រទេសកម្ពុជា ទទួលយល់ព្រមជួយការពារពួកកុំមុយនិស្ដយួននៅតាមព្រំដែន និង អនុញ្ញាតិអោយមានការដឹកអាវុធពីប្រទេសចិន ទៅអោយពួកយួន ដោយឆ្លងកាត់ប្រទេសកម្ពុជា។ កិច្ចសន្យានេះបានធ្វើអោយបាត់បង់នូវអព្យាក្រឹតភាពរបស់ប្រទេសកម្ពុជា។ មានកិច្ចព្រមព្រៀងសំងាត់មួយទៀតរវាងសីហនុ និង ពួកកុំមុយនិស្ដយួន គឺកងទ័ពខ្មែរត្រូវបានទទួល ១០% នៃសំភារសឹកដែលដឹកទៅអោយពួកយៀកកុងតាមកំពុងផែនៃក្រុងសីហនុ។
ខែធ្នូ ថ្ងៃទី២១ រដ្ឋាភិបាលអាមេរិកាំង បានចោទប្រកាន់ប្រទេសកម្ពុជា ពីបទយល់ព្រមផ្ដល់ជំរកអោយពួកយៀកកុង។ រដ្ឋការយោធាអាមេរិកបានទទួលការអនុញ្ញាតិវាយលុកចូលទឹកដីកម្ពុជា។