ការផ្សាយរបស់មណ្ឌលវប្បធម៌ខ្មែរនៅស្វីស
ចុះផ្សាយដោយ កែវ ឈុន
****************************************
អក្សរសាស្ត្រខ្មែរ
ដោយ លី ធាមតេង
សមាជិកក្រុមអភិបាល សមាគមអ្នកនិពន្ធខ្មែរ
សាស្ត្រាចារ្យជំនួយខាងវិជ្ជាខ្មែរនៅមធ្យមសិក្សា
រក្សាសិទ្ធិ
ព.ស ២៥០៣ គ.ស ១៩៦០
ខ- ដើមកំណើតអក្សរខ្មែរ
ថ្ងៃសៅរ៍ ទី1.កុម្ភៈ 2020.ម៉ោង 13:36
ឯអក្សរខ្មែរមិនមែនកើតឡើងស្មើ នឹង ភាសាទេ ព្រោះសម័យដែលមនុស្សស្ថិតនៅលើកោះគោកធ្លក ជាដំបូងនោះគ្រាន់តែបង្កើតបាននូវ ភាសា សំរាប់និយាយ ប្រាស្រ័យគ្នាប៉ុណ្ណោះ ចំណែកអក្សរជាគ្រឿងចារឹកសំរាប់សំគាល់ មិនទាន់មានកើតឡើងនៅឡើយទេ។ ដូចនេះ មនុស្សជំនាន់នោះមិនអាចចេះសរសេរសំបុត្រស្នាម ផ្ញើទៅមករកគ្នា ឬ ចេះកត់ត្រាអ្វីៗឡើយ។ បើគេចង់កត់ចំណាំអ្វីមួយ គេមានតែគ្រឿងចងចាំក្នុងចិត្ដប៉ុណ្ណោះ។ មនុស្សសម័យនោះ ទំនងជាយកហេតុភេទផ្សេងៗ ជាគ្រឿងចំណាំ ដូចជាយករដូវស្លឹកឈើលាស់ ឬ ឈើផ្លែធ្វើជាគ្រឿងចំណាំខាងពេលវេលាជាដើម។
លុះចំណេរតមក ដល់គ្រាដែលខ្មែរបានទទួលអារ្យធម៌ឥណ្ឌៀ ក៏បង្កើតដោយសន្និដ្ឋានជារូបរាងអក្សរ ដោយអ្នកប្រាជ្ញសម័យនោះ ប្រឌិតយកតាមអក្សរឥណ្ឌៀ មួយបែបនៅខាងទក្ខិណបថ(1)។ អក្សរឥណ្ឌៀមានច្រើនយ៉ាងណាស់ ប៉ុន្ដែបែបអក្សរដែលមានអាយុចាស់ជាងគេ គឺអក្សរ «ព្រាហ្មី» អ្នកស្រុកឥណ្ឌៀបូរាណបានសន្មតថា ជាអក្សរដែលព្រះព្រហ្មបានបង្កើតមក ទុកសំរាប់ឲ្យមនុស្សប្រើប្រាស់ តែតាមការពិត គឺមនុស្សខ្លួនឯងទេ ដែលជាអ្នករកមធ្យោបាយបង្កើតតួអក្សរ ដែលជាគំនូសសំគាល់សំរាប់សរសេរប្រាស្រ័យគ្នាទៅវិញទៅមក។ អក្សរព្រាហ្មីនេះ មានរូបរាងជាតួមួយអង្គៗប្លែកៗពីគ្នា តែមានពិធីផ្សំស្រះ ព្យញ្ជនៈ ទំនងដូចអក្សរដែលខ្មែរយើងប្រើសព្វថ្ងៃនេះ។ មានអក្សរច្រើនបែបទៀត ដែលកើតមកពីអក្សរព្រាហ្មី ហើយមានពិធីប្រើប្រហាក់ប្រហែលគ្នា ខុសមួយតែត្រង់រូបភាពប៉ុណ្ណោះ។ ព្រះបាទកៅណ្ឌិន្យ ដែលជាបឋមក្សត្រខ្មែរ ទ្រង់បានដឹកនាំមិនត្រឹមតែទំនៀមទំលាប់ ប្រពៃណី សាសនាឥណ្ឌៀមកសាបព្រោះ ឲ្យសាយភាយលើប្រទេសយើងប៉ុណ្ណោះទេ ទ្រង់បាននាំទាំងបែបអក្សរឥណ្ឌៀ(2) នៅផ្នែកទក្ខិណបថ (ខាងត្បូង) មកផ្សាយនៅក្នុងប្រទេសយើងផង។ អក្សរនោះមានបែបភាពរាងមូលៗ ដែលយើងប្រឌិតយកលំនាំតាមឲ្យកើតបានជារូបរាងអក្សរជាតិយើងសព្វថ្ងៃនេះ។ យើងគួរចាំទុកថា ប្រជាជាតិខ្មែរយើងតាំងពីបូរាណមក ជាជាតិមួយមានសិល្ប និង ទេពកោសល្យជាប់ នឹង ខ្លួនជានិច្ច គឺថា បើធ្វើអ្វីមួយ លុះណាតែខ្លួនចេះរចនា ទើបសុខចិត្ដសន្និដ្ឋានថាបានការ។ ដូចជាការប្រើអក្សរឥណ្ឌៀប៉ែកខាងត្បូងនេះជាដើម បុព្វបុរសយើង មិនមែនប្រើតាមរបៀបឥណ្ឌៀសុទ្ធៗទេ លោកបានប្រឹងរចនាកាឡៃបែបអក្សរនេះបន្ដិចម្ដងៗ ត្រាតែកើតបានជាបែបពិសេសដោយឡែក គឺធ្វើឲ្យមានលក្ខណជាអក្សររបស់ជាតិខ្លួនពិតៗ។
មានអ្នកប្រាជ្ញស្រាវជ្រាវតួអក្សរជាច្រើនរូប បានផ្ទៀងអក្សរសិលាចារឹកខ្មែរបុរាណ និង អក្សរឥណ្ឌៀប៉ែកខាងត្បូង ក៏ឃើញថា មានទ្រង់ទ្រាយដូចគ្នាមែន ដូចជាសិលាចារឹកខ្មែរនៅវ៉ូកាញ់ (ញ៉ាត្រាង យៀកណាម) និង លិលាចារឹកនៅភ្នំហាន់ជ័យ (កំពង់ចាម) ជាដើម។ ប៉ុន្ដែ តួអក្សរទាំងនោះមិនមែនដូចគ្នា នឹង អក្សរយើងសព្វថ្ងៃទេ ព្រោះបុព្វបុរសយើងចេះតែរកវិធីក្រែប្រែ ដូចបានពោលរួចមកហើយខាងលើ។ គឺជាអក្សរ ដែលខ្មែររៀបចំឲ្យកាន់តែស្រួលបន្ដិចម្ដងៗ នេះហើយ ដែលប្រទេសជិតខាងខ្លះ បាននាំយកបែបនេះទៅកាឡៃធ្វើជាអក្សរគេតទៅទៀតផង។
ដោយមានអំបូរចេញមកពីប្រភពជាមួយគ្នា ទាំងភាសា ទាំងអក្សរដូចនេះហើយ ទើបអ្នកប្រាជ្ញទាំងឡាយឲ្យឈ្មោះភាសាអ្នកជិតខាងខ្លះថា មានអំបូរក្នុងរង្វង់ភាសា «មន - ខ្មែរ» ដ្យិតសម័យបូរាណ មានតែជាតិទាំងពីរនេះទេ ដែលបានលូតលាស់ខាងវប្បធម៌ អារ្យធម៌ជាងគេក្នុងចំណោមប្រទេសនានានៅជ្រោយខុវណ្ណភូមិនេះ។
ដើម្បីឲ្យបានច្បាស់ប្រាកដ យើងសូមជូនគំរូអក្សរតាមសម័យខ្លះៗ ដែលយើងឃើ៖
គំរូទី ១
គំរូទី១ នេះ ជាអក្សរសម័យដំបូង បន្ទាប់ពីការចំលងចេញពីអក្សរព្រាហ្មី។
គំរូទី២
គំរូទី២ នេះ គេឃើញមានប្រើនៅសតវត្សទី ៦ នាសិលាចារឹកនៅភ្នំហាន់ជ័យ(កំពង់ចាម)
គំរូទី3
អក្សរគំរូទី៣ គេឃើញមានប្រើនៅក្នុងសិលាចារឹកទាំងឡាយ កាលពីសតវត្សទី ១១ ដល់ទី ១២។
គំរូទី3
គំរូទី៤ ជាអក្សរដែលយើងប្រទះឃើញនៅលើផ្ទាំងសិលាចារឹក នាប្រាសាទអង្គរវត្ដ កសាងពីសតវត្សទី ១៤ ដល់ ទី ១៨។
សរុបសេចក្ដីទៅយើងអាចចាំបានថា ខ្មែរមានភាសាប្រចាំជាតិជាយូរអង្វែងកាលណាស់មកហើយ គឺតាំងពីមុនសម័យប្រវត្ដិសាស្ដ្រម៉្លេះ។ ឯអក្សរវិញ ទើបនឹងចាប់មានឡើងត្រឹមរជ្ជកាលព្រះបាទកៅណ្ឌិន្យ ជាមួយនឹង អារ្យធម៌ឥណ្ឌៀ ដែលចូលមកស្រោបពាសពេញប្រទេសយើង នៅសតវត្សទី ២ នៃគ្រឹស្ដសករាជ។ អានុភាពខ្លាំង នៃអារ្យធម៌នេះ គឺចាប់តាំងពីសតវត្សទី២ នោះមក ប៉ុន្ដែអក្សរដើម ចេះតែមានអក្ខរវិទូជាច្រើនរូប ព្យាយាមកែប្រែឲ្យកាន់តែស្រួលរៀនស្រួលចាំឡើងទៀត។
ឯភាសាសោត ក៏មានការប្រែក្លាយបញ្ចូលជាច្រើនក្នុងភាសាដើមយើងដែរ ព្រោះមានពាក្យសំស្ក្រឹតជាដំបូង ដែលចូលមកជាមួយលទ្ធិសាសនាព្រាហ្មណ៍ និង ពុទ្ធសាសនាមហាយាន។ លុះចាប់តាំងពីពាក់កណ្ដាលខាងចុងនសម័យអង្គរ រហូតមកដល់សព្វថ្ងៃ យើងបានទទួលភាសាបាលីមួយបញ្ចូលមកក្នុងភាសាខ្មែរទៀត។ ភាសាខាងក្រោយនេះ ហូរចូលដោយសារលទ្ធិពុទ្ធសាសនាហីនយាន ដែលជាបែបសាសនដ៏ប្រសើរមួយដែលយើងនាំគ្នាគោរពដល់បច្ចុប្បន្នកាលនេះ។
1 ភូមិភាគផ្នែកខាងត្បូងលើខ្ពង់រាប Dekkan។ 2. អ្នកស្រាវជ្រាវខ្លះថា អក្សរនោះឈ្មោះអក្សរគ្រិន្ទៈ តែយើងរកពុំទាន់បានប្រទះឃើញរូបរាងអក្សរនោះសោះ។