ប្រជុំរឿងព្រេងខ្មែរ
ការផ្សាយរបស់មណ្ឌលវប្បធម៌ខ្មែរនៅស្វីស
© គស ២០១២ ពស ២៥៥៦
****************************************
៩ - រឿងតាព្រហ្មនៅវត្ដនគរបាជ័យ (1)
នៅខេត្ដកំពង់ចាម
ថ្ងៃសៅរ៍ ទី23.មករា 2016.ម៉ោង 10:15
តាមផ្លូវជាតិលេខ៧ ពីក្រុងភ្នំពេញទៅក្រុងកំពង់ចាម នៅចំងាយ ៣គ.ម ពីទីប្រជុំជនកំពង់ចាម មានផ្លូវលំមួយចូលទៅខាងលិចប្រមាណជា ៣០០ម៉ែត្រប៉ុណ្ណោះមានកំពែងថ្មបាយក្រៀមប្រកបដោយ ក្លោងទ្វារបាក់បែករុះធ្លាក់អស់ជា ច្រើន។ បរិវេណកំពែងនេះអ្នកស្រុកហៅថា «វត្ដនគរបាជ័យ» រឺហៅកាត់ខ្លីថា «វត្ដនគរ» បើចូលតាមផ្លូវពីខាងកើតត្រង់ទៅលិចមិនឆ្ងាយប៉ុន្មាន ក៏បានដល់ទៅកំពែងមួយទៀត គឺមានរោងទង តជាប់ជុំវិញ និងមានក្លោងទ្វារជា៤ ទិស។ ក្លោងទ្វារ និងរោងទងនោះនៅគង់ត្រង់ល្អនៅឡើយដោយអន្លើៗ តែមានអន្លើខ្លះបាក់បែក ជ្រុះធ្លាក់ទៅហើយដែរ។ ចូលផុតពីនេះទៅ បានទៅដល់ក្លោងទ្វារទី៣ ដែលមានជាប់ទាំងរោងទងស្រលះស្រលំ ហើយនៅគង់ទ្រង់ស្អាតបាតនៅឡើយ បាក់ធ្លាក់តែកំពូលចុងបំផុតតែប៉ុណ្ណោះ។ នៅចំកន្តាលរោងទងដែលមានក្លោងទ្វារបែរទៅរកទិសធំទាំង៤ មានប្រាង្គមួ យធំទទឹងពីម្ខាងទៅម្ខាង ខាងបាតក្រោមប្រមាណជា ១៥ម៉ែត្រ រាងបួនជ្រុងស្មើកំពូលលើស្រួចរៀវមានសណ្ឋានជាចេតិយ(2) ក្នុងប្រាង្គនោះមានព្រះពុទ្ធរូប៤ព្រះអង្គ បែរព្រះភក្រ្តតាមចន្លោះទ្វារឆ្លោះទៅទិសធំទាំងបួន។
នៅចន្លោះកំពែងជាន់ទីពីរ និងទីបីខាងត្បូងមានវិហារតូចៗពីរ ខាងជើងក៏មានពីរដែរ។ បណ្ដាវិហារទាំងបួននោះមានវិហារមួយនៅខាងអីសាន ប្រាង្គតំកល់ព្រះពុទ្ធរូបបួនអង្គ គង់បែរព្រះភក្រ្ដទៅកាន់ទិសទាំងបួន ហើយបិដ្ឋិ(3) ផ្អែកទៅ លើចេតិយធំមួយនៅចំកណ្ដាល។ ពីខាងកើតចំនៃព្រះវិហារនោះ មានគុហារតូចមួយទៀតតំកល់រូបបដិមា៣អង្គ ពីរអង្គកាន់ដំបងបញ្ឈរទំនងជាសេនា មួយអង្គអង្គុយពានជើងលើអាសនខ្ពស់ដៃប្រណម្យឆ្ពោះទៅរកចេតិយដែលពោលខាងលើ។ រូបភាពចំលែកនេះហើយ ដែលមានរឿងនិទានមួយដំណាលថា។
អំលុងជាយូរកន្លងផុតទៅហើយ នៅប្រទេសកម្ពុជាមានស្ដេចត្រាញ់(4) មួយព្រះអង្គជាព្រះអនុរាជា បានយាងជ្រើសរើសរកកន្លែងសាងឧទ្យាន និងព្រះរាជដំណាក់ដើម្បីទុកជាទីលំហែព្រះចិន្ដាក្នុងគ្រាដែលទ្រង់អផ្សុកព្រះហរិទ័យម្ដងៗ។ ព្រះអង្គបានយាងមួយអន្លើដោយពួកសេនាមាត្យ មុខមន្រ្ដី សឹងតែសព្វទីនៅក្នុងអាណាខេត្ដដែលនៅក្នុងបន្ទុកព្រះអង្គត្រួតត្រា។ ថ្ងៃមួយក្បួនដង្ហែស្ដេចត្រាញ់ បានមកដល់ព្រែកមួយនៅជាប់ នឹង ដងទន្លេធំដែលសព្វថ្ងៃជាទីក្រុងកំពុងចាម ហើយដែលពេលនោះមានបណ្ដាជនជាច្រើន កំពុងរករបរចិញ្ចឹមជីវិតដោយធ្វើធ្នោះព្រួល សំរះ ចាប់ត្រីក្នុងព្រែកនោះ។ ព្រះអង្គទ្រង់ត្រាស់បង្គាប់ដល់កងយោធាអោយបោះជំរំ សង់ព្រះពន្លានៅទៀបមាត់ព្រែកនោះ ដោយទីនោះមានខ្យល់អាកាសល្អ ព្រមទាំងវិចិត្រទៅដោយធម្មជាតិគួរជាទីរីករាយផង។ ព្រះអនុរាជទ្រង់ឆ្មៀងព្រះនេត្រទតឧទកធារា(5) ដែលអប់សុគន្ធរសសុសសាយ ដោយមានស្រីស្នំក្រមការគាល់ត្រៀបត្រា។
វេលានោះនាងពៅ ដែលជាម្ចាស់ធ្នោះក្នុងព្រែកនោះ បានដឹងថាព្រះអនុរាជយាងមកបោះពន្លាជ័យ នៅក្បែរកន្លែងខ្លួនដូច្នោះ ក៏ម្នីម្នាចាត់ចែងអស់ពួកបាវព្រាវ អោយរៀបចំព្រះក្រយាស្ងោយ និងវត្ថុប្រនិតផ្សេងៗ នឹងនាំយកទៅថ្វាយព្រះអង្គ។ រៀបចំជាស្រេច នាងនោះក៏ប្រស់ព្រំអស់រូបរាងកាយ អោយក្រអូបទៅដោយខ្លឹមចន្ទ ហើយ ស្លៀកពាក់យ៉ាងសមរម្យ ដើរល្វាសល្វន់ពីមុខស្រីបំរើ ក៏អោនក្បាលក្រាបវន្ទាព្រះចេស្ដាដោយពោលពាក្យក្រាបង្គំទូលថា «សូមទ្រង់ព្រះមេត្ដាប្រោស! ខ្ញុំម្ចាស់ទើបនឹងបានដឹងថា ព្រះអង្គយាងមកក្រសាលព្រះកាយនៅទីនេះ ទើបខ្ញុំម្ចាស់រៀបអស់គ្រឿងដង្វាយទាំងនេះមកថ្វាយព្រះអង្គ សូមប្រោសព្រះរាជានុញ្ញាតដោយអនុគ្រោះ»។
- ព្រះរាជាត្រាស់ប្រាប់ថា « នាង! ខ្ញុំរីករាយណាស់ ដែលនាងមានចិត្ដស្មោះត្រង់នឹងខ្ញុំយ៉ាងនេះ ខ្ញុំអនុញ្ញាតអោយនាង លើកគ្រឿងដង្វាយទាំងនោះមកចុះ»។
- កាលបើព្រះរាជាអនុញ្ញាតយ៉ាងនេះហើយ នាងក៏លើកអស់គ្រឿងបណ្ដាការទាំងអ ស់នោះ មកដាក់ចំពោះភក្រ្ដព្រះអនុរាជ ហើយអោនក្បាលក្រាបបង្គំម្ដងទៀត ដោយវាចាថា «ខ្ញុំម្ចាស់សូមក្រាបបង្គំលា»។
- ព្រះរាជាទ្រង់ញញឹមហើយត្រាស់តបវិញថា «ទៅចុះនាង! តែចូរនាងឧស្សាហ៍មកលេងទីនេះអោយញឹកញាប់ហ្នា៎!.»។
- នាងទូលថា ពរម្ចាស់។ ហើយនាងក្រមុំព្រមទាំងស្រីបំរើក៏វារថយលុះត្រាតែផុតពីទីព្រះគំនាល់មក ទើបតំរង់ទៅលំនៅអាត្មាតែរៀងខ្លួនទៅ។
ក្រោយដែលនាងក្រមុំនោះលាចេញផុតទៅ ព្រះអនុរាជទ្រង់សោយព្រះក្រយាស្ងោយ ដោយព្រះទ័យរីករាយពន់ពេក។ ព្រះអង្គទ្រង់ស្ងើចក្នុងព្រះចិន្ដា នឹងរូបឆោមលោមពណ៌របស់កញ្ញាពៅដែលល្អស័ក្ដិសមអិតខ្ចោះ នឹងរកនារីណាដែលតាំងពីព្រះអង្គបានយល់មកប្រៀបអោយស្មើពុំបានឡើយ។ ដោយសារធ្នូព្រះកាមទេព បានតំរង់បាញ់កូនសរមកចំដួងហរិទ័យព្រះអង្គ បានជាក្នុងរាត្រីនោះព្រះអង្គទ្រង់ផ្ទុំមិនស្កប់ស្កល់សោះ។
លុះព្រឹកព្រាងស្វាងព្រះសុរិយាកាលណា ព្រះអនុរាជបានត្រាស់បង្គាប់អោយហ្លួងវិចិត្រវោហា ជាមហាមាត្យ ទៅស្ដីដណ្ដឹងនាងនារីនោះ មកធ្វើជាព្រះស្នំព្រះអង្គ។ គ្រានោះព្រះរាជបំរើបានប្រញាប់ប្រញាល់រហ័យរហួន តំរង់ទៅកាន់ទីលំនៅរបស់នាងពៅ ដែលឳពុកម្ដាយនាងចែកឋានចោលជាយូរឆ្នាំទៅហើយ។ នាងក៏រៀបចំកន្លែងដ៏សមគួរដើម្បីទទួលព្រះរាជបំរើ។ ចំនែកហ្លួងវិចិត្រវោហា ក៏ឆាប់រាយរ៉ាប់សព្ទសេចក្ដីជំរាបនាង ព្រមទាំងពោលសរសើរ ដល់ភ័ព្វវាសនានាង ដែលបានឡើងឋានៈជាស្នំអែកក្នុងគ្រាឆាប់ៗនេះ។
នាងក្រមុំគ្មានយល់ទាស់ទេ ព្រមតាមពាក្យព្រះរាជបំរើ។ ដូច្នេះហើយទើបបានជាព្រះអនុរាជអង្គនេះ ទ្រង់សព្វព្រះទ័យ នឹង នាងនេះខ្លាំងណាស់។ រាល់ល្ងាចព្រះអង្គតែងយាងមកក្រសាលខាងក្រៅព្រះពន្លា ដែលមានវង់ភ្លេងមហោរីយ៉ាងពីរោះបានប្រគំថ្វាយជាទីកំសាន្ដព្រះទ័យព្រះអង្គ។ គ្រានោះព្រះស្នំអែកថ្មីនេះ បានចូលទៅជិតបំរើព្រះអង្គជាប្រក្រតី មិនយូរប៉ុន្មាន ព្រះអនុរាជចាត់អោយពពួកជាងរចនា ចាត់ចែងសាងបន្ទាយដោយថ្មបាយក្រៀម មានកំពែងបីជាន់ ហើយអោយមានព្រះទីលាន និង ទីយាមល្បាតព័ទ្ធជុំវិញ។ ចាប់តាំងពីសាងបន្ទាយហើយស្រេច ព្រះអង្គបាននាំពួកបរិវារទៅប្រថាប់ក្នុងទីនោះជាសុខក្សេមក្សាន្ដ។ ព្រះអនុរាជ បានប្រកាសសន្មតឈ្មោះបន្ទាយថា «នគរបាជ័យ» ព្រោះយកតាមព្រះនាមព្រះអង្គ ដែលអ្នកស្រុកធ្លាប់ស្គាល់ច្បាស់ថា «ព្រះបាទបាជ័យបាអារ្យ»។
ចំនួន២ឆ្នាំមក ព្រះស្នំអែកពៅមានគភ៌គំរប់ ១០ខែ ក៏ប្រសូតបានព្រះរាជឱរសមួយព្រះអង្គ មានព្រះភក្រ្ដញញឹមប្រិមប្រីយ គួរជាអ្នកមានប្រាជ្ញាវាងវៃ។ ព្រះបិតាសព្វព្រះទ័យ នឹងព្រះរាជបុត្រនេះណាស់ រាល់ៗថ្ងៃព្រះអង្គតែងតែប្រលែងលេង នឹងព្រះរាបុត្រសំលាញ់។
លុះព្រះរាជបុត្រនេះចំរើនព្រះជន្មបាន ៤ឆ្នាំ ស្ដេចជាព្រះបិតាក៏ទ្រង់ព្រះតំរិះចង់អោយព្រះរាជបុត្របានអ្នកប្រាជ្ញមួយព្រះអង្គ ព្រមទាំងអោយស្គាល់វប្បធម៌នៃអារ្យធម៌ប្រទេសនានាផង។ ព្រះអនុរាជក៏ចាត់អោយព្រះរាជបំរើ ជូនព្រះអយ្យបុត្រទៅផ្ញើអោយសិក្សានៅអែប្រទេសចិន ព្រោះគ្រានោះមានតែប្រទេសចិនមួយទេ ដែលពូកែខាងវិទ្យាសាស្រ្ដជាងប្រទេសអែទៀតៗក្នុងអាស៊ីទ្វីប។ រាជកុមារក្រាបបង្គំលាព្រះមាតា និងបិតាដោយបានទទួលពរសព្ទសាធុការ ជាច្រើនដង។ សំពៅធំដែលនាំយកព្រះរាជបុត្ររបស់ស្ដេចត្រាញ់ បានចេញពីប្រទេសកម្ពុជា ឆ្លងកាត់មហាសាគរតំរង់ទៅប្រទេសចិន។
ក្រោយដែលរាជបុត្រចេញផុតទៅ ព្រះម្នាងពៅពុំរីករាយសោះ ទឹកមុខព្រះម្នាងដែលធ្លាប់ស្រស់ញញឹមប្រិមប្រិយ ក៏ប្រែក្លាយទៅជាស្រពោន បីដូចបុប្ផាត្រូវកំដៅព្រះសុរិយាក្នុងគិម្ហរដូវ។ ចំនែកព្រះអនុរាជជាព្រះស្វាមីព្រះម្នាង ក៏ពុំសូវ ស្រួលព្រះកាយធម្មតាដែរ ចេះតែមានព្រះរោគផ្សេងៗ ញាំញីព្រះអង្គស្ទើរតែរាល់ថ្ងៃ នាំអោយព្រះអង្គមានព្រះកាយពលទន់ខ្សោយជាលំដាប់។ ហេតុនេះហើយបានជាក្រោយពីនេះ ២ឆ្នាំ ព្រះអង្គបានសោយទីវង្គតទៅ។ ពិធីបុណ្យរំលាយ ព្រះសពក៏បានចាត់ចែងឡើងដោយរាជបរិវាររបស់ទ្រង់ មានទាំងស្ដេចត្រាញ់ដែលនៅត្រួតត្រាអានាខេត្ដនានាបានយាងមកជួបជុំជួយញ៉ាំងពិធីបុណ្យនោះ អោយបានជាឧឡារិកផង។
លុះពិធីបុណ្យបានចប់សព្វគ្រប់ហើយ ស្ដេចត្រាញ់ថ្មីដែលត្រូវមកកាន់កាប់ខេត្ត (កំពង់ចាម) នោះ បានតាំងនៅអែត្បូងឃ្មុំ ដែលសព្វថ្ងៃបានទៅជាស្រុក ជាទីប្រជុំជនមួយយ៉ាងស្ដុកស្ដម្ភ ក្នុងខេត្ដកំពង់ចាម។ ម្លោះហើយបន្ទាយចាស់ដែល ព្រះបាទបាជ័យបាអារ្យសាងនោះ ក៏នៅទំនេរគ្មានមនុស្សអ៊ូអែដូចមុន គ្រាន់តែជាបុរាណដ្ឋានសំរាប់អ្នកទស្សនា។ ចំនែកព្រះស្នំពៅក៏ឈប់នៅក្នុងបន្ទាយនោះដែរ ព្រះនាងត្រលប់ទៅនៅអែលំនៅចាស់របស់ព្រះនាងវិញ។
និយាយពីព្រះរាជកុមារ ដែលនៅអែប្រទេសចិន ថ្ងៃមួយទ្រង់បានទទួលដំណឹងថា «ព្រះមាតាព្រះបិតាសោយទីវង្គតអស់ទៅហើយ ទាំងបន្ទាយជាកេរដំណែលពីព្រះមាតាសាងនោះ ក៏គេបោះបង់ចោលដែរ ថែមទាំងមានស្ដេចត្រាញ់ថ្មីបានតាមព្យាបាទព្រះរាជវង្សនេះផង ព្រោះថាកាលព្រះបិតាគ្រប់គ្រងអាណាខេត្ដនេះ បានធ្វើទុក្ខបុកម្នេញគ្រួសារគេ បានជាគេត្រូវតែសងសឹកក្នុងគ្រានោះវិញ» ដំណឹងទាំងនេះ ជាពាក្សមិនពិតឡើយ គឺពពួកនាហ្មឺនចិនគេនាំគ្នានិយាយកុហកទ្រង់ដើម្បីកុំអោយត្រលប់មកប្រទេសខ្មែរវិញ ដោយគេយល់ថា ព្រះអង្គជាកុមារមួយមានប្រាជ្ញឈ្លាសវៃ ដល់ថ្ងៃក្រោយបានជាបណ្ឌិតមួយខាងវិទ្យាសាស្រ្ដ និង យុទ្ធសាស្រ្ដ ត្បិតព្រះអង្គតែងមានព្រះទ័យក្លាហានជានិច្ច។
ទ្រង់ទទួលដំណឹងអកុសលនេះហើយ ព្រះរាជកុមារស្លុតព្រះចិន្ដា តែខំទប់ព្រះកាយដោយក្ដីក្លាហាន ប៉ុន្ដែទ្រង់មិនភ្លេចទេមាតុភូមិជាទីសព្វព្រះហរិទ័យបំផុតរបស់ទ្រង់ ទ្រង់សង្វាតសិក្សាវិជ្ជាគ្មានហ៊ានសំរាកផ្ដេសផ្ដាសឡើយ។ ក្នុងរវាងព្រះជន្ម២០វស្សា ព្រះអង្គបានឡើងឋានៈជាទីប្រឹក្សារបស់បញ្ជាការសឹកនៅប្រទេសចិន គ្រាផុតពេលប្រជុំប្រឹក្សា ទ្រង់តែងព្យាយាមចូលទៅសិក្សាក្នុងសំណាក់អាចារ្យទិសាបាមោក្ខមួយដែលល្បីឈ្មោះជាងគេជាយូរឆ្នាំមកហើយ។
អំលុង១០ឆ្នាំតមកទៀត ទ្រង់បានបណ្ឌិតខាងវិទ្យាសាស្រ្ដហោរាសាស្រ្ដ និងយុទ្ធសាស្រ្ដ ហើយបានជាទីប្រឹក្សារបស់ព្រះចៅក្រុងចិនផង។ កិត្ដិនាមរបស់ទ្រង់ល្បីខ្ចរខ្ចាយពេញតែមហាប្រទេសនោះ។ ប្រជាជាតិចិនទាំងប្រុសស្រី នាំគ្នា គោរពរាប់អានព្រះអង្គមិនដែលពោលប្រទូស្ដអ្វីឡើយ។ ដូច្នេះហើយបានជាគេសន្មតព្រះនាមព្រះអង្គតាមភាសាចិនថា «សាមបាវកុង» ប្រែថា ព្រឹទ្ធាចារ្យចេះសង្គ្រោះបីយ៉ាង រឺអ្នកប្រាជ្ញបីប្រការ។ វេលានោះទ្រង់បានបំពេញភារៈកិច្ច នៅ ក្នុងប្រទេសចិនយ៉ាងពេញកំលាំងកាយ ដែលបណ្ដាជនជាតិចិន គ្មាននរណាមួយអាចស្មានថា ព្រះអង្គលះបង់ប្រទេសចិនឡើយ។
លុះព្រះជន្មជាង៣០ វស្សា ទ្រង់បានចូលទៅគាល់ព្រះចៅក្រុងចិន សុំព្រះរាជអនុញ្ញាតដើម្បី នឹង ធ្វើដំណើរចេញទៅស្រុកក្រៅ ពិនិត្យកិច្ចការរបស់ទ្រង់។ ព្រះចៅក្រុងចិន ក៏ទ្រង់ព្រះរាជាអនុញ្ញាត តាមសេចក្ដីសុំរបស់សាមប៉ាវកុង។ ទ្រង់គ្មានត្រូវការរេហ៍ពលហែហមតាមការពារព្រះអង្គឡើយ។ ទ្រង់ព្រះពស្រ្ដសំលៀកបំពាក់ ដូចជាអ្នកស្រែសុទ្ធវិស័យ។ ពួកនាហ្មឺនធំទាំងឡាយ នាំគ្នាកោតសរសើរកលល្បិច ព្រះអង្គដែលចេះក្លែងព្រះកាយ ដើម្បីសួរសុខទុក្ខរបស់រាស្រ្ដនៅនិគមជនបទ និងធ្វើអង្កេតរបស់ពួកអ្នករាជការ តើធ្វើតាមបញ្ញាត្ដិច្បាប់ដោយចេះត្រាប្រណីប្រជានុរាស្រ្ដរឺទេ។
ឱកាសនោះ ជាបរិយាកាស ដ៏ទូលាយល្អក្រៃពេក បើកព្រះហរិទ័យអោយនឹកដល់ស្រុកកំណើតរបស់ទ្រង់។ លុះស្ដេចយាងទៅដល់កូនភូមិតូចមួយ ទ្រង់បានចូលទៅកាន់ផ្ទះអ្នកស្រុក ហើយទ្រង់ថ្លែងប្រាប់គេថា «ព្រះអង្គចេះទាយ គន់គូរមើលព្រេងវាសនា រឺវាសនាអនាគតបានយ៉ាងឆុត។ ពួកអ្នកស្រុកកាលបើបានដឹងដូច្នោះហើយ ក៏នាំគ្នាទាំងហ្វូងទាំងប្រុសទាំងស្រីមករកសុំទំនាយពីទ្រង់។ ដោយព្រះអង្គម្ចាស់នេះ ចេះស្ទាត់ខាងហោរាសាស្រ្ដមែនទែន ទំនាយទាំងនោះក៏ ត្រូវគ្មានល្អៀងគេនាំគ្នានិយាយសរសើរពីមាត់មួយទៅមាត់មួយ អ្នកស្រុកកាន់តែលឺដំណឹងនេះសុះសាយទៅទៀត។ យប់មួយទ្រង់ផ្ទំនៅក្នុងខ្ទមតូច ជាមួយនឹងតាចាស់ម្នាក់ ហើយទ្រង់ព្រះតំរិះថា «ព្រះបិតាព្រះមាតាអញសុគតអស់ហើយ ប៉ុន្ដែអញត្រូវត្រលប់ទៅអោយឃើញមុខប្រជាជាតិខ្មែរ ជាជនរួមជាតិ និងកេរដំណែលព្រះមាតាបិតាអញវិញ»។ ដោយព្រះអង្គនឹកដល់មាតុភូមិពេក ក៏ទ្រង់ជ្រប់ព្រះភក្ដ្រស្រពាប់ស្រពោន តែនឹកទៅគ្មានឃើញថា ប្រទេសកម្ពុជានោះ បែបណាទេ សូម្បីតែវឌ្ឍនធម៌ខ្មែរ ក៏ពុំជ្រាបថាយ៉ាងដូចម្ដេចបន្ដិចសោះ ព្រោះទ្រង់ចេញទៅកាលទ្រង់នៅវ័យក្មេងណាស់ មិនទាន់ស្គាល់ព្រះភក្រ្តព្រះមាតានៅឡើយ។
ដោយទ្រង់ព្រះតំរិះសព្វគ្រប់ដូច្នេះហើយ បានជាមហាបណ្ឌិតនេះលួចរត់ចេញចាកប្រទេសចិន មិនអោយជនណាម្នាក់ បានដឹងបន្ដិចសោះ។ ទ្រង់បានស្រូតរូតមកដល់ប្រទេសខ្មែរហើយទ្រង់ជ្រកលាក់ព្រះអង្គនៅភូមិតូចតាច ដើម្បីខំហាត់ រៀនភាសាខ្មែរ ដោយព្រះអង្គមានព្រះជាតិជាខ្មែរស្រាប់ មិនយូរប៉ុន្មានទ្រង់ក៏បានចេះភាសាខ្មែរស្ទាត់ដូចខ្មែរធម្មតា ហើយបានសន្មតព្រះនាមព្រះអង្គប្រាប់អ្នកភូមិនានាថាឈ្មោះ «ព្រហ្ម» ដើម្បីអោយគេជឿថាពិតជាខ្មែរមែន។ ចំនួន៧ខែ ព្រះអង្គម្ចាស់ព្រហ្មក៏បានទៅស្រុក (កំពុងចាម) តែទ្រង់អិតមាននឹកនាស៊ើបសួររកញាតិវង្សអ្វីបន្ដិចទេ ត្បិតទ្រង់ជ្រាបថាខ្ចាត់ភ្លាត់ប្រាសគ្នាអស់ទៅហើយ នឹងដោយខ្លាចអំណាចស្ដេចត្រាញ់ផង។ នាយព្រហ្មបានសុំស្នាក់នៅនឹងផ្ទះយាយចាស់ម្នាក់ ដែលគាត់បាត់ញាតិសន្ដានអស់ នៅត្រឹមតែបាវព្រាវពីរបីនាក់ប៉ុណ្ណោះ។ យាយនោះទោះបីគាត់មានអាយុជាង ៥០ឆ្នាំទៅហើយ តែរូបរាងគាត់នៅតែស្អាតបាតស្បែកពុំជ្រួញជ្រីវ សក់ពុំទាន់ស្កូវធ្មេញពុំទាន់បាក់នៅឡើយ។
ដោយសារយាយជួបអុបត្ថម្ភដោយស្មោះ ក៏បណ្ដាលអោយព្រះអង្គម្ចាស់ព្រហ្ម នឹកកួចប្រតិព័ទ្ធលើរូបដូនចាស់នេះជាខ្លាំង បានពឹងគេអោយស្ដីដណ្ដឹង។ យាយនោះអិតប្រកែកឡើយ ដោយគាត់មិនចង់នៅតែអែកអែង នាំតែនឹកដល់កូនសំលាញ់គាត់ ដែលឃ្លាតចាកទៅ និងសាច់សារលោហិត ដែលស្លាប់បាត់បង់អស់ ដូនចាស់និងតាកំលោះនេះនៅសុខសាន្ដជាមួយគ្នារហូតមក។ ថ្ងៃមួយយាយកើតក្ដីអផ្សុក ក៏អោយតាវាយលេខគន់គូររកកូនប្រុសគាត់ ដែលឃ្លាតទៅស្រុកចិនតាំងពីអាយុ៤ឆ្នាំ តាស្ដាប់សំដីយាយចប់នឹកឆ្ងល់ពន់ពេកក៏សួរថា «យាយ! កូនយាយឃ្លាតចាកយាយចេញទៅពីឆ្នាំណា? តើប្ដីយាយមុនមុខងារគាត់ធ្វើអ្វី?»
យាយអោនមុខជ្រប់ និយាយតិចៗថា «អោតាអើយ! កូនប្រុសខ្ញុំឃ្លាតចាកខ្ញុំទៅជាង ៣០ឆ្នាំហើយ អែប្ដីខ្ញុំមុននោះមិនតូចតាចទេ គឺជាស្ដេចត្រាញ់មួយអង្គត្រួតត្រាខេត្ដនេះ ហើយបានទាំងសាងបន្ទាយថ្មមួយយ៉ាងឆើត ទុកនៅដល់សព្វថ្ងៃនេះផង។ ចូរតាមើលចុះទឹកបឹងក្បែរផ្ទះយើងនេះហើយ ដែលព្រះស្វាមីធ្លាប់នាំខ្ញុំជិះទូកលេងកំសាន្ដរាល់ល្ងាច ហើយដែលព្រះអង្គបានអោយឈ្មោះទីនេះថា ទន្លេអុំ(៦) គឺទន្លេសំរាប់អុំទូកលេង។
នាយព្រហ្មស្ដាប់ចប់ស្លុតស្មារតី ហើយអោនក្បាលជង្គង់ចុះ លើដៃទាំងពីរសំពះប្រណម្យ ចំណែកយាយទៅជាស្រលាំងកាំង។ នាយព្រហ្មនិយាយឡើងថា «អោ! អ្នកមានគុណកូនអើយ សូមអោយកូនសុំខមាទោសយ៉ាងធ្ងន់នេះទៅចុះ គឺថាខ្ញុំនេះហើយដែលជាកូនបានឃ្លាត ចាកទៅប្រទេសចិនតាំងពីអាយុ ៤ឆ្នាំ ហើយកូនបានលឺគេថា ព្រះបិតាមាតាសុគតអស់ទៅជាយូរឆ្នាំហើយ កូនគ្មានដឹងថាព្រះមាតានៅគង់ព្រះជន្មដូច្នេះសោះ»។ នាយព្រហ្មនិយាយថា បើព្រះមាតាចង់ដាក់ ទណ្ឌកម្មកូនយ៉ាងណា ក៏កូនសុខចិត្ដរ៉ាប់រងតាមទាំងអស់ សូមមានប្រសាសមកចុះ។
យាយឆ្លើយតបមកវិញថា បើកូនអែងចង់អោយដោះចាកទោសល្មើសនេះ ចូរកូនធ្វើតាមពាក្យម្ដាយដូចតទៅនេះ៖ បើកាលណាម្ដាយស្លាប់ទៅ ត្រូវកូនអែងសាងចេតិយមួយ នៅក្នុងបន្ទាយនគរបាជ័យ ហើយយកសពម្ដាយទៅដាក់ក្នុងទីនោះ នឹងសាងព្រះពុទ្ធរូប៤អង្គ តំកល់នៅក្បែរសពម្ដាយនោះផង។ លុះកាលណាកូនអែងទៀបស្លាប់ទៅទៀតត្រូវផ្ដាំ អោយគេជាសិស្សគណ សាងដោយថ្មជារូបកូនអែងមួយ មានដៃសំពះប្រណម្យទៅរកចេតិយម្ដាយ លុះត្រាតែផុតសា សនាសមណគោត្ដម បើធ្វើយ៉ាងនេះពៀរវេរាជាកំហុស នឹងបានដោះមិនខាន។
នាយព្រហ្មឱនក្បាលទទួលថា «សូមកុំព្រួយព្រះមាតា! កូនធ្វើបានទាំងអស់»។ ចាប់តាំងពីពេលនោះមក ជនទាំងពីរក៏នៅរួមសុខទុក្ខជាមួយគ្នា តាមឋានៈជាកូន និងម្ដាយរហូតមក បានប្រហែលពីរឆ្នាំយាយពៅក៏ស្លាប់ទៅ កូនប្រុសនោះ ក៏ចាត់ចែងសាងចេតិយបញ្ចុះសពម្ដាយ ព្រមទាំងសាងព្រះពុទ្ធរូប ៤អង្គ តំកល់ជុំវិញចេតិយនោះ ដែលសព្វថ្ងៃគេឃើញមានសង់វិហារគ្របលើចេតិយតូចនេះផង។
មិនយូរប៉ុន្មានដោយនឹកអាល័យម្ដាយពេក តាព្រហ្មក៏មានជំងឺធ្ងន់ស្លាប់ទៅដែរ តែមុននឹងស្លាប់គាត់ផ្ដាំពពួកសិស្សគណ អោយសាងរូបថ្មមួយជាជំនួសខ្លួននៅអង្គុយបែរមុខទៅទិសខាងលិចសំពះតំរង់ទៅសពម្ដាយ ដែលគេឃើញរូបនោះរហូតដល់សព្វថ្ងៃ។
និយាយពីព្រះចៅក្រុងចិនវិញ កាលបើបាត់បណ្ឌិតសាមប៉ាវកុង ហើយក៏ចាត់អោយនាហ្មឺជាច្រើនរូបស៊ើបសួររក មាននាហ្មឺនម្នាក់បានធ្វើដំណើររហូតមកដល់ប្រទេសខ្មែរ ត្បិតគេដឹងថាបណ្ឌិតនេះ មានជាតិកំណើតជាខ្មែរ ប៉ុន្ដែទំរាំនាហ្មឺននេះមកដល់ប្រទេសខ្មែ លោកបណ្ឌិតព្រហ្មបានទទួលអនិច្ចកម្មទៅហើយ។ នាហ្មឺននោះបានធ្វើគារវកិច្ចចំពោះមុខរូបថ្មនេះ ហើយបានចារិកឈ្មោះបដិមានេះជាអក្សរចិនថា «សាមប៉ាវកុង» ទុករហូតមក។
សព្វថ្ងៃនេះអ្នកស្រុកបានសង់គុហារមួយ ដោយបាយអ គ្របពីលើបដិមានេះ។ រាល់ពេលរដូវបុណ្យខ្មែរ រឺបុណ្យចិន មានមនុស្សជាច្រើនរយនាក់ បានចូលទៅអុជធូបទៀនបូជាដល់បដិមានោះ ហើយមានជនខ្លះទៀតបានធ្វើជាកិច្ចបូលស្នែងក្របី និងបូលដោយរលាក់ចង្កើះ ហើយពោលថា «ឆុតពូកែណាស់» ទោះជាមានគ្រោះថ្នាក់យ៉ាងណា រឺចង់ដឹងពីផលរបរអ្វីមួយ គេអាចទាយត្រូវភ្លាម។
មិនតែប៉ុណ្ណោះកាលពីរវាង ពស ២៤៧០ ប្លាយ មានពួកអ្នកជំនួញនៅក្រុងកំពុងចាម បាននាំគ្នានៅបង្វិលរូបថ្មនោះអោយបែរមុខមកខាងត្បូងអោយត្រូវតាមទំនងផ្លូវចូល តែដល់បំបែរមុខរូបតាព្រហ្មនេះទៅ ស្រុកនោះក៏កើតជំងឺមានអ្នកស្រុកស្លាប់អស់ជាច្រើន។ កាលនោះខ្មោចតាព្រហ្មបានចូលរូបយាយដាមជារូបបញ្ជាន់ទៅភូមិសន្ដាន់ឃុំអំពិល ស្រុកកំពុងសៀម ខេត្ដកំពង់ចាមប្រាប់អ្នកស្រុកថា «កុំបំបែរអញទៅអែណា អញត្រូវតែបែរមុខទៅខាងលិច សំពះឆ្ពោះ ទៅចេតិយម្ដាយអញ។ ក្រោយពីខ្មោចតាព្រហ្មចូលមកនោះ អ្នកស្រុកក៏បំបែររូបតាព្រហ្ម ទៅទិសខាងលិចដូចដើមវិញនៅរហូតសព្វថ្ងៃ។
(1) តាមសេចក្ដីរាយការរបស់លោក លី ធាមតេង នៅពុទ្ធសាសនបណ្ឌិត។
(2) សព្វថ្ងៃគេសាងវិហារដោយអិដ្ឋ និងបេតុង បំពាក់មួយចំហៀងខាងលិចទៅលើប្រាង្គនេះ ហើយយកព្រះពុទ្ធរូប ដែលបែរព្រះភក្រ្ដមកខាងកើតធ្វើជាទីសក្ការៈសំរាប់វិហារនេះតែម្ដង។
(3) រាជសព្ទ ប្រែថាខ្នង
(4)ស្ដេចមួយអង្គស័ក្ដិតូច ត្រួតបានតែមួយខេត្ដ ហៅថាស្ដេចត្រាញ់ (ប្រើក្នុងបូរាណ) ។
(5) ធារទឹក ទនៃទឹក គឺខ្សែរឺសំនុំទឹកដែលធ្លាក់ចុះ។